Yoki ilmli bo‘l, yoki ilmga tayanib ish tutadigan bo‘l, loaqal ilmni tinglab eshitadigan bo‘l, ammo to‘rtinchisi bo‘lma, chunki kasodga uchrab halok bo‘lasan

Yoki ilmli bo‘l, yoki ilmga tayanib ish tutadigan bo‘l, loaqal ilmni tinglab eshitadigan bo‘l, ammo to‘rtinchisi bo‘lma, chunki kasodga uchrab halok bo‘lasan.

Abulqosim az-Zamaxshariy

Mavzu:

Ijtimoiy psixologik qarashlarning rivojlanish tarixi.

Sharq mutafakkirlarining asarlarida ijtimoiy psixologik g’oyalarning yoritilishi

Abu Nasr Forobiy

Abu Nasr Forobiy O‘rta Osiyodan yetishib chiqqan buyuk fan arboblari, o‘rta asr fan va madaniyatiga ulqan hissa qo‘shgan olim.
Forobiy riyoziyot va falakiyot, tabobat va musiqa, mantiq va falsafa, tilshunoslik va adabiyot kabi sohalarning yetuk olimi edi.
Juda yoshligidanoq musulmon olamiga mashhur faylasuf, «Shayx-ur rais» («Olimlar boshlig‘i») deb tanilgan, Ibn Sino faqat Forobiy tufayligina Arastu ta’limotining mohiyatini anglab yetganini katta minnatdorchilik bilan tan oladi.

«Musiqa haqida so‘z»,

«Fizika usullari haqida kitob»,

«Fazilatli hulqlar»,

«Fozil shahar aholisining fikrlari»,

«Jismlar va akkidensiyalarning ibtidosi haqida»,

Aristotel «Metafizika» kitobining maqsadi to‘g‘risida» kabi asarlari va yunon mutafakkirlari Aflotun, Aleksandr Afrodiziyskiy, Evklid, Ptolemey, Porfiriy asarlariga ham sharhlar yozgan.

Bulardan tashqari,

Gippokrat,

Epikur,

Anaksagor,

Diogen,

Xrisipp,

Aristipp,

Suqrot,

Zenon asarlaridan xabardor bo‘lgan hamda

epikurchilar,

stoyiklar,

pifagorchilar,

kiniklar maktablarini yaxshi bilgan.

Forobiy ilmlarni quyidagicha tasniflaydi:

1) til haqidagi ilm
2) mantiq
5) shahar haqidagi ilm
3) matematika
4) tabiiy ilmlar, ilohiy ilmlar yoki metafizika;
(grammatika, orfografiya, she’riyat, to‘g‘ri yozuv va boshqalarni o‘z ichiga oladi);
mantiq (8 bo‘limdan iborat bo‘lib, tushuncha, muhokama, xulosa, sillogistika, dialektika, sofistika va boshqani o‘z ichiga oladi)
(arifmetika, geometriya, astronomiya, mexanika, optika, sayyoralar musiqa va og‘irlik haqidagi ilmdan iborat)
(siyosiy ilm, fiqh, pedagogika, ahloqshunoslik va kalom kiradi)