Yazılmışdır. Bu kitabda mülki hüquq münasibətlərinin yaranmasında aparıcı
Yüklə 2,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
Rüfət Göyüşov maddəsində çoxmənzilli binanın ümumi əmlakının icarəyə verilməsi və ya bu əmlaka dair digər hüquqların verilməsi haqqında qərarlar qəbul etmək səlahiyyətinin mənzil mülkiyyətçiləri müştərək cəmiyyəti iştirakçılarının ümumi yığıncağının səlahiyyətinə aid olduğu qeyd olunur. Daha sonra həmin məcəllənin 132.1-ci maddəsində göstərilir ki, nizamnamə ilə nəzərdə tutulmuş məqsədlərə nail olmaq üçün mənzil mülkiyyətçilərinin müştərək cəmiyyəti təsərrüfat fəaliyyəti ilə məşğul ola bilər. Belə təsərrüfat fəaliyyətinin növlərindən biri kimi, çoxmənzilli binanın bir hissəsinin icarəyə, kirayəyə verilməsi çıxış edir.
6.9. Müəssisələrin icarəsi müqaviləsi Müəssisələrin icarəsi müqaviləsi icarə müqaviləsinin növlərindən biridir. Lakin qanunverici müəssisələrin icarəsi müqaviləsini tənzimləyən müddəaları, torpaq icarəsi müqaviləsində olduğu kimi, ayrıca bir paraqraf altında birləşdirməmişdir. Müəssisələrin icarəsi ilə əlaqədar müddəalar, əsasən, icarə müqaviləsinin digər növlərini tənzimləyən normalarda bu və digər məsələlər ilə əlaqədar yer almışdır. Qanunvericilikdə müəssisələrin icarəsi müqaviləsinin anlayışı verilməsə də müəssisələrin əmlak kompleksi kimi mülki dövriyyədə iştirak xüsusiyyətlərindən, müqavilənin iştirakçılarının statusundan və digər əlamətlərdən çıxış edərək müəssisələrin icarəsi müqaviləsinə aşağıdakı tərifi vermək olar: Müəssisələrin icarəsi müqaviləsinə görə, icarəyəverən üzərində sahibkarlıq fəaliyyətinin həyata keçirilməsi məqsədilə istifadəsi üçün əmlak kompleksini icarəçinin müvəqqəti istifadəsinə verməyi, icarəçi isə həmin əşyadan istifadə ilə əlaqədar müəyyən haqq ödəməyi öhdəsinə götürür. İcarəçinin əmlakdan istifadə zamanı gəlir götürmək hüququ vardır. 184 VI fəsil. İcarə müqaviləsi Göründüyü kimi, müqavilənin predmeti kimi əmlak kompleksi olaraq müəssisə çıxış edir. Müəssisələr daşınmaz əşyalara aid olmaqla özündə əsas və dövriyyə vəsaitlərini birləşdirir ki, bura binalar, istehsalat sexləri, qurğular, maşın və avadanlıqlar, hazır məhsul, dövriyyə vəsaitləri, alacaqlar və borclar aiddir. Müəssisələr fəaliyyətləri dövründə daimi olaraq öz tərkiblərini bu və ya digər vəsaitlərin sıradan çıxması, təzələnməsi, əldə olunması, satılması və s. hesabına dəyişirlər. Müəssisələrin icarəsinin məhz bu xüsusiyyəti qeyd olunan müqavilə növünün xüsusi tənzimlənməsinin zəruriliyini tələb edir'. Qeyd etməliyik ki, müəssisədən istifadənin mahiyyəti də məhz bu komponentlərin daimi olaraq təzələnməsində ifadə olunur. Bu müqavilə üzrə icarəçiyə hüquq verilməlidir ki, o, ica- rəyəverənin razılığını almadan əmlak kompleksinə daxil olan komponenti sata, dəyişdirə, istifadəyə və ya subicarəyə verə bilsin. Bir sözlə, icarəçi müəssisənin ümumi dəyərinin dəyişməsi ilə nəticələnməyən və icarə müqaviləsinin şərtlərinə zidd olmayan istənilən mülki-hüquqi əqdlər bağlamaq səlahiyyəti ilə təmin olunmalıdır. Bununla əlaqədar, AR MM-in 703-cü maddəsində qeyd olunur ki, hər hansı torpaq sahəsinin və ya müəssisənin icarəçisinin öhdəsinə ləvazimat obyektlərinə dair sərəncam verməmək və ya icarəyəverənin razılığı ilə sərəncam vermək və ya onları icarəyəverənə satmaq vəzifəsi qoyan müqavilə müddəalarının yalnız o halda qüvvəsi vardır ki, icarəyəverən icarəyə xitam verildikdən sonra həmin ləvazimatı qiymətləndirmə dəyəri üzrə əldə etməyi öhdəsinə götürsün. Müəssisələrin icarəsi müqaviləsinin tənzimlənməsinə ümumi icarə müqaviləsi kontekstində baxmaq lazımdır. Bura müəssisələrin icarəsi müqaviləsinin bağlanması, məzmunu, münasibətlə- ' Гражданское право: Учебник / Под. ред. А.П.Сергеева, Ю.К.Толстого. Том 2. М.: Проспект, 2003, с.223.
Rüfət Göyüşov rin davam etdirilməsi, müqavilənin ləğvi ilə əlaqədar qaydalar aiddir. Məsələn, AR Mülki Məcəlləsinin 701.1-ci maddəsində müəyyən olunmuş qaydaya görə, icarəlik əşya (icarə obyekti), o cümlədən torpaq sahəsi və ya müəssisə öz ləvazimatı ilə birlikdə icarəyə verilir. Digər misal, icarə müqaviləsinin ləğvi üçün müəyyən olunan qayda müəssisələrin icarəsi müqaviləsini də əhatə edir. Belə ki, AR MM-in 704.1-ci maddəsində nəzərdə tutulur ki, əgər hər hansı torpaq sahəsinin, hüququn və ya müəssisənin icarəsi müqaviləsi bağlanarkən icarə müddəti müəyyənləşdirilməyibsə, müqavilənin ləğvinə yalnız azı altı aylıq xəbərdarlıq müddətini gözləmək şərti ilə ilin sonunda yol verilir. Müəssisələr üzərində yerləşdikləri torpaq sahələrinin icarəsi müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərinin davam etdirilməsi üçün həlledici amil kimi çıxış edir. Belə ki, AR MM-in 720.1-ci maddəsində qeyd olunur ki, icarəçi icarəyəverəndən torpaq icarəsi müqaviləsi üzrə hüquq münasibətlərinin davam etdirilməsini aşağıdakı hallarda tələb edə bilər: -
mövcudluğunun iqtisadi əsasını təşkil etdikdə; -
torpaq sahəsinin icarəyə götürüldüyü halda icarəçi öz mövcudluğunun iqtisadi əsasını təşkil edən müəssisəsini həmin sahə- siz saxlaya bilmədikdə və müqavilə üzrə hüquq münasibətlərinə xitam verilməsi icarəçi və ya onun ailəsi üçün hətta icarəyə verənin əsaslı mənafeləri ilə haqq qazandırıla bilməyən mənfi nəticələr törədə bildikdə. Qeyd olunan sonuncu şərt müəssisələrin icarəsi müqaviləsinin predmeti olan müəssisənin üzərində yerləşdiyi torpaq sahəsi ilə sıx əlaqəsini müəyyən edir. 186
Yüklə 2,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|