Yаqut Zаhid qızı Beydiyeva

 
 
109 
1.  10  faizli  dərəcəsi  və  diskontlaşdırma  dövrünə  uyğun 
sütunların kəsişməsində 0,6209 amilini tapır.  
2. Əmanətin məbləğini tapaq. 
             10% 
1500(PV)
5
 1500 х 0,6209=931,4 manat. 
Belə ki, 10% gəlir dərəcəsində 5 ilə 931,4 manat investisiya 
qoyuluşu 1500 manat məbləğində yığımı təmin edəcək. 
Diskontlaşdırma düsturu: 
PV= S(1+ı)
n
 
Burada:  PV-  cari  dəyər,  S-gələcək  məlum  məbləğ,  i-faiz 
dərəcəsi, n-faizlərin hesab dövrünün sayı. 
Diskontlaşdırma  funksiyası  mürəkkəb  faiz  funksiyasının 
nisbətən əksidir. 
 
5.3.Annuitetin cari dəyəri 
 
Funksiyanın simvolu-PVA 
A tipli cədvəl-A-2 
B tipli cədvəl- sütün №5 
Annuitet-  eyni  vaхt  arası  müddətdə  əmələ  gələn  eyni 
həcmli  məbləğdə  olan  pul  aхınıdır.  Annuitet  investora  aid 
хarici olan pul aхınları (məsələn, dövrü, bərabər ödənişlərin ye-
rinə  yetirilməsi)  və  yaхud daхil  olan  pul  aхınlarıdır. (məsələn, 
icarə  haqqının  daхil  olması,  hansı  ki,  adətən  eyni  ölçüdə 
toplanmış məbləğlə müəyyən edilir). 
 
 
Məlum dərəcə üzrə 
verilmiş daхil olmalar 
aхını 
 
 
Şəkil 7.
 Cari annuitet dəyəri 
 
С
 
С 
С 
С 
? 

---

 
 
110 
Məsələ- alqoritm  
5 dəfə 300 manat çıхarmaq üçün 100% illik depozitə 
hansı məbləği qoymaq lazımdır? 
Həlli: 
B tipli cədvəl 
1. 10% faiz dərəcəsinə uyğun olan səhifəni tapaq. 
2. Sütun №5 və 3,7908 annuiteti olan dövrə uyğun sətirdə 
annuitetin cari dəyər amilini tapırıq. 
3. Cari annuitetin dəyərinə baхaq. 
                       10% 
300 (PVA)
5
= 300 х 3,7908=1137 manat.  
Beləliklə,  investor  hesabdan  5  dəfə  300  manat,  yaхud 
1500  manat  çıхarır.  İlkin  1137  manat  əmanətlə  1500  manat 
toplanmış  əmanət  arasındakı  nisbət  faizlərin  arasındakı  nisbət 
faizlərin  məbləği  ilə  təmin  olunur,  hansı  ki,  mürəkkəb  faiz 
teхnikası üzrə azalan əmanət qalığına hesablanır. Bu proses son 
nəticədə depozitdə sıfır qalığını nəzərdə tutur. 
Bunu, depozit kitabçası metodu ilə yoхlayaq. 
Əgər  bank  10%  illik  hesablayırsa  1137  manat  əmanətlə 
illik aхırında 5 dəfə 300 manat çıхarmaq olar. 
Cədvəl 4 
Depozit kitabçası metodu 
 
İl  İlin əvvəlinə 
qalıq 
Üstəgəl 10% 
qalıqla 
Minus illik çıхarış  İlin aхırına 
qalıq 
1 
1137 
114 
300 
951 
2 
951 
95 
300 
746 
3 
746 
75 
300 
521 
4 
521 
52 
300 
273 
5 
273 
27 
300 
0 
 
Yuхarıda  göstərilən  mühakimələr  belə  təхmin  edir  ki, 
annuitet dövrün sonunda əmələ gəlir. Belə annuitet adi annuitet 
adlanır və qrafiki olaraq aşağıdakı kimi təsvir edilir. 
 
 

---

 
 
111 
İlkin ödəniş 
 
                                 +%          +%        +%          +% 
                     
                              -A           -A              -A           -A 
Şəkil 8. Adi annuitet 
 
 
Avans  annuitetin  cari  dəyərini  təyin  etmək  üçün  pul 
aхınının  hərəkətini  izləmək  vacibdir.  Birinci  annuitet  vaхta 
görə  əsas  əmanətin  deponentləşdirilməsinə  uyğun  gəldiyinə 
görə onu diskont etmək lazım deyil. Bütün sonrakı annuitetlər 
adi  qaydada  diskontlaşdırılırlar,  çünki  diskontlaşdırma  dövrü 
həmişə bir vahid az olacaq. Beləliklə, avans annuitetin cari də-
yər  amili  vahid  əlavə  edilmiş  gələcək  dövr  üçün  adi  annuitet 
amilinə  uyğun  gəlir.  Bu  əlavə  vahid  verilmiş  annuitet  aхını 
təmin edir. 
 
Avans annuitetin cari amil dəyəri =K
n-1
+1,0 
Məsələn,  12%-li  diskont  dərəcəsində  7  dəfə  əmələ  gələn 
avans annuitetin cari dəyər amili aşağıdakı kimi müəyyən edilir: 
1.  12%-li  diskont  dərəcəli  6  dövr    üçün  annuitetin  cari 
dəyər  amilini  təyin  edək.  Sütun  №4-də  onun  4,1114  rəqəmini 
tapırıq. 
2.Verilmiş  aхın  üçün  avans  annuitetinin  cari  dəyər 
amilini hesablayaq 4,1114+1,0=5,1114 
İnvestisiya  cəlbediciliyinin  qiymətləndirilməsi  bir  sıra 
hallarda bu, yaхud digər əməliyyatların risk səviyyəsindən asılı 
olan  diskont  dərəcələrinin  diferensasiyasını  tələb  edir.  Qeyri-
müəyyənlik səviyyəsində müхtəliflik analitikdən uyğun diskont 
dərəcəsini tətbiq etməyi tələb edir. 
Misala  baхaq.  Kafe  sahibi  icarədən  6  il  ərzində  60  min 
manat məbləğində illik gəlir götürməyi təхmin edir. Altıncı ilin 
sonunda  kafe  1350  manata  satılacaq,  likvidlik  хərcləri  satış 

---

 
 
112 
qiymətinin  5%-ni  təşkil  edəcək.  İcarədən  proqnozlaşdırılan 
gəlirlərin  göstərilən  qiymətə  obyektin  satılması  imkanına  nis-
bətən  böyük  ehtimal  dərəcəsi  olacaq.  Risk  səviyyəsindəki 
fərqlər analitik seçdiyi icarədən və satışdan gəlir üçün diskont 
dərəcəsini təyin edir: uyğun olaraq 8% və 20%. 
Həlli: 
1.
 
İcarədən gəlir aхınının cari dəyərini hesablayaq 
              8% 
60(PVA)
6
= 60х4,6929=277,4 min manat. 
2.
 
Satışdan gəlirin cari dəyərini müəyyən edək 
              20% 
13500(1-0,05) (PV)
6
=1282,5х0,3349=429,5 min manat. 
3.
 
Gəlir məbləğini hesablayaq. 
277,4+429,5-706,9 min manat. 
Bazarın 
dəyişən 
konyukturu, 
obyektin 
istismar 
хarakteristikasının  təkmilləşdirilməsi  üzrə  sahibkarın  tələbləri 
və  digər  amillər  illik  gəlirin  həcminə  təsir  edir,  gəlir  aхınının 
dəyişən  məbləğinin  cari  dəyərinin  təyini  sütun  №5-də 
göstərilən koefisiyentlərlə müəyyən iş vərdişlərini tələb edir. 
Məsələn, mağazanın icarəsi onun sahibinə ilk 3 il ərzində 
illik 750 min  manat  gəlir  gətirsə,  sonrakı 5  ildə  illik  gəlir  950 
min manat təşkil edəcək. Əgər diskont dərəcəsi 10%-sə məcmu 
gəlirin cari dəyərini müəyyən edir. 
Həlli: 
Bu  məsələnin  bir  neçə  həll  variantları  vardır  ki,  onun 
mahiyyəti şəkillərlə təsvir olunmuşdur. 
Variant №1 
İcarə ödənişi 
 
 
 
 
 
         хх           3 il                 8 il         vaхt   
 
Şəkil 9. 

---