Yazılmışdır. Bu kitabda mülki hüquq münasibətlərinin yaranmasında aparıcı
Yüklə 2,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Renta ödəyicisi
Rüfət Göyüşov zaladığı bir sənədin tərtibi yolu ilə yazılı formada bağlanır (bax. AR MM, mad.865.1). Renta müqaviləsi daşınmaz əmlakın öz- gəninkiləşdirilməsini, nəzərdə tutursa, o halda müqavilə notariat qaydasında təsdiq olunmalıdır. Daşınmaz əmlakın mülki dövriyyəsini tənzimləyən ümumi normalar predmetini daşınmaz əmlak təşkil edən renta müqaviləsinə də aid edilmişdir. Belə ki, renta ödənilməsi üçün daşınmaz əmlakın özgəninkiləşdirilməsini nəzərdə tutan renta müqaviləsinə görə mülkiyyət hüququnun keçməsi daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydə alınmalıdır (bax. AR MM, mad.866). Rentanın ödənilməsi öhdəliyi bir çox üsullarla təmin oluna bilər. Bunların bir qismi tərəflərin razılığı ilə müqaviləyə də daxil edilə bilər. Məsələn, zaminlik, qarantiya, dəbbə pulu və s., digər qisim təminat üsulları isə bilavasitə qanunda da nəzərdə tutulmuşdur ki, bunlar: girov və məsuliyyət riskinin renta alanın xeyrinə sığorta etdirmək üsullarıdır. Hər iki üsuldan renta pred- metinin daşmar və daşınmaz olmasından asılı olaraq istifadə olunur. Belə ki, torpaq sahəsi və ya digər daşınmaz əşya renta ödənilməsi üçün’ verildikdə renta alan renta ödəyicisinin öhdəliyinin təminatından ötrü həmin əşyaya girov hüququ əldə edir (bax. AR MM, mad.869.1). Renta müqaviləsində tətbiq olunan girovun yaranma əsası qanun olduğu üçün, ona qanuni girov da deyirlər. Rentanın predmetini pul məbləği və ya başqa daşmar əşya təşkil etdiyi halda renta ödənilməsi üçün onların verilməsini nəzərdə tutan müqavilənin mühüm şərti renta ödəyicisinin öz öhdəliklərinin icrasına təminat vermək və ya bu öhdəliklərin icra olunmaması, ya da lazımınca icra olunmaması üçün məsuliyyət riskini renta alanın xeyrinə sığorta etdirmək vəzifəsini müəyyənləşdirən şərtdir (bax. AR MM, mad.869.2). Renta müqaviləsinə aid imperativ qaydalardan biri də renta ödəyicisinin müqavilənin predmetini satın almaq hüququdur. 98
IV fəsil. Renta müqaviləsi Bu hüquq daimi renta müqaviləsində renta ödəyicisinin əsas hüquqlarından biridir. AR MM-in 873-cü maddəsində göstərilir ki, daimi renta ödəyicisinin onu satın almaq ixtiyarı vardır. O, bu hüquqdan imtina edə bilməz, çünki daimi renta ödəyicisinin rentanı satın almaq hüququndan imtina etməsi haqqında daimi renta müqaviləsinin şərti əhəmiyyətsizdir (bax. AR MM, mad.873). Lakin bununla bərabər, tərəflər müqavilədə satın almaq hüququnun həyata keçirilməsi hədlərini müəyyən edə bilərlər. Belə ki, müqavilədə nəzərdə tutula bilər ki, daimi rentanı satın almaq hüququ renta alanın sağlığında və ya başqa müddət ərzində həyata keçirilə bilməz (bax. AR MM, mad.873.4). Rentanm ödənilməsi və alınması ilə əlaqədar münasibətlər müqavilə və müqavilədən kənar xarakterli hüquqi faktlar əsasında yarana bilər. Renta almaq hüququ, icarə müqaviləsində olduğü kimi, hesablaşmanın forması kimi əmələ gələ bilər. Qüvvədə olan Niderland qanunvericiliyinə əsasən, icarəçinin üzərinə müntəzəm və qeyri-müntəzəm zaman intcrvallan mülkiyyətçiyə pul məbləği - renta ödəmək öhdəliyi qoyula bilər'. Renta borcu daşınmaz əmlakı mücərrəd borc ilə yüklü edə bilər. Belə ki, Almaniya Mülki Düzümünün (Nizamnaməsinin) 1199-cu pa- raqrafmda göstərilir: torpaq borcu elə verilə bilər ki, müntəzəm təkrarlanan müddətlərlə daşınmaz əmlak üzrə müəyyən pul məbləği ödənilməli olar (renta borcu). Tamamilə eyni qayda bizim Mülki Məcəlləmizin 332-ci maddəsində müəyyən olunmuşdur. Sadəcə burada, torpaq borcu əvəzinə ipoteka borcu terminindən istifadə olunur. Əksər hüquq sistemləri üçün renta münasibətlərinin əmələ gəlməsi əsasında renta müqaviləsi durur. Renta müqaviləsinin tərəfləri kimi renta alan və renta ödəyi- cisi çıxış edir. Bax. Niderland Mülki Mocəllosi, mad.85 / Per.M.Fcrshtman. Leyden,
Rüfət Göyüşov Renta alan - renta müqaviləsi üzrə kreditor olmaqla uzun zaman dövrü ərzində renta ödənişləri almaq məqsədilə öz əmlakını digər şəxsin mülkiyyətinə verən şəxsdir.
mülkiyyətinə əldə etdiyi əmlakın müqabilində onu verən şəxsə uzun zaman dövrü ərzində ödəniş (renta ödənişi) həyata keçirən şəxsdir. Renta müqaviləsinin predmeti kimi mülki dövriyyədən çıxarılmayan istənilən daşınmaz (torpaq sahəsi, bina, tikili, qurğu) və daşınar əşyalar, pul vəsaitləri və s. çıxış edə bilər. Rus alimlərindən V.S.Yem qeyd edir: nəzərə alsaq ki, mülkiyyət hüququnun obyekti kimi fərdən müəyyən edilən əşya çıxış edir, o halda renta müqaviləsinin də predmeti kimi əşyalar (daşmar və daşınmaz), nağd pul vəsaitləri və sənədli qiymətli kağızlar çıxış edə bilər. Hüquqi təbiətinə görə əşya olmayan nağdsız pul və sənədsiz qiymətli kağızlar mülkiyyət hüququnun obyekti olmadıqları üçün renta müqaviləsinin predmeti kimi də çıxış edə bilməzlər'. Lakin bu fikirlə əlaqədar hüquq ədəbiyyatlarında çoxlu sayda diskussiyalar aparılır, odur ki, qeyd oluna fikirləri mütləq mənada qəbul etmək olmaz. İş və xidmətlər, informasiya, yaradıcılıq fəaliyyətinin nəticələrinə olan müstəsna hüquqlar renta müqaviləsinin predmeti kimi çıxış edə bilməzlər. 4.2. Daimi renta müqaviləsi Daimi renta müqaviləsinin əsas əlaməti renta ödənilməsi öhdəliyinin müddətsiz xarakterli olmasıdır. Bu o deməkdir ki, bu müqavilənin qüvvədə olma müddəti heç bir zaman dövrü (renta alanın həyatı və.s) ilə məhdudlaşdırılmamışdır. ' Гражданское право. Том II, Полутом 1: Учебник / Qгв.peд.пpoф. Е.А.Суханов - М.: Волтере Клувер, 2004, стр.354. 100
Yüklə 2,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|