Yuqori moleklyar birikmalar haqida asosiy tushunchalar Polimerlarning sinflanishi

Polimerlanish darajasi o’zgarmasdan sodir bo’ladigan kimyoviy reaksiyalar
Polimeranalogik o’zgarishlar. Polimerlarda zanjir uzunligi va tuzilishi o’zgarmasdan yon funksional guruhlarning quyimolekular birikmalare bilan almashinishi hisobiga boradigan reaksiyalar polimeranalogik o’zgarishlar reaksiyasi deyiladi. Bunday reaksiyalar natijasida yon funksional guruhlar tabiati o’zgaradi. 1. Monomerlardan sentiz qilinishi mumkin bo’lmagan plimerlar olish. Chunonchi, ularning monomeri ma’lum emas yoki turg’un emas, yoxud polimerlanish reaksiyasiga uchramaydi. Masalan, polivinil spirtini (PVS) polivinilasetatdan (PVA), polivinilaminni polivinilsuksinimiddan yoki polivinilftalimiddan ishqor ishtirokida gidrolizlab olish mumkin:
_{NaOH NaOH}
[– CH₂ – CH –]_n -----→ [– CH₂ – CH –]_n [– CH₂ – CH –]_n -----→ [– CH₂ – CH –]_n ← [– CH₂ – CH –]_n
| | | | |
OCOCH₃ OH N NH₂ N
/ \ / \
PVA PVS O = C C = O O = C C = O
| | \ /
H₂C___CH₂ C₆H₄
Polivinilsuksinimid Polivinilamin Polivinilftalimid
Bu reaksiyalar jarayonida makromolekulaning polimerlanish darajasi “n” o’zgarmaydi.
2. Kimyoviy o’zgarishlar tufayli yangi xossaga ega bo’lgan polimerlar olish. Polimeranalogik o’zgarishlar reaksiyasiga, ikki funksional guruhning o’zaro birikib, siklik strukturaga ega bo’lgan makromolekula hosil bo’lish reaksiyasini ham kiritish mumkin. Masalan, polivinil spirtini asitillash shular jumlasidandir. O
||
–CH₂ – CH – CH₂ – CH – + R – C – H → –CH₂ – CH – CH₂ – CH – + nH₂O
| | | |
OH OH O O
\ /
CH
|
R
Polimeranalogik o’zgarishlar reaksiyasi polimerlarni modifikatsiyalash usullaridan biri bo’lib, u yangi polimer materiallar olishga, jumladan qiyin yoki sintez qilish mumkin bo’lmagan polimerlar olishga keng imkoniyat yaratadi.