Yusifov E. F., Hacıyev V. C
Yüklə 2,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
77 obyektlərinə, turizm fəaliyyətinin növünə və qalma müddətinə görə və s.) müxtəlif olurlar. Hal-hazırda bu fəaliyyətlər adətən şərti olaraq elmi, öyrədici və rekreasiya turizmi formalarına bölünürlər. Elmi turizm alimlərin ekspedisiyalarını, tələbələrin yay sahə praktikalarını və digər səyahətləri əhatə edərək səyahət ərazisindən elmi məlumatların yığılmasından ibarət olur. Elmi turizm ümumi ekoturizm axınının kiçik bir hissəsini əhatə etdiyinə baxmayaraq yüksək əhəmiyyətə malikdir. Əvvəla, o az öyrənilmiş ərazilər və obyektlər haqqında qiymətli məlumatlar verir. Alınmış məlumatlar təkcə elmin inkişafında deyil, həmçinin regionda ekoturizmin davamlı əsaslar üzərində inkişafına köməklik göstərə bilər. Öyrədici turizm – klassik mənadakı ekoturizmdən ibarətdir. Misal olaraq hal-hazırda bir çox ölkələrdə geniş tətbiq olunan quşları (bördvoçinq - ingiliscə birdwatching), nadir kəpənəkləri müşahidə turlarını, botaniki ekskursiyaları, arxeoloji, etnoqrafik və paleontoloji səyahətləri (Eldar faunası, Pirküşkül faunası, Binəqədi faunası, Daşkəsən paleobotaniki abidə və s.), video və fotoçəkiliş həvəskarları üçün ekosafarilərin təşkilini göstərmək olar. Rekreasiya turizmi əsasən təbiət qoynundakı istirahəti nəzərdə tutur. Lakin burada müəyyən öyrədici məqsədlər də mövcuddur. Bu turizm forması aktiv və passiv şəkildə ola bilər. Aktiv rekreasiya turizmi forması piyada, at və xizəklə olan səyahətləri, alpinizmi, speleoturizmi, dağ və su səyahətlərinin müxtəlif formalarını nəzərdə tutur. Azərbaycan əraziləri, xüsusilə Quba, Qusar, Qazax, Laçın, Qubadlı, Kəlbəcər və Dağlıq Qarabağ əraziləri xeyli speleoturizm (mağara turizmi) potensialına, Şamaxı rayonunun Pirqulu ərazisi isə əlverişli xizək turizmi imkanlarına malikdir. Passiv rekreasiya turizmi formasına çadır düşərgələrindəki istirahət, yaxın məsafələrə təşkil edilən səfər və gəzintilər, pikniklər, qarmaqla balıq ovu, ekoloji davamlılıq prinsipi əsasında həyata keçirilən müxtəlif təbiət məhsullarının yığımı aiddir. Biosfer Rezervat ərazilərində ekoturizmin əsas prinsipləri aşağıdakılardan ibarətdir: 78 Cədvəl 14 Prinsiplər Ekoturizmin fərqləndirici xüsusiyyətləri Ekoloji və sosial- mədəni təsirlərin fəsadlarının minimuma endirilməsi • Rekreasiya təzyiqinin zərərsiz həddi gözlənilir; • Turizmin inkişafı dəqiq tərtib edilmiş plan əsasında aparılır, idarə olunur və nəzarətdə saxlanılır; • Təbiət ərazilərindəki davranış qaydalarına riayət edilir; • Turistlərin istifadə etdikləri transport vasitələri ekoloji təmiz olur; • Yaranmış zibil tullantıları xüsusi vasitələrin köməyi ilə yığılır, ərazidən çıxarılır, ekotexnoloji emala göndərilir; • İstirahət, tonqal və digər hərəkətlər ancaq xüsusi ayrılmış yerlərdə həyata keçirilir; • Canlı təbiət obyektlərində hazırlanmış suvenirlərin alınması qadağan edilir; • Göbələk, giləmeyvə, gül, dərman bitkiləri və istənilən təbiət suvenirləri icazə verilən zaman və məkan daxilində həyata keçirilir; • Turistlərin qalması üçün nəzərdə tutulmuş otellər, kempinqlər, koma və digər sığınacaq yerləri elə yerlərdə salınır ki, onlar ətraf landşaftın normal və davamlı inkişafına mane olmur, onun estetik görkəminə xələl gətirmir; • Bu otel və kempinqlər ekoloji təmiz materiallardan hazırlanır, su və enercidən rasional istifadə edilir, atılmalar və çirkab suları təmizlənir, tullantılar təkrar istifadə edilir; • Turistlərin ərzaqları ekoloji təmiz və faydalı olmaqla ancaq yerli məhsullardan istifadə edilir; • Turistlər yerli mədəni adət və ənənələrə, həyat tərzinə hörmətlə yanaşmaqla bərabər, onları öyrənməyə və anlamağa çalışırlar 79 Təbiətin, yerli sosial və mədəni mühitin mühafizəsinə yardım etmək Turist fəaliyyəti biosfer rezervatın əlavə maliyyə mənbəyinin yaranmasını təmin edir; • Tur iştirakçıları öz imkanları çərçivəsində təbiəti mühafizə tədbirlərində iştirak edirlər; • Turizm Xüsusi Mühafizə Olunan Təbiət Əraziləri ilə yerli əhali arasındakı əməkdaşlığın inkişafına yardım edir, onun ictimai nüfuzunu yüksəldir; • XMOTƏ sisteminin beynəlxalq əlaqələrini genişləndirir. Ekoloc təhsil və maarifləndirmə • Turistlər əvvəlcədən, səyahətdən öncə tur ərazisinin təbiəti və ərazidə davranış qaydaları haqqında məlumatlandırılırlar; • Turistlər təbiətin mühafizəsi yolundakı məsuliyyət və cavabdehliklərini dəqiq anlayır və dərk edirlər; • Turlar və ekskursiyalar mütləq ekoloji məlumatlandırma xarakteri daşıyır; • Turları ixtisaslaşdırılmış gid-şərhedicilər aparırlar; • Əsas baxış obyektləri müxtəlif maraqlı və ekoloji əlverişli təbiət və mədəni landşaftlardır; • Proqrama ekoloji təlim cığırlarına, təbiət və diyarşünaslıq muzeylərinə səyahətlər də daxil edilir; • Turistlər yerli ekoloji problemlər və onların həlli yolları ilə tanış olurlar; • Turistlər yerli ekoloji problemlərin həllində öz imkan və bacarıqları daxilində iştirak edirlər; Yerli əhalinin turist fəaliyyətinin təşkilində iştirakı və kiçik sahibkarlıq fəaliyyəti • Əsasən yerli işçi qüvvəsindən və yerli ərzaq məhsullarından istifadə edilir; • Yerli əhali turist biznesinə cəlb edilir və öz ənənəvi təsərrüfat formalarını inkişaf etdirir; • Cəmiyyətin müxtəlif sosial təbəqələri və qrupları ekoturizm fəaliyyətindən gəlir əldə edir. Bu zaman təbii mühitin mühafizəsi məsələsi yerli əhali üçün iqtisadi cəhətdən sərfəli olur. İqtisadi effektivlik və regionun davamlı inkişafına kömək • Turist fəaliyyətinə kompleks yanaşma; • Dəqiq hesabatlar əsasında həyata keçirilən planlaşdırma, monitorinq və idarəetmə; • Ekoturizmin yerli ərazinin regional inkişafına inteqrasiyası; • Müxtəlif istiqamətli təşkilatlarla sıx əlaqə; Yüklə 2,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|