Yazılmışdır. Bu kitabda mülki hüquq münasibətlərinin yaranmasında aparıcı
Yüklə 2,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İcarə müqaviləsi əvəzli
Rüfət Göyüşov -
öhdəlikləri üzrə tutmanın yönəldiyi yaşayış sahələri satıldıqdan sonra bu yaşayış sahələrini itirmiş şəxslərlə hesablaşmalar başa çatanadək olan müddət; -
vətəndaşların yeganə yaşayış sahələri Mənzil Məcəlləsi, digər qanunlarla müəyyən edilmiş qaydada fövqəladə hallar nəticəsində yaşamaq üçün yararsız hala düşdükdə, həmin vətəndaşlarla hesablaşmalar başa çatanadək olan müddət və ya bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada həmin vətəndaşlara dövlət və ya bələdiyyə mənzil fondundan yaşayış sahələrinin verilməsinədək olan müddət; -
qanunvericiliklə müəyyən edilmiş müddət. Müddətin bitməsi Manevr yaşayış fondu yaşayış sahəsinin kirayə müqaviləsinə xitam verilməsi üçün əsasdır.
VI fəsil. İcarə müqaviləsi VI FƏSİL. İcarə müqaviləsi 6.1. İcarə müqaviləsinin anlayışı İcarə müqaviləsinin anlayışı AR Mülki Məcəlləsinin 700- cü maddəsində aşağıdakı kimi verilmişdir: "İcarə müqaviləsi əmlak kirayəsi müqaviləsidir. Bu müqaviləyə görə kirayəyə verən (icarəyə verən) kirayəçiyə (icarəçiyə) icarəyə götürdüyü obyektdən və ya hüquqdan istifadə ilə yanaşı bəhərdən istifadə etmək və gəlir götürmək hüququ da verir. İcarəçi icarəyə verənə müəyyənləşdirilmiş icarə haqqı ödəməyə borcludur". İcarə müqaviləsi kirayə müqaviləsinin növlərindən biri olmaqla əsas məqsədi əmlakın müvəqqəti istifadəyə verilməsini təmin etməkdən ibarətdir. Bu hər iki tərəfin marağındadır. Kirayə müqaviləsindən fərqli olaraq icarəçi icarəyə götürdüyü əmlakdan istifadə ilə yanaşı, bəhərdən istifadə etmək və gəlir götürmək hüququ ilə təmin olunmuşdur. Odur ki, icarə predmeti qismində əsasən bəhər verə bilən predmet- lər çıxış etməlidir. Məsələn, torpaq sahələri, müəssisələr, qurğular və s. Bizim qanunvericilikdə bu qayda xüsusi olaraq əksini tapmasa da icarə və kirayəni ayrıca müqavilələr kimi nəzərdə tutan Almaniya və İsveçrə qanunvericiliklərində icarə predme- tinin bəhər verən bilən əşyalar ola bilməsi şərti qeyd olunmuşdur'. ‘ Гражданское право капиталистических государств / Под ред. Е.А.Васильева. М., 1993, с.335. 151
Rüfət Göyüşov 6.2. İcarə müqaviləsinin əlamətləri İcarə müqaviləsi, kirayədən fərqli olaraq, əşyalardan təsərrüfat məqsədilə istifadə imkanlarım artırır. Əşyanın mülkiyyətçi öz əşyasını özgəninkiləşdirməyərək onu digər tərəfin istifadəsinə verir, digər tərəf isə həmin əşyadan istifadəyə görə haqq ödəməklə yanaşı, istifadə etdiyi əşyanın bəhər və gəlir vermək imkanlarından faydalanaraq müəyyən üstünlüklər əldə edir. Hüquqi təbiətinə görə icarə müqaviləsi konsensual, əvəzli, qarşılıqlı və ikitərəfli müqavilədir'.
görə müəyyənləşdirilmiş haqq ödəməlidir. İcarə haqqı pul ilə ifadə olunur. İcarə haqqının naturada (məsələn, məhsulun, gəlirin müəyyən bir hissəsi) müəyyən olunmasına mane olan qayda yoxdur. "Torpaq icarəsi haqqında" AR Qanununun 7-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydaya əsasən, torpaq icarəsi haqqı tərəflərin razılığı ilə pul, natura və ya qarışıq formalarda müəyyən edilə bilər. Məhsulun və gəlirin bir hissəsinin icarəyə verənə verilməsinin icarə haqqı ödənişləri hesabına aid edilməlidirmi sualı hələ Roma hüquqşünasları arasında mövcud olan diskussiyalardan biri idi. Bəzi hüquqşünaslar bu cür hesablaşmaları birgə fəaliyyət göstərən ortaqhq münasibətləri kimi qiymətləndirirləri Əslində icarə münasibətlərinin əmlakın istifadəyə verilməsi ilə əlaqədar digər münasibətlərdən fərqli cəhəti icarəçinin təsərrü- ‘ Гражданское право. Том II. Полутом 1: Учебник / Отв.ред.проф. Е.А.Суханов - М.: Волтере Клувер, 2004, стр.367, 368. - Умов В. Договор найма имуществ по римскому праву и новейшим иностраным законодательствам. М., 1872, с. 118. так же Гражданское право. Том II. Полутом 1: Учебник / отв.ред.проф. Е.А.Суханов - М.: Волтере Клувер, 2004, стр.376. 152
VI fəsil. İcarə müqaviləsi fat məqsədləri üçün istifadə etdiyi əşyadan əldə etdiyi gəlir hesabına icarə haqqını ödəməsində ifadə olunur. Lakin icarə haqqı məhsuldarlığın həcmindən və ya gəlirin miqdarından asılı olmamalıdır. Belə ki, təbiət hadisələrinin təsiri ilə məhsuldarlığın səviyyəsi hər zaman dəyişik ola bilər. Bununla əlaqədar, klassik Roma hüquqşünaslarının fikirləri maraqlıdır. Onlar hesab edirdilər ki, əgər qarşısıalınmaz qüvvə (vis cui resisti non potest) nəticəsində məhsul məhv olardısa, kirayəçi kirayə haqqını ödəmək vəzifəsindən azad olunurdu. Yox, əgər heç bir qarşısıalınmaz qüvvə baş verməmişdirsə, məhsulun olmaması və i.a. nəticəsində zərər icarəçinin üzərinə düşürdü. İcarəyə götürülmüş sahədə məhsulun olmaması ilə əlaqədar klassik hüquqşünaslar belə izahat verirdilər ki, məhsuldarlıq təsadüfü işdir, bir il qeyri-məhsul- dar, o biri il isə bol məhsul ola bilər, ona görə də icarəçinin icarə haqqını ödəməkdə çətinlik çəkdiyi qeyri-məhsuldar ildə icarə haqqının azaldılmasına yol vermək lazımdır. Əgər sonrakı illər məhsuldar olduqda icarəyə verən qeyri-məhsuldar ilə görə icarə haqqını tam almağa haqlıdır'. Bu qayda müasir dövrdə də öz praktiki əhəmiyyətini saxlayır. İcra mümkün olmadıqda, yəni icra edilməmə tərəflərin heç birinin cavabdeh olmadığı haldan irəli gəldikdə, öhdəliyə xitam verilməsi şərti ümumi qaydada AR Mülki Məcəlləsinin 556.1-ci maddəsi ilə tənzimlənir. İcarə haqqının tərəflərin razılaşması ilə müəyyən olunması barədə AR Mülki Məcəlləsinin 710-cu maddəsinin tələblərindən çıxış edərək belə nəticəyə gəlmək olar ki, icarə haqqının icarəçi tərəfindən icarə predmetindən istifadə nəticəsində əldə etdiyi gəlir hesabına ödənilməsi şərti müəyyən olunduğu təqdirdə yuxarıda göstərilən qayda bu gün üçün də tətbiq oluna biləndir. ' İ.B.Novitski. Roma Hüququ / (Rus dilindən Azərbaycan dilinə tərcümə) tərcümə edən və elmi redaktor İ.Ə.Vəliyev. Bakı; "Adiloğlu" nəşriyyatı, 2006, səh.214. 153
Yüklə 2,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|