Yeni azərbaycan partiyasi gəNCƏ ŞƏHƏr təŞKİlati y u s if o V m ü b a r iZ İm r a n o ğ L u
Yüklə 0,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bax: «Xalq qəzeti», 24 noyabr, 1998.
- 1 Bax: «Xalq qəzeti», 24 noyabr, 1998.
Quran həqiqətlərindən kənarda deyilənlər isə əlbəttə ki, insanların doğru yoldan uzaqlaşmasına səbəb olan meyllərdir. Odur ki, dini dünyagörüşə yiyələndikdə həqiqət yolunu tutmaq ən vacib məsələ kimi diqqəti gələb etməlidir. 3) əxlaqi və etik normalar Azərbaycan xalqına məxsus əxlaqi və etik nor malar azərbaycanlı milli şüurunun tarixən formalaş mış tərkib hissəsindən ibarətdir. Hər bir xalqın əxlaqi və etik normalarında özünə məxsus millilik vardır. Azərbaycan xalqına məxsus əxlaqi - etik normaların milliliyi ailə və cəmiyyətə münasibətdə formalaşmış dır. Azərbaycanlı ailələr üçün səciyyəvi olan əxlaqi və etik keyfiyyətlərin ən başlıcası budur ki, burada ailə başçısının mövqeyi əsas tutulur. Bu mövqe məc buri qəbul edilmir, ictimai psixologiyada əııəviliyə əsaslanır. Eyni zamanda, ailədə hər hansı bir problem ailənin bir başçısı tərəfindən təkbaşına həll edilmir. Ailədə vacib problemlər kişi və qadın tərəfindən məsləhət olunmuş qaydada həll edilir. Kişi .və qadm tərəfindən əldə edilən ailə mənfəətində ayrıseçkilik olmur. Ailə üzvləri bir - birini eşidir. Ailə üzvləri arasında mehribançılıq yaranır. Bununla da ailə etikası, ailə tərbiyəsi formalaşır. Ailədə uşaqlar bu etik normaları qəbul etdikdə ailə tərbiyə baxımından nümunəvi sayılır. Belə
ailələrin bünövrəsi sədaqətliliklə və bir - birinə inamla möhkəmlənmiş olur. Ailədə belə münasibət olmadıqda isə normal 76 tərbiyədən söhbət gedə bilməz. Belə ailələrdə fəsadların baş qaldırması istisna deyildir. Nümunəvi ailələr isə cəmiyyətin bütövləşməsində, ictimai birlik və ictimai həmrəylik yaranmasında aparıcı yer tutur. Heydər Əliyev göstərir ki, «Hər xalqın öz mentaliteti, əxlaqi qaydaları vardır. Bizdə nə qədər gözəl əxlaqi qaydalar var. İndi onları nəyəsə başqa şeylərə qurban vermək olmaz. Məsələn, bizim xalqımızda əsrlərdən bəri formalaşmış, gəlmiş adətlər vardır: kiçiyin böyüyə hörməti, böyüyün kiçiyə
qayğısı, övladın
valideynlərinə hədsiz
hörməti, valideynlərin öz övladlarına olan qayğısı və məhəbbəti. Bu, bizim xalqımızın mentalitetidir və biz bununla fəxr etməliyik».1 Azərbaycanlı ailələrində qonaqpərvərlik də ictimai psixologiyada özünə möhkəm yer tapmış etiketlərdəndir. Təsadüfi deyildir ki, qapını döyüb «Allah qonağıyam», - deyənə «Allaha da qurban olum, qonağına da», - demişlər. Ümumiyyətlə, Azərbaycan cəmiyyəti üçün əsas
və nəsildən - nəslə keçib ənənə şəklini alan əxlaqi - etik normalar, başlıca olaraq, aşağıdakı kimi ümuiləşdirilə bilər:
77
1) qonaqpərvərlik, əliaçıqlıq, səxavətlilik 2) bir - birinə hörmət, ehtiram və qarşılıqlı humanist münasibət 3)
sözünə bütövlük, öz şəxsiyyətinə hörmət, qarşısındakına ehtiram 4) böyüyə hörmət, kiçiyə ehtiram 5) qarşılaşdıqda salamlaşmaqla ehtiram
göstərmək 6)
qadınlarda ailələrinə sədaqətlilik, uşaqlara məhəbbət
7) kişilərdə mərdlik və dözümlülük 8) lazım gəldikdə güzəştə getmək alicənablığı 9) dostluqda sədaqətlilik, qohumluqda dəyanətlilik 10) kişisi olmayan evə daxil olmamaq 11) vətənə, torpağa, doğulduğu məkana
bağlılıq 12) böyük şəxsiyyətləri ilə fəxr etmək, onlann xatirəsini və ehtiramım əziz tutmaq 13) qadınlarda abır, həya, ismətin qorunub saxlanması 14) kişilərdə qadmlara qarşı ləyaqətlilik 15) kişilərin qadın yanında, qadınların kişi yanmda əxlaqi - etik normalara müvafiq davamması 16) müasir mərhələdə bəşəri ideyaların ən yaxşı ənənələrinin öz əxlaqi - etik normalarımıza tətbiq olunması 78 Azərbaycan cəmiyyətində formalaşmış əxlaqi və etik normalar başlıca olaraq xalqm özünün ictimai psixologiyası ilə bağlıdır. Xalqımıza məxsus əxliqi - etik normaların müəyyən qismi isə islamın müqəddəs kitabı olan «Qurani - Kərim»ə əsaslanır. 4) adət - ənənələr Azərbaycançılıq milli şüuru xalqm qədimdən bəri gələn adət - ənənələrində xüsusilə qabanq şəkildə əks olunur. Azərbaycan xalqına məxsus adət - ənənələr ictimai
xarakter daşıyır. Belə ki,
Azərbaycan adət - ənənələri cəmiyyətdə formalaşıb cəmiyyətə xidmət edir və cəmiyyət həyatında da yaşamaqda davam edir. Adət - ənənələr cəmiyyətdə varislik prinsipi üzrə yaranır, formalaşır, zənginləşir və yaşayır. Heydər Əliyev göstərir ki, «Azərbaycan xalqı tarix boyu nə qədər əziyyətlər çəkibdir. Anacq dilini də, dinini də adət - ənənələrini də öz mənəvi - əxlaqi mentalitetini də saxlayıbdır».1 Azərbaycan xalqına məxsus adət - ənənələrin bir çoxu ən qədim dövrlərdən bu günümüzə gəlib çatmışdır. Bəzi adətlər isə unudulub, öz ənənəsini itirmişdir. Lakin onlann əvəzinə ictimai dünyagörüş lə bağlı olan başqa adətlər yaranaraq ənənə şəklinə düşmüşdür. Məsələn, Azərbaycan xalqında ta qədim dən qalan adət - ənənələrin timsalında qonaqpərvər lik (qonaq qəbul etmək, yola salmaq), dostluq (şəxsi 1 Bax: «Xalq qəzeti», 24 noyabr, 1998. 79
Yüklə 0,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|