Yeni ekoloji tehlukesiz prosesler-2
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
54 Tərkibində mol nisbətləri benzol: alkilbenzollar = (3 − 5):1, AICI 3 : aromatik karbohidrogenlər nisbəti 1:(2,5 − 3,0) olan şıxtadan hazırlanan katalizator kompleksi maksimal aktivliyə malik olur. Peaktor katalizator kompleksi məhlulu ilə doldurulur, sonra isə prosesin gedişi zamanı işləndikcə yenisi əlavə olunur. 1 reaktorunda hazırlanan katalizator kompleksi 2 alkilləşmə reaktoruna verilir. Reaksiya istiliyi soyuq xammalın verilməsi və benzolun buxarlandırılması hesabına sistemdən xaric edilir. Katalizator məhlulu, qurudulmuş benzol və etan-etilen (propan-propilen) fraksiyası 2 reaktorunun aşağı hissəsinə daxil edilir. Barbotaj olunduqdan sonra 2 reaktorunun yuxarı hissəsindən reaksiyaya girməyən buxar-qaz qarışığı çıxarılaraq 3 kondensatoruna göndərilir. 3 kondensatorunda ilk əvvəl 2 reaktorundan buxarlanan benzol kondensləşdirilir, kondensat 2 reaktoruna qaytarılır, tərkibində xeyli miqdar benzol (xüsusən reagent kimi duru olefin istifadə olunduqda) və HCI olan kondensləşməyən qazlar 6 skrubberinin aşagı hissəsinə daxil olur. 6 skrubberi benzol buxarlarını tutmaq üçün polialkilbenzollarla suvarılır. Benzolun polialkilbenzollardakı məhlulu 6 skrubberinin aşağı hissəsindən 2 reaktoruna qaytarılır, kondensləşməmiş qazlar HCI-u udmaq üçün su ilə suvarılan 7 skrubberinə daxil olur. Buradan HCI-un sulu məhlulu neytrallaşmaya, qazlar isə istiliyin utilizasiyası sisteminə göndərilir. Alkilləşmə məhsulları ilə katalizator məhlulu birlikdə 4 çökdürücüsünə verilir ki, buradan da aşağı lay (katalizator məhlulu) reaktora qaytarılır, yuxarı lay (alkilləşmə məhsulları) 5 nasosu vasitəsilə 8 skrubberinin aşağı hissəsinə göndərilir. 8 və 10 skrubberlərində alkilatın tərkibində həll olmuş hidrogen xloridin və AICI 3 –un yuyulması prosesi həyata keçirilir. 8 skrubberi 9 nasosu ilə vurulan qələvi məhlulu ilə suvarılır. Resirkulyasiya olunan qələvi məhlulu axınına HCI-u neytrallaşdırmaq üçün lazım olan miqdarda təzə qələvi də verilir. Sonra alkilat qələvidən təmizlənmək üçün su ilə suvarılan 10 skrubberinin aşağı hissəsinə daxil olaraq neytral mühit yaranana qədər yuyulur. Qələvinin sulu məhlulu neytrallaşmaya, alkilat isə 14 qızdırıcısını keçərək 13 rektifikasiya kalonuna daxil olur. 13 rektifikasiya kalonunun yuxarısından distillat – benzolun su ilə heteroazeotropu ayrılır susuzlaşdırılır, qurudulur və yenidən 55 1 reaktoruna qaytarılır. 13rektifikasiya kalonunun kub məhsulu 14 rektifikasiya kalonuna verilir ki, burada da etilbenzolun ayrılması prosesi baş verir. 14 rektifikasiya kalonunun kub məhsulu 15 rektifikasiya kalonuna göndərilir. Burada polialkilbenzolları 2 fraksiyaya ayırırlar. Bu kalon vakuum altında işləyir (P = 5,3 kPa). 15 rektifikasiya kalonunun yuxarı məhsulu 1 və 2 reaktoruna qaytarılır, aşagı kub qalığı (qətranlaşmış məhsullar) isə məqsədli məhsul kimi sistemdən çıxarılır. Bir ton monoalkilbenzolun alınmasına 5-10 kq AICI 3 sərf olunduğu halda məqsədli məhsulun çıxımı 94 -95 % təşkil edir. Nəzərdən keçirdiyimiz istehsal prosesinin ekoloji təmizliyini yaxşılаşdırmaq məqsədilə burada yaranan turş və qələvili suların qarşılıqlı neytrallaşdırılmasının təşkil olunması məqsədəuyğundur. Bunun üçün elə şərait yaratmaq lazımdır ki, qələvinin və turşunun müəyyən nisbəti saxlanılsın . Bu halda baxılan texnologiya daha münasib hesab oluna bilər. Qeyd etmək lazımdır ki, AICI 3 məhlulu ( işlənmiş katalizator) neft emali və sellüloza-kağız sənayesinin tullantı sularının təmizlənməsində koaqulyant kimi istifadə oluna bilər. Alkilləşmə prosesində alınan qətran hal-hazırda yanacaq kimi istifadə olunur. Lakin bu onun ən yaxşı istifadə sahəsi hesab olunmur, çünki həmin tullantıdan tikinti sənayesində daha effektiv istifadə oluna bilər. Bu texnologiyanin əsas çatışmayan cəhəti ondan ibarətdir ki, burada reaksiya istiliyinin regenerasiyası olmadığı üçün həmin istilik 3 kondensatorunda su vasitəsilə çıxarılır . “Monsanto” (ABŞ) firmasının hazırlamış oldugu maye fazalı alkilləşmə texnologiyası yuxarıda göstərilən çatışmayan cəhətlərin aradan qaldırılmasına imkan yaradır . Təklif olunmuşdur ki, regenerasiya olunmadan az miqdarda AICI 3 (1 kq alkilata nəzərən 2 qrama yaxın) istifadə olunsun. Maye fazalı alkilləşmə zamani təzyiq prosesin temperaturundan asılı olur. Belə ki, reaksiya qarışığı maye halında olmalıdır. Temperaturun artırılmasına baxmayaraq (müvafiq təzyiqdə 160-200 0 C) katalizatorun miqdarı az olduğundan qətranəmələgəlmə dərəcəsi aşagıdır ki , bu da tullantısız istehsal prosesinin yaradılması üçün çox əhəmiyyətlidir. Lakin bu halda, 56 alkilləşmə prosesi şəraitində polialkilbenzolların perealkilləşməsi baş vermədiyindən texnoloji sxemdə dealkilləşmə prosesini yerinə yetirmək üçün əlavə reaktor nəzərdə tutulur. Qeyd etmək lazımdır ki, AICI 3 əsasında hazırlanmış katalizator kompleksinin iştirakı ilə benzolun propilenlə alkilləşmə prosesi də analoji olaraq benzolun etilenlə alkilləşmə texnologiyası kimidir. Alkilləşdirici agent kimi propilendən başqa qabaqcadan nəmlikdən, karbon qazından və digər qatışıqlardan təmizlənmiş propan- propilen fraksiyasından da istifadə etmək mümkündür. İzopropilbenzol sintezi prosesinin əsas göstəriciləri: Benzol:propilen mol nisbəti 2,5:1,0; Temperatura, 0 C ilə 70-90; Təzyiq, MPa 0,1-0,5; Propilenin qatılığı, həcm % ilə 35-80; Bir keçiddə propilenin konversiyası, kutlə % ilə 99; 1 ton məhsula görə katalizator sərfi, kq ilə 20; 1 m 3 reaktorda 1 saat ərzində propilbenzolun çıxımı, kq ilə 150-250 Məhsulun tərkibi, kütlə %-i ilə : Benzol 60-62 Etilbenzol 1-2 Izopropilbenzol 28-33 Polialkilbenzollar, qətranlar 7-9 Beləliklə, aromatik karbohidrogenlərin maye fazalı alkilləşmə prosesləri çox sayda texnoloji məsələlərin həll olunmasına və sənaye miqyasında bir sıra aromatik karbohidrogenlərin alınmasına imkan verir. Bununla belə bu texnologiyanın bir sıra çatışmayan cəhətləri vardır: sənaye katalizatorları lazımi dərəcədə stabil və aktiv deyildir ; AICI 3 , H 2 SO 4 və digər sənaye katalizatorları aparatların korroziyasına səbəb Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|