Yazılmışdır. Bu kitabda mülki hüquq münasibətlərinin yaranmasında aparıcı
Yüklə 2,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kirayə müqaviləsinin qiyməti.
V fəsil. Əmlak kirayəsi müqaviləsi -
əmlak kirayəsi haqqı günlər üzrə hesablanarkən müqavilənin ləğvinə dair bildiriş növbəti günün sonu üçün qüvvəyə minməklə hər hansı gün verildikdə; -
əmlak kirayəsi haqqı həftələr üzrə hesablanarkən müqavilənin ləğvinə dair bildiriş növbəti bazar gününün sonu üçün qüvvəyə minməklə həftənin birinci iş günü verildikdə; -
kirayə haqqı aylar və ya daha uzun zaman hissələri üzrə hesablanarkən müqavilənin ləğvinə dair bildiriş növbəti aydan sonrakı ayın axırı üçün qüvvəyə minməklə təqvim ayının birinci iş günü verildikdə. Kirayə müqaviləsinin ləğv edilməsinə dair xəbərdarlıq müddətləri tərəflər arasında kirayə münasibətlərinin davamlı olmasından asılı olaraq kirayəçinin xeyrinə uzadılır. Uzadılma müddəti üç ay olmaqla kirayə müqaviləsinin bağlanmasından üç, altı və doqquz il sonra həyata keçirilir. Daşmar əmlakların kirayəsi zamanı müqavilənin ləğv edilməsinə dair xəbərdarlıq müddəti daşınmaz əmlakla əlaqədar olan müddətlə müqayisədə qısadır. Digər bir fərq xəbərdarlıq müddətinin hesablanması ilə əlaqədardır. Belə ki, daşmar əmlakın kirayə müqaviləsinin ləğv edilməsinə dair xəbərdarlıq müddətinin hesablanması kirayə haqqının ödənilməsi dövrləri ilə yanaşı, kirayə müqaviləsinin xitam verilməsi gününə (baş verməli olan hadisəyə) görə də hesablanır. Bu qayda AR MM-in 691.4- cü maddəsində öz əksini tapmışdır. Həmin normaya əsasən daşmar əşyaların kirayəsi müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərində müqavilənin ləğvinə aşağıdakı hallarda yol verilir: -
ləğvinə dair bildiriş növbəti günün sonu üçün qüvvəyə minməklə istənilən gün verildikdə; -
hesablanarkən müqavilənin ləğvinə dair bildiriş kirayə hüquq münasibətlərinə xitam verilməli günə ən geci yeddi gün qalmış verildikdə. 117
Rüfət Göyüşov Kirayə müqaviləsinin qiyməti. Qiymət kirayə müqaviləsinin mühüm şərtləri sırasına aid deyildir. Müqavilənin qiyməti tərəflərin razılaşmasında əksini tapmayıbsa, o zaman kirayə haqqı həmin ərazidə oxşar əmlakların kirayəyə verilməsi zamanı tətbiq edilən qiymətlə ödənilə bilər. Kirayə müqaviləsinin qiyməti ilə əlaqədar qanunverici tərəfindən müəyyən olunan maraqlı cəhətlərdən biri əmlak kirayəsi zamanı bron haqqının tətbiq olunmasıdır. Belə ki, kirayədə marağı olan hər hansı şəxsin gələcəkdə kirayə müqaviləsi bağlanması məqsədi ilə haqq ödəməsi nəzərdə tutula bilər. Buna bron və ya ehtiyatda saxlama haqqı deyirlər (bax. AR MM, mad.688.1). Ödənilmiş bron haqqı gələcəkdə kirayə müqaviləsinin bağlandığı zaman əmlak kirayəsi haqqının hesabına daxil edilir. Əgər kirayə müqaviləsi makler vasitəsilə bağlanmışdırsa, o zaman bron haqqı əvvəlcə maklerin dövlət tarifləri əsasında hesablanan muzdunun hesabına gedir və yalnız qalan hissə əmlak kirayəsi haqqının hesabına daxil edilir. Bron haqqı hüquqi təbiətinə görə öhdəliklərin icrasının təmini üsullarından biri olan behi xatırladır. Hər ikisi veriləcək ödənişlər hesabına verilir. Fərq ondan ibarətdir ki, beh müqavilənin bağlanmasının təsdiqi üçün, bron haqqı isə kirayə müqaviləsinin bağlanması məqsədilə verilir. Odur ki: birincisi, əgər kirayə müqaviləsi kirayədə marağı olan şəxsin təqsiri olmadan bağlanmazsa və ya kirayə müqaviləsinə zidd olaraq kirayəçinin əşyaya sahibliyə başlaması imkanı təmin edilməzsə, kirayədə marağı olan şəxs tərəfindən istənilən vaxt tamamilə geri tələb edilə bilər (bax. AR MM, mad.688.1.3); ikincisi, əgər bron haqqı iki aylıq kirayə haqqının məbləğindən yüksəkdirsə, kirayədə marağı olan şəxs tərəfindən istənilən vaxt geri tələb edilə bilər. Beh şəklində verilmiş pul məbləği isə adi halda geri tələb edilə bilməz. Yalnız öhdəliyin icrasına başlanana qədər öhdəliyə tərəflərin razılaşması üzrə və ya icranın mümkün olmaması nəti 118
V fəsil. Əmlak kirayəsi müqaviləsi cəsində xitam verildikdə qaytarılmalıdır. Bir də, əgər müqavilənin icra edilməməsi üçün beh almış tərəf məsuliyyət daşıyırsa, o, digər tərəfə behin iki mislini ödəməlidir. Kirayə müqaviləsinin digər maraqlı cəhəti müqavilənin icrasının təmini məqsədilə Mülki Məcəllənin 460-cı maddəsində göstərilən öhdəliklərin icrasının təmini üsulları (girov, dəbbə pulu, borclunun əmlakının saxlanması, zaminlik, qarantiya, beh) arasında nəzərdə tutulmayan xüsusi təminat metodundan istifadə edilməsidir. Belə ki, AR MM-in 688.2-ci maddəsində müəyyən olunmuş qaydaya əsasən, kirayə müqaviləsində kirayəçinin öz öhdəliklərini icra etməsi üçün kirayəyə verənə bir aylıq əmlak kirayəsi haqqının iki mislindən çox olmamaq şərti ilə təminat verməsi nəzərdə tutula bilər. Bu cür təminat müxtəlif əmlaklarda (əşyalar və hüquqlarda) ifadə oluna bilər. Məsələn, təminat kimi müvafiq məbləğə uyğun gələn əşya və ya icarə hüququ çıxış edə bilər. AR MM-in 688.2-
kirayəyə verən onu bankda öz kapitalından ayrılıqda, saxlama müddəti qanunla müəyyənləşdirilmiş əmanətlər üçün adi olan faizlər ilə yerləşdirməlidir. Faizlər kirayəçiyə mənsubdur və öhdəliyin təminatının artmasına xidmət edir. 5.3. Kirayə müqaviləsinin məzmunu Kirayə müqaviləsinin məzmunu kirayəyə verənin və kirayəçinin hüquq və vəzifələrinin məcmusundan ibarətdir. Kirayəyə verənin vəzifələri. Müqavilənin konsensual xarakterini nəzərə alaraq deyə bilərik ki, kirayəyə verənin əsas vəzifəsi müqavilə ilə şərtləşdirilmiş əmlakın kirayəçiyə vermə öhdəliyinin icrasıdır. Kirayə verənin bu vəzifəsi bir sıra vacib şərtlərlə müşahidə olunur. 119
Yüklə 2,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|