Yazılış qaydası Metodikası Tərtibi Müdafiəsi Azərbaycan Respublikası Təhsil

70
√ Fəsil  və  yarımfəsillər,  eləcə  də  başlıq  və  mətnin
arasındakı məsafə 2. 5 interval olmalıdır. Başlıqların altın-
dan xət çəkmək olmaz.
√ Hər  fəsil  yeni  səhifədən  başlayır. Dissertasiyanın
səhifələrinin nömrələnməsi səhifənin sağ yuxarı küncündə
olur. Birinci  səhıfəyə  nömrə  qoyulmur. Üz  vərəqindən
sonra gələn səhifəyə “2” rəqəmi qoyulur.

---

12. MAGİSTR DİSSERTASİYASININ
MÜDAFİƏSİ
Magistr  dissertasiyasının  müdafiəsi  bir  qayda  olaraq
tədris ilinin sonunda – may, iyun aylarında təsdiq edilmiş
qrafik əsasında keçirilir.
Tamamlanmış  dissertasiya  cildləndikdən  və referat
hazırlandıqdan  sonra magistrant  onu  elmi  rəhbərə təqdim
edir. Elmi  rəhbər onu  öz rəyi  ilə birlikdə ixtisas kafedra-
sına  təqdim  edir. Kafedra  dissertasiyanı tədqiqat  işinin
tematikasına uyğun olaraq elmi dərəcəsi olan mütəxəssisə
rəsmi rəyə göndərir. Rəsmi rəy  də alındıqdan  sonra
dissertasiya  kafedrada  müzakirə
olunur,  magistrant
kafedra  qarşısında  ilkin  müdafiə etmiş  olur. Kafedranın
müzakirəsindən  sonra  dissertasiya,  referat,  rəylər,
fərdi  plan və kafedranın müzakirə protokolundan
çıxarış dekanlığa  təqdim  edilir. Dekanlıq  kafedra
tərəfindən 
təqdim 
edilmiş 
materialların
əsasında
magistrantın  müdafiəyə buraxılması  məsələsini  həll  edir.
Müdafiəyə buraxılmış  magistrantın  aşağıdakı  sənədləri
dekanlıq  tərəfindən İxtisaslaşdırılmış Elmi  Şuranın Elmi
Katibinə təqdim edilir.

---

72
1. Magistr dissertasiyası (cildlənmiş) – 1 nüsxə
2. Referat – 1 nüsxə
3. Elmi rəhbərin rəyi
4. Rəsmi rəyçinin rəyi
5. İxtisas  kafedrasının  müzakirə protokolundan
çıxarişı
6. Magistrantın fərdi planı
Elmi  katib  sənədləri  yoxlayır,  qeydlərini  edir,  sis-
temləşdirir və İxtisaslaşdırılmış Elmi Şuraya təqdim edir.
Dissertasiyanın  müdafiəsi  təhsil  müəssisəsinin  elmi
şurasının  qərarı  ilə  yaradılmış  İxtisaslaşdırılmış Elmi Şu-
ranın  iclasında  aparılır. İxtisaslaşdırılmış Elmi  Şuraların
yaradılma  qaydaları  Təhsil  Nazirliyi  tərəfindən  müəyyən
edilir və  tədris  müəssisəsinin  rektoru  tərəfindən  rəsmiləş-
dirilir.
Müəyyənləşdirilmiş  qrafik əsasında magistrant  İxti-
saslaşdırılmış Elmi Şuranın qarşısında  müdafiə edir. Hər
magistrantın İxtisaslaşdırılmış Elmi Şura qarşısında mü-
dafiəsinə 30  dəqiqə vaxt ayrılır. Bu  vaxtın  15 dəqiqəsi
magistrantın  çıxışına  ayrılır. Çıxışın  mətni  magistrantın
əlində olsa da, yaxşı olar ki, çıxış vərəqi üzündən oxumaq-
la  olmasın. Magistrant əvvəlcədən  bu  çıxışa  yaxşı  hazır-
laşmalı, ifadəli, savadlı, elmi şəkildə, sakit tərzdə, dəlil və
sübutlarla öz  çıxışını  qurmalı,  ehtiyac  olarsa  texniki
vasitələrdən
–
kompüter, 
maqnitofon,
proyeksiya
ciyazlarından  istifadə etməlidir. Əgər  magistrant  tələsə-
tələsə, yaxud əzbərcəsinə (sanki özü üçün danışır)

---

danışırsa, sözlərin axırını demirsə və ya çox astadan, qor-
xa-qorxa,  həyəcanlı,  ifadəsiz,  emosiyasız  danışırsa – təbii
ki,  bütün  bunlar əhəmiyyətli  dərəcədə müdafiənin  qiymə-
tinə təsir göstərəcəkdir.
Magistrant Elmi  Şura  qarşısında  kürsüdən  danışır.
Sxem  və cədvəlləri,  eksperiment  nəticələrini  göstərmək
üçün əlində göstərici olur. Ehtiyac olarsa kürsüdən düşür,
lövhədə nəsə yazır,  izah  edir. Natiq çıxışını  sadə cüm-
lələrlə qurur,  “Mən”  şəxs əvəzliyindən  istifadə etmir
(“Mən  bunu  etmişəm”, “Mən  bu  nəticəni  almışam”  kimi
cümlələrin  yerinə,  “Aşağıdakı  nəticələr  alınmışdır... ”,
“Aparılmış tədqiqatın nəticəsində məlum olmuşdur ki,... ”
kimi  cümlələrin  işlənməsi  məsləhətdir),  inamla danışir,
rəqəmlərdən, sitatlardan, təriflərdən istifadə edərkən, ehti-
yac olarsa çıxışın mətninə arada bir baxa bilər.
Magistrantın müdafiə zamani çıxışının quruluşu üç
hissədən ibarətdir:
Birinci hissə dissertasiyanın  giriş  hissəsində olan
materiallardır ki, magistrant onu yığcam şəkildə komissiya
üzvlərinə danışır  (Aktuallıq,  elmi  yenilik,  praktik əhə-
miyyət, predmet, obyekt, metodlar, metodologiya, mənbə-
lər, aprobasiya və s.)
İkinci hissə dissertasiyanın  fəsillərinin  ardıcıllıqla
şərhi  və izahıdır. Bu  zaman  hər  fəsildə yerinə yetirilmiş
işlər və alınan nəticələr şərh olunur. Magistrant fikirlərini
əsaslandırmaq  üçün plakatlardan,  sxem  və cədvəllərdən,
diaqramlardan texniki vasitələrdən istifadə edir.

---

74
Üçüncü hissə dissertasiyanın  nəticələrinə həsr  olu-
nur. Burada  alınmış  nəticələr,  yekunlaşdırılmış  fikirlər,
təkliflər, istifadə edilmiş əsas mənbələr komissiya üzvləri-
nə çatdırılır.
Bundan sonra  rəylər  oxunur,  iradlar deyilir. Magist-
rant  qeyd  edilən  iradlara  öz  münasibətini  bildirə bilər və
ya onlarla razılaşa bilər.
Magistranta verilən suallara magistrant qısa, konkret
və əsaslandırılmış cavablar verməlidir. Magistrantın çıxışı
və cavabları  aydın,  səlis,  dəqiq,  inamlı  və elmi  dəlillərlə
əsaslandırılmalıdır. Magistrant  fikirlərini əsaslandırmaq
üçün  ilk  mənbələrdən,  klassiklərin  fikirlərindən,  öz
dissertasiyasından fakt və nümunələr, misallar gətirə bilər.
Magistrantın müdafiə zamanı  geyimi,  səliqəliliyi,
nitqi, hərəkət və davranışları da müdafiənin uğurla keçmə-
sinə,  komissiya  üzvlərində xoş  təəssürat  yaranmasına
səbəb  ola  bilir. Bütün  bunlar  magistr dissertasiyası  mü-
dafiəsinin qiymətləndirilmə meyarlarına daxildir (Qiy-
mətləndirmə meyarlarının nümunəsi- Əlavə 7-də verilmiş-
dir).
Magistr  dissertasiyasının  müdafiəsi kollektiv  qarşı-
sında yüksək tələbkarlıq, prinsipiallıq, diskussiya şəraitin-
də elmi,  etik  qaydalara əməl  edilərək  keçirilir. Magist-
rantın elmi  rəhbəri və rəsmi  rəyçi  müdafiədə iştirak  edə
bilər.

---