Yazılmışdır. Bu kitabda mülki hüquq münasibətlərinin yaranmasında aparıcı
Yüklə 2,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rüfət Göyüşov
Rüfət Göyüşov Komplektlilik haqqında şərtlər alqı-satqı müqaviləsində nəzərdə tutulmaya da bilər. Belə olan təqdirdə satıcı alıcıya komp- lektliyi işgüzar dövriyyə adətləri ilə və ya adətən irəli sürülən digər tələblərlə müəyyənləşdirilən əşya verməyə borcludur. İkinci hal ilə əlaqədar AR MM-in 591.1-ci maddəsində belə bir qayda müəyyən olunur ki, əgər alqı-satqı müqaviləsində satıcının alıcıya əşyaların müəyyən toplusunu komplekt şəklində vermək vəzifəsi nəzərdə tutulubsa, öhdəlik komplektə daxil olan bütün əşyaların verildiyi andan icra edilmiş sayılır. Əgər alqı-satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa və öhdəliyin mahiyyətindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, satıcı komplektə daxil olan bütün əşyaları alıcıya eyni vaxtda verməyə borcludur (bax. AR MM, mad.591.2). Əşyanın komplektliliyi haqqında şərtin pozulması halında da, əgər alqı-satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa və öhdəliyin mahiyyətindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, alıcının öz seçimi ilə aşağıdakı hüquqları tanınır: a)
b)
əşyanın komplektinin ağlabatan müddətdə tamamlanmasını tələb etmək. AR MM-in 592.2-ci maddəsində müəyyən olunmuş qaydaya əsasən, əgər satıcı əşyanın komplektinin tamamlanması barədə alıcının tələbini ağlabatan müddətdə yerinə yetirməzsə, alıcının ixtiyarı var ki, öz seçimi ilə: ya komplektsiz əşyanın komplektli əşya ilə əvəz olunmasını tələb etsin, ya da ki, alqı-satqı müqaviləsinin icrasından imtina etsin və ödədiyi pul məbləğinin qaytarılmasını istəsin. 6)
əşya verməyə borcludur (bax. AR MM, mad.581.1). Əşyanın keyfiyyəti haqqında şərtlər alqı-satqı müqaviləsində nəzərdə tutula və ya tutulmaya bilər. Müqavilədə əşyanın keyfiyyəti haqqında şərtlər nəzərdə tutulmuşdursa, o zaman satıcı həmin şərtlərə uyğun əşya verməyə borcludur.
I fəsil. Alqı-satqı müqaviləsi Əşyanın keyfiyyəti. Keyfiyyət sözü bir neçə 100 illiklər ərzində dilə gətirilmiş, lakin buna baxmayaraq "keyfiyyət" termini ancaq 1970-ci ildə standartlaşdırılmışdır. Əmtəənin keyfiyyət göstəriciləri onun istehlak və mübadilə dəyərini səciyyələndirir. Əmtəəşünaslıqda məhsulun keyfiyyəti dedikdə, təyinatına uyğun olaraq onun müəyyən tələbləri ödəməsi üçün yararlı olduğunu təyin edən xassələrin məcmusu başa düşülür. Mülki qanunvericilikdə müəyyən olunan anlayışa görə, əgər məhsul bütün hallar nəzərə alınmaqla ondan gözlənilən etibarlılığı təmin etmirsə, keyfiyyətsiz məhsul sayılır (bax. AR MM, mad.1128.3). Anlayışın məntiqi davamına görə, məhsul bütün hallar nəzərə alınmaqla ondan gözlənilən etibarlılığı təmin etməlidir. AR MM-in 581.1-
ci maddəsində müəyyən olunan ümumi qaydaya görə, satıcı alıcıya keyfiyyəti alqı-satqı müqaviləsinə uyğun gələn əşya verməyə borcludur. Normadan görünür ki, əşyanın keyfiyyəti haqqında şərtlər alqı-satqı müqaviləsi ilə müəyyən oluna bilər, lakin əgər keyfiyyət haqqında şərtlər alqı-satqı müqaviləsində əksini tapmasa, o zaman satıcı alıcıya bu cür malın adətən istifadə edildiyi məqsədlərə yarayan əşya verməyə borcludur. Əmtəənin keyfiyyəti normativ aktlarla müəyyən olunan məcburi tələblərdə və ya alıcının əşyanı əldə etmə məqsədlərində ifadə olunur. Satılan əşyanın keyfiyyəti barəsində məcburi tələblər olduqda, sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan satıcı alıcıya həmin məcburi tələblərə uyğun gələn əşya verməyə borcludur. Tərəflər arasında razılaşmaya əsasən satıcı keyfiyyət üçün müəyyənləşdirilmiş məcburi tələblərə nisbətən daha yüksək tələblərə uyğun gələn əşya verə bilər (bax. AR MM, mad.581.4). Əşyanın keyfiyyəti alıcının əldə etmə məqsədlərində ifadə olunsa və bu tələblər alqı-satqı müqaviləsində əksini tapsa, o zaman AR MM-in 581.2-ci maddəsində nəzərdə tutulan qayda tətbiq olunacaqdır. Belə ki, əgər müqavilə bağlanarkən alıcı əşyanı əldə etməsinin konkret məqsədləri barəsində satıcıya məlu
Rüfət Göyüşov mat vermişdirsə, satıcı alıcıya həmin məqsədlər üçün istifadəyə yarayan əşya verməyə borcludur. Mülki dövriyyə inkişaf etdikcə mülki hüquq münasibətlərinin realizəsi formasında da müəyyən dəyişikliklər baş verir. İnformasiya texnologiyalarının gündəlik həyatımızda geniş tətbiq olunması bu inkişafın tələblərinə uyğun müqavilə münasibətlərinin meydana gəlməsini zəruri edir. Belə ki, hazırda əşyaların texniki vasitələrdən istifadə olunmaqla, məsələn, təsvir əsasında satışı geniş yayılmışdır. Bununla əlaqədar, AR MM-in 581.3-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydaya əsasən, əşyanı nümunəyə və (və ya) təsvirə əsasən satarkən, satıcı alıcıya nümunəyə və (və ya) təsvirə uyğun gələn əşya verməyə borcludur. Hər bir əşyanın fiziki xüsusiyyətləri kənar təsirlər altında müəyyən bir dövr ərzində dəyişikliyə məruz qalır. Odur ki, keyfiyyət göstəriciləri daimi olaraq sabit qala bilməz. Lakin əmtəənin fiziki xüsusiyyətləri müəyyən bir dövr ərzində ondan təyinatına uyğun istifadəyə imkan yaratmalıdır. Belə bir zaman dövrünün müəyyən olunmasının çox böyük praktiki əhəmiyyəti vardır. Belə ki, alıcı yalnız bu müddət ərzində əşyanın qüsurları ilə bağlı satıcıya qarşı tələb irəli sürə bilər. Ona görə də qanunverici istehlakçıların maddi və mənəvi maraqlarının qorunması, istehlakçının satıcı və ya istehsalçı ilə münasibətlərinin tənzimlənməsi, məsuliyyət hədlərinin müəyyən olunması məqsədilə satılan əşyaların keyfiyyəti üçün qarantiya və yararhhq müddətləri müəyyən etmişdir. Burada əsas məqsəd verilən əşyanın bu cür əşyaların, adətən, istifadə edildiyi məqsədlər üçün ağlabatan müddət ərzində yararlı olmasıdır. Qanunvericinin bu məsələdə satıcıya münasibətdə yanaşması sanki yönləndirici xarakterlidir və hər bir əmtəə ilə əlaqədar o, qarantiya müddəti müəyyən etməyə istiqamətləndirir. Əşya ilə əlaqədar qarantiya müddəti müəyyən olunmadığı təqdirdə isə alıcının maraqlarının qorunması məqsədilə qanun 24 Yüklə 2,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|