Yazılış qaydası Metodikası Tərtibi Müdafiəsi Azərbaycan Respublikası Təhsil

54
İstifadə edilmiş ədəbiyyat
Əlavələr
Dissertasiyanın quruluşu iş planı ilə uyğun olur (Dis-
sertasiyanın iş planı- Əlavə 5).
Magistr dissertasiyası bölmələrinin məzmunu
Üz vərəqi  dissertasiyanın  ilk  səhifəsi  hesab  olunur.
Bu  səhifə nömrələnmir. Üz vərəqinin tərtibinə ciddi əməl
edilməlidir. Bu  səhifənin  baş  hissəsində Nazirliyin  və
onun  altında  tədris  müəssisəsinin  adı  yazılır. Ondan  aşa-
ğıda vərəqin sağ tərəfində“Əlyazması hüququnda” sözləri
yazılır. Daha  sonra  aşağıda  müəllifin  adı,  atasının  adı və
soyadı yazılır (adlıq halda).
Vərəqin  ortasında dissertasiya  işinin  mövzusu  yazı-
lır. Mövzu  təsdiq  olunmuş formada dəqiq yazılmalıdır.
Mövzunun  altında ixtisasın  şifri  və adı  göstərilməklə -
MAGISTR DİSSERTASİYASI yazılır (Nümunə Əlavə
1-də verilmişdir).
Sonra  aşağıda  vərəqin  sağında  elmi  rəhbərin  adı,
soyadı, atasının adı, elmi dərəcəsi və elmi adı göstərilir.
Vərəqin  aşağı  hissəsində dissertasiyanın  yerinə yeti-
rildiyi yer və il yazılır. (“il” sözü yazılmadan)
Üz vərəqindən  sonra  ikinci  səhifədə ortada (artıq
vərəqin  yuxarı sağ küncündə 2 rəqəmi  yazılır və səhifələr
ardıcıl  nömrələnir) MÜNDƏRİCAT  yazılır. Burada  dis-
sertasiyanın bütün bölmələri ardıcıl yazılmaqla bərabər

---

bölmənin başlanğıc səhifəsi də göstərilir. Bölmələrin, baş-
lıqların  adları  dissertasiyanın  mətnində eyni  ilə qısal-
dılmadan, dəyişdirilmədən yazılmalıdır.
Fəsillərin  başlıqları  rum  rəqəmi  ilə göstərilməklə
böyük  hərflərlə yazılır. Hər  fəsil  yeni  səhifədən  başlayır.
Yarımfəsillərin  başlıqları ərəb  rəqəmləri  ilə göstərilməklə
kiçik hərflərlə yazılır(Baş  hərflər  istisna  olmaqla). Fəsilin
yarım  fəsilləri  belə göstərilir. Məsələn:  1. 1. Yəni  birinci
fəslin 1-ci  yarımfəsli. Yarım fəslin bəndi isə belə göstəri-
lir. Məsələn: 2. 1. 2. Yəni ikinci fəslin, birinci yarımfəsli-
nin 2-ci bəndi (Bax: Əlavə 5).
Dissertasiyanın “Giriş”ində ilk növbədə mövzunun
aktuallığı əsaslandırılır. Sonra tədqiqatın  məqsəd  və və-
zifələri, obyekti,  predmeti, elmi  yeniliyi,  praktik əhəmiy-
yəti, daha  sonra  da metodları,  metodologiyası,  fərziyyəsi,
aprobasiyası göstərilir.
Dissertasiyanın aktuallağının izahında uzun sözçülü-
yə,  uzaqdan  başlamağa  ehtiyac  yoxdur. Mövzunun  ak-
tuallaığı konkret faktlarla, məntiqi təfəkkürlə əsaslandırıl-
malıdır. Başqa  sözlə desək  mövzunun əhəmiyyətliliyi,
vacibliyi əsaslandırılır.
Mövzunun aktuallığından sonra məntiqi olaraq möv-
zunun  məqsədi  və məqsəddən  irəli  gələn  tədqiqatın
vəzifələri şərh olunur.
Daha sonra tədqiqatın predmeti (hansı ki, tədqiqa-
qatın  mövzusunu  müəyyənləşdirir) və obyekti  (hansı
ki, öyrənilən, proses, fakt və ya hadisədir)

---

56
dəqiq 
göstərilir.
Bunların 
ardınca 
tədqiqatın
metodologiyası və metodları göstərilir.
Beləliklə tədqiqatın  tələbinə uyğun  olaraq  daha  baş-
qa maddələr də təhlil edilir, açıqlanır.
Dissertasiyanın “Giriş”ində həmçinin mövzu ilə
bağlı  yazılmış əsərlərə yığcam  şərh də verilir,  onlara  mü-
nasibət bildirilir.
Dissertasiyanın “Giriş”i çox əhəmiyyətli və məsuliy-
yətli hissədir. Belə ki, dissertasiyanın girişindən tədqiqatın
məzmunu,
əhəmiyyəti,  səviyyəsi
haqqında  müəyyən
təsəvvürə malik  olmaq  olur. Dissertasiyanın  “Giriş”
hissəsi 4 səhifədən çox olmaya bilər.
Dissertasiyanın  fəsilləri öz adına  uyğun  olaraq  məz-
munu  işlənilir. Adətən Dissertasiyanın birinci  fəslində
mövzunun ümumi  məsələləri, öyrənilmə səviyyəsi,  pe-
daqoji ədəbiyyatda,  dərsliklərdə,  tədqiqat  işlərində mə-
sələnin qoyuluşu təhlil edilir. Tövsiyə edilir ki, tədqiqatın
obyekti və predmetinin ölkəmizdə və imkan olarsa xarici
ölkələrdə öyrənilmə səviyyəsi  də araşdırılsın. Dissertasi-
yanın  birinci  fəslindən  tədqiqatın ümumi  cəhətlərini, əsas
istiqamətlərini aydın görmək olur.
Dissertasiyanın  ikinci  fəslində isə artıq  problemin
konkret həlli, işin əsas  məzmunu,  hətta onun  təkmilləş-
dirilməsi  yolları da göstərilə bilər. Bu  bölüm  məzmunca
daha üstün təhlil xarakteri daşıyır. Konkret fakt, hadisə və
təcrübələr əsasında araşdırma aparılır, aparılmış eks

---

perimentin,  məktəb  müşahidələrinin  nəticələri  verilir.
Pedaqoji təcrübələr təhlil olunur.
Hər  fəslin  2-dən  az  olmayan  yarım  fəsilləri  olmalı-
dır.
Dissertasiya işi “Nəticə” ilə sona çatır. Bu hissədə
tədqiqat yekunlaşdırılır, aparılmış tədqiqat işlərinin nəticə-
ləri  göstərilir. Müəllifin  tədqiqat  işinə gətirdiyi  yeniliklər
qeyd  edilir. Problemin  gələcəkdə daha  da  təkmilləşdiril-
məsi, yaxşılaşdırılması üçün təkliflər verilir. Yaxşı olar ki,
nəticə və təkliflər  bəndlərlə və yaxud  tezis şəklində kon-
kret olaraq göstərilsin.
“Nəticə” bölməsindən  sonra istifadə olunmuş ədə-
biyyatın siyahısı verilir.
Dissertasiyanın ədəbiyyat  siyahısı əsas  mətnə bir
açardır,  hansı  ki,  müəllif  tədqiqatında  ondan  istifadə
etmişdir. İstifadə edilmiş ədəbiyyat siyahısı müəyyən mə-
nada  tədqiqatın  elmi mədəniyyəti,  etikası  deməkdir.
Ədəbiyyat  siyahısından  dissertasiyanın  səviyyəsi,  tədqi-
qatçının problemlə bağlı məlumatlılığı özünü göstərir.
İstifadə edilmiş  mənbələr  çap  olunduqları  dillərdə
(əvvəlcə Azərbaycan  dilində ədəbiyyat,  sonra türk,  rus,
ingilis və s.) əlifba  sırası  ilə, ərəb  rəqəmləri  ilə ardıcıl
nömrələnərək siyahıda göstərilir.
Ədəbiyyat  siyahısı  real  olmalıdır. Əsas  istifadə
edilmiş ədəbiyyat siyahıya daxil edilməlidir. Siyahıda gös-
tərilmiş ədəbiyyat neçənci nömrədə göstərilmişsə

---