Yarashev K. D., Ziyadullaev K. Sh., Babajanov R. Yu
Yüklə 2,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Davlat organlari
- davlat funksiyalarini amalga oshiradigan va hokimiyat vakolatiga ega bo‗lgan davlat mexanizmining bo‗g‗inidir. Davlat va huquq nazariyasi faniga ko‗ra, davlat organlarining mazmun- mohiyatini ochib beruvchi xususiyatlarga quyidagilar kiradi:a) davlat organi – davlat mexanizmining bir bo‗lagi sifatida, ma‘lum bir mustaqillikka (avtonomiyaga) egadir. Davlat organlari davlat mexanizmida o‗z o‗rniga ega bo‗lib, uning boshqa qismlari bilan o‗zaro aloqada bo‗ladi; b) davlat organi – turli munosabatlarda davlat nomidan harakat qiluvchi xizmatchilardan iborat bo‗ladi. Aynan davlat xizmatchilarining harakatlarida u yoki bu davlat organining faoliyati 26 namoyon bo‗ladi; v) davlat organlari ichki tarkibiy tuzilmaga egadir, ya‘ni ular yagona maqsad atrofida birlashgan bo‗linmalardan iborat bo‗ladi; g) davlat organlari ma‘lum bir hajm va mohiyatga ega bo‗lgan davlat-hokimiyat vakolatiga egadir; d) davlat organlari ning funksiyalanishini – davlat tomonidan moliyaviy mablag‗ ajratish orqali ta‘minlanadi; e) davlat organlari – davlatning vazifa va funksiyalarini amalga oshirish uchun, ma‘lum bir shakl va uslublardan foydalanadi. Davlat organi o‗zining mohiyatiga ko‗ra qandaydir tashkilotni, fuqarolarning jamoasini anglatadi. Bunday fuqarolarning jamoasi davlat faoliyatining u yoki bu turini amalga oshirish uchun davlat tomonidan tashkil etiladi. Davlat o‗z organlarini bevosita tashkil etadi yoki ularni tashkil etish tartibini belgilaydi, ularning funksiyalanishining asosiy qoidalarini o‗rnatadi, davlat nomidan va davlat manfaatini ko‗zlab harakat qilishi uchun ularga ma‘lum bir vakolatlarni berib qo‗yadi. Davlat organlarining barchasi, yagonalikda - davlat apparati ni tashkil etadi. Davlat apparati orqali davlat oldida turgan vazifa va funksiyalar amalga oshiriladi. Davlat – fuqarolarning siyosiy tashkiloti bo‗lganligi sababli, tashkil qilinadigan davlat organlari hokimiyat vakolatiga ega bo‗ladi. Davlat-hokimiyat vakolati keng qamrovli tushuncha bo‗lib, asosan quyidagilarni o‗z ichiga oladi: a) davlat nomidan va davlat manfaatini ko‗zlab huquqiy akt chiqarish; b) ularning amalga oshirilishini - tarbiyalash, ishontirish va rag‗batlantirish choralarini qo‗llash orqali ta‘minlash; v) huquqiy aktlardan kelib chiqadigan talablar ijro etilishini nazorat qilish; g) huquqiy aktlarni himoya qilish, ya‘ni huquqiy aktlarda nazarda tutilgan talablar buzilganda, ularni majburiy choralar qo‗llash orqali himoya qilish. Davlat organlari to‗g‗risida batafsil tushuncha hosil qilish uchun, ularni fuqarolarning boshqa jamoalaridan, masalan jamoat tashkilotlaridan farqlash lozim. Jamoat tashkilotlari davlat tomonidan emas, balki fuqarolar yoki mehnat jamoasi tomonidan, davlat organi esa davlat tomonidan tashkil etiladi. Ba‘zi hollarda davlat o‗z organlari orqali jamoat tashkilotlarini tashkil etish asoslarini va 27 tartibini, faoliyat yo‗nalishlarini belgilab berishi mumkin. Davlat organlari davlat- hokimiyat vakolatiga ega, ya‘ni davlat nomidan va davlat manfaatini ko‗zlab butun mamlakat bo‗yicha yoki ma‘lum bir hududlar (viloyat, tuman, shahar) bo‗yicha harakat qiladi. Jamoat tashkilotlari ham ma‘lum bir vakolatlarga ega, lekin bu vakolatlar davlat-hokimiyat vakolati hisoblanmaydi. Jamoat tashkilotlarining vakolati ma‘lum bir belgilangan doirada, masalan jamoat tashkiloti dorasida yoki jamoat xodimlariga nisbatan harakatda bo‗ladi. Davlat organlarining o‗ziga xos xususiyatlarini korxonalar bilan taqqoslab ko‗rganda ham ko‗rish mumkin. Jumladan, davlat organlari davlat oldida turgan vazifa va funksiyalarni amalga oshirib, o‗zlarining xatti-harakatlari bilan bevosita moddiy boyliklar yaratmaydilar. Korxonalar esa bevosita ishlab chiqarish bilan, moddiy boyliklarni yaratish bilan shug‗ullanadi. Demak, Yüklə 2,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|