Yelimlash materiallari

To'ldiruvchilar (Napolniteli).

Bular, asosan yelim pardasining kogeziyasini oshirish uchun qo'llaniladi. Undan tashqari, bular yelimlarni va yelimli birikmalarning boshqa xususiyatlarini yaxshilashi mumkin: - qaysidir bir substratga adgeziyani;

- yopishtirish tezligini oshishi hisobiga boshlang'ich mustahlikni; - suvga va issiqga chidamliligini: - eskirishga chidamliligini. Xullasi, to'ldiruvchilar unchalik muhim bo'lmagan yelimli birikmalarga ishlatiladigan yelimlarda asosiy pardani tashkil etuvchilar sarfmi kamaytirish uchun qo'llaniladi.
Shunday qilib, to'ldiruvchilar yelim pardasining mexanik xususiyatini yaxshilovclii tezkor, yoki bu xususiyatlarni yaxshilamaydigan yoki ruxsat etilgan miqdorda yomonlashtiruvchi, faoliyatsiz, sust bo'lishlari mumkin. Bir xilda bo'lgan to'ldiruvcliilar ayrim polimerlarga nisbatan tezkor, boshqalariga nisbatan sust bo'lishlari mumkin. Bu esa to'ldiruvchi-polimer fazalari chegarasidagi tezkor adgeziya o'zaro harakatining bo'lish ehtimoli bilan bog'langan, bu o'z galida to'ldirgich va to'ldiriluvchi polimerlaming xususiyatiga va to'ldiruvchi tezkor sahnimng miqdoriga bog'liq bo'ladi. O'zaro harakatlar kuchsiz molekulalar aro aloqadan, kuchi yuzaki singish (adsorbsiya) sabab bo'lgan ximosorbsiyagacha bo'lishi mumkin. To'ldirgich sifatida tabiatning organik va organik bo'lmagan jismlari qo' llanislii mumkin.

Plastifikator va qo'shiladigan jismlarni beradigan yopishqoqligi.

Birmchisi yelim pardasining qattiqligini kamaytirib, qayishqoqligini oshirish uchun, ikkinchisi yopishqoqligini oshirish uchun qo'llaniladi. Ammo bunday bo'lish faraziy hisoblanadi, chunki ko'pchilik hollarda plastifikatorlar yelim pardasini egiluvchanhgini ko'paytirib, ularni nafisligini va yopishqoqligini oshiradi va aksincha qo'shiladigan jismlarni yopishqoqligini oshirib bir vaqtning o'zida yelim pardasini qayishqoqligini ham ko'paytiradi. Yelim eritmalarida, ko'pincha quruq yelimlarda parda hosil etuvchi sifatida, molekula og'irligi unchalik katta bo'lmagan (1000-6000 atrofida), polimerlar qo'llaniladi. Natijada vujudga kelgan parda deyarli qattiq va mo'rt bo'ladi. shuning uchun charm buyumlari uchun tayyorlangan yelimlarda plastifikatorni bo'lishi qatiy hisoblanadi. Odatda past molekulali plastifikatorlar yoki oligomer tipidagi jismlar qo'llaniladi. Birinchisiga dibutil va diaktilftolatlar, dibutil va dioktilsebatsinatlar, trikrezilfosfat kiradi.

Oligomer tipidagi plastifikatorlar, past molekulali plastifikatorlarga qaragauda yaxshi hisoblanadilar, chunki ular katta molekula og'iriliga ega va bu ularni vaqt o'tishi bilan fazalararo chegaraga o'tishiga (migratsiya) moyilligini kamaytiradi yoki butunlay chiqarib tashlaydi. Odatda qo'shimcha yopishqoqlikni beradigan kanifol hisoblanadi va hamma yelimlarda qo'llanilishi mumkin. Yelimlar tarkibiga, oligomer tipida bo'lgan bosliqa qatronlar ham masalan indenkumaronlar kiradi. Yopishqoq lentalarda vazelin yog'i, lanolin, past inolekulali poliizobutilen (molekula og'irligi 2000-10000) qo'llaniladi. Plastifikatorlarni ishlatilganda, shu darajada beriladigan qo'shimchaning yopishqoqligi hamda ularni parda tashkil etishda birga qo'shila olishi juda muhim omillardan hisoblanadi. Amalda termodinamika jihatidan, birgalikda bo'lgan plastifikatorlarni eng yaxshi miqdorida, migratsiya ro'yobga chiqmaydi, yelim pardalari bir xil tuzihshda olinadi va bu ularni yaxslii mexanik xususiyatga ega bo'lganligidan dalolat beradi.