42
tərəfindən Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına təqdimat verilib. Bir nəfər
Azərbaycan Bayrağı ordeniylə təltif edilib.
Əzizim ulu dağlar,
Çeşməli, sulu dağlar.
Burda bir igid ölüb,
Göy kişnər, bulud ağlar.
BAġIMA BĠR Ġġ GƏLSƏ QANIMI YERDƏ QOYMAYIN...
Cahid Məstan oğlu Gəncəliyev 1966-cı ildə anadan
olub. Xatınbəyli kəndinin ilk şəhididir. “Kolanı” qisasçı
təşkilatının ən fəal, qorxubilməz, üzvlərindən olub. Xromordun
azad edilməsində, Cinyataq kəndinə hücumda, Mehmanə
kəndinə reyddə iştirak edib. Cahid düşmən postlarının dəfələrlə
darmadağın edilməsinin əsl ilhamçısı isi. Cahid gecə-gündüz
doğma torpağın müdafiəsində olardı. Erməni postuyla üzbəüz səngər qazmışdı.
İndi də o yer Cahidin səngəri adlanır. Bu əfsanəvi qəhrəman hələ Milli Ordu
olmayan dövrdə bir alayın işini görürdü. Onun gülləsindən düşmən can qurtara
bilməzdi.
Cinyataq kəndi əsl quldur yuvasına çevrilmişdi. Bu kənd ətraf türk
kəndlərinə dinclik vermirdi. Kolanı qisasçı təşkilatının rəhbərliyi V.Sarıkişiyev, və
M.Alıyev tərəfindən Canyataq kəndinə girmək planı hazırlandı. Təşkilata daxil
döyüşçülər Qur'ana əl basıb and içirdilər: “Biz qarətə deyil, qisas üçün gedirik!”.
Həmin gecə səhərə qədər Canyataq ətrafında erməni postları bütünlüklə
ələ keçirildi və səhərə yaxın yeddi nəfərlik bir qrup kəndə daxil oldu. Cahid
Gəncəliyev də bu qrupa daxil oldu. Kəndə gedən işığı söndürmək lazımdı. Bu
təhlükəli işin öhdəsindən gəlmək çətin idi. Çünki düşmən postu buna imkan
verməyəcəkdi. Bu dəm Cahid işığı üç güllə ilə söndürəcəyinə və elə bu atəşin
hücum siqnalı olmasını söylədi. Elə dediyini də yerinə yeritdi. Reyd dəstəsi kəndin
içərilərinə doğtru hərəkət etdi. Mühasirəyə alınmış Canyataq əhalisi vahimə içində
qaçıb kəndfdən uzaqlaşır və reydçilər müqavimət göstərən quldurları məhv
edirdilər. Bu uğurlu əməliyyatda əsas məqsəd azğınlaşan ermənilərə dərs vermək
idi və bu tapşırığa əməl edilmişdi.
Uzaqdan ruhlanan döyüşçülər evləri yandırır, küçə döyüşü aparan
quldurları məhv edirdilər. On üç quldur öldürülmüşdü. Səhər açılar-açılmaz
dəstəyə kəndi tərk etmək əmri verildi.
Döyüş yoldaşlarını xilas etmək məqsədilə pusquda dayanmış qulduru
yarayayır və yaralı erməni quldurun atdığı güllə isə ondan yan ötmür. Ölümcül
yaralanan qəhrəman özünü şax tutur və yoldaşlarına “Əgər başıma bir iş gəlsə
qanımı yerdə qoymayın” – deyir. Cahidi yaralayan quldur elə oradaca qanına
qəltan edilir. Onun döyüş dostları dəfələrlə Cahidin qisasını alırdılar.
43
Cahid Gəncəliyevin yuxusuz gecələr keçirdiyi dağlar 1992-ci il fevralın 1-
də yasa batmışdı. Ərtaf kəndlərin əhalisi Cahidlə vidalaşmağa tələsirdi.
Xatirimdədir ki, Cahidin ölümünü eşidənlər yana-yana: “Cahid də ölərmiş!” –
deyirdilər.
Ermənilər Ağdərənin azərbaycanlı kəndlərinə hücumu bu əfsanəvi
qəhrəmanın yas mərasiminin 40-cı gününə saldılar. Ölümündən sonra Xatınbəyli
kənd orta məktəbinə və Ağdərə azad edildikdən sonra isə mərkəzi küçələrdən
birinə C.Gəncəliyevin adı verilmişdi.
Əsl qəhrəmanları xalq unutmur. Hər dəfə Ağdərə igidlərindən söz düşəndə
ilikn Cahidin adı yad edilir, onun qəhrəmanlıqlarından söz açılır.
Manikli kəndində dəfn edilib.
YAġAMAQ ÜÇÜN VƏTƏN UĞRUNDA ÖLMƏK LAZIMDIR...
Altay Vaqif oğlu Sarıkişiyev 1971-ci il avqust ayının 1-
də dünyay göz açmışdı. Azərbaycan İnşaat Mühəndislər
İnstitutunun 5-ci kurs tələbəsi idi.
Hələ hadisələrin ilk vaxtlarından Altay Sarıkişiyev
erməni separatçılarına qarşı mübarizə aparan, yerlərdə müdafiə
dəstələrinin
yaradılmasında xüsusi xidmətləri olan əsl
vətənpərvər idi. Hadisələrin kəskinliyini görən Altay üçün Bakıda qalmaq
mübarizədən yayınmağa bərabərdi. Elə ona görə ki, o, oxuduğu məktəbdən qiyabi
şöbəyə keçərək doğma Xatınbəyliyə qayıdır.
Ağdərə kəndlərinə diş qıcamış düşmənə qarşı A.Sarıkişiyev Qazançı,
Canyataq və Kiçan əməliyyatlarında iştirak edir. O, dəfələrlə düşmən arxasına
keçən Kolanı qisasçı dəstəsinin önündə və düşmənlərə ağır zərbələr endirilməsində
xüsusi xidmətlər göstərmişdir.
Yaranmış vəziyyətdə gecə-gündüz yatmadan istehkamlar qurmaqdan
yorulmurdu. Altay həlak olduğu anadək öz cibində gəzdirdiyi dəftərcəsində
yazmışdı: “Yaşamaq üçün Vətən uğrunda ölmək lazımdır... Dünyada hər şeyi
torpaq yaradır. Bitkinin də, heyvanın da, hətta insanın da. Və hər şey torpağa
qovuşur. Deməli, Vətən dediyimiz insanın özdür... Ey Odlar diyarı qoy ər
oğlanlarıdır, igid qızların məhv olsun, ancaq anamız Azərbaycan yadların
tapdağına çevrilməsin”.
Bu sözləri yazan qəhrəman hamı kimi yaşada bilməzdi. Doğma kəndini
canı qədər sevən Altay işğaldan heç bir həftə ötməmiş xüsusi dəstə ilə kəndə
yollanır və yolları minalayırlar.
A.Sarıkişiyevin iştirakıyla işğaldan sonra yerli əhalidən ibarət kəşfiyyat
rotası təşkil edilir. Taqım komandiri kimi A.Sarıkişiyev dəfələrlə kəşfiyyata
göndərilir və hər dəfə də yeni məlumatla qayıdır.