Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

Don mustaqiligigacha xorijdan xarid qilingan don,
ming tonna
72
 
72
Manba: O‗zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‗jaligi vazirligi ma‘lumotlari asosida ishlab chiqilgan.

---

371 
 
16.3.2-rasm.
 Dunyo bo„yicha 2013 yilda bug„doy yetishtiruvchi asosiy 
davlatlarda hosildorlik
73
, t/ga 
Qishloq xo‗jaligida resurs tejovchi texnologiyalarning joriy etilishi va 
boshqa agroinnovatsion chora-tadbirlar hisobiga g‗alla hosildorligi yildan-yilga 
ortib bormoqda (16.3.2-rasm). 
Yuqorida keltirilgan ma‘lumotlardan ko‗rinib turibdiki, Jahonda va 
O‗zbekistonda g‗alla mustaqilligiga erishilgandan keyingi yillarda g‗alla ishlab 
chiqarish tez sur‘atlar bilan rivojlandi (16.3.1-jadval). 
73
Manba: O‗zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‗jaligi vazirligi ma‘lumotlari asosida ishlab chiqilgan.

---

372 
 
16.3.1-jadval 
 
Jahon bo„yicha g„alla yetishtirish, mln. tonna (2014 yil)
74
 
74
Manba: FAO ma‘lumotlari asosida ishlab chiqilgan.
№ 
Mamlakatlar nomi 
2014 yil 
% 
mln. tonna 
1 
Chexiya 
0,7 
5,10 
2 
Avg‗oniston 
0,9 
6,56 
3 
Bolgariya 
0,7 
5,10 
4 
Vengriya 
0,7 
5,10 
5 
Marakko 
0,7 
5,10 
6 
Daniya 
0,7 
5,10 
7 
Efiopiya 
0,6 
4,37 
8 
Iroq 
0,5 
3,65 
9 
Xitoy 
17,3 
126,12 
10 Hindiston 
13 
94,77 
11 Rossiya 
8,2 
59,78 
12 AQSH 
7,6 
55,40 
13 Fansiya 
5,3 
38,64 
14 Kanada 
4 
29,16 
15 Germaniya
3,8 
27,70 
16 Pokiston 
3,6 
26,24 
17 Avstraliya 
3,5 
25,52 
18 Ukraina
3,3 
24,06 

---

373 
 
G‗alla ekinlarining hosildorligi, tannarx va realizatsiya qilinadigan g‗alla 
narxi ushbu tarmoqdagi daromadni belgilaydi. Hosildorlik va tannarx, tannarx 
va rentabellik darajasi orasida teskari bog‗liqlik mavjud. Hosildorlik qancha 
yuqori bo‗lsa, tannarx shuncha past bo‗ladi. Don tannarxi qancha past bo‗lsa, 
rentabellik darajasi shuncha yuqori bo‗ladi. 
Don ekinlari hosildorligi tuproq-iqlim sharoitigagina emas, balki organik va 
mineral o‗g‗itlardan foydalanish, o‗simliklarni himoya qilish vositalari, texnika 
bilan ta‘minlanganlik, ishlarni optimal muddatlarda bajarish, ishchilarning o‗z 
mehnati natijasidan moddiy manfaatdorliklari kabilarga ham bog‗liq. 
G‗alla ishlab chiqarishning ko‗payishiga asosiy omil donli ekinlar 
hosildorligining ortishidir. Hosildorlikka ta‘sir qiladigan haqiqiy omil yangi, 
yuqori hosilli, rayonlashtirilgan navlarni joriy etish, yuqori sifatli urug‗lik 
materiallaridan foydalanishdir. Qishloq xo‗jalik korxonalari muntazam ravishda 
navlarni yangilashlari, ya‘ni seleksiya stansiyalari yoki urug‗chilik 
xo‗jaliklaridan elita urug‗lar yoki birinchi reproduksiyalarni olishlari kerak. 
 
19 Turkiya 
2,6 
18,95 
20 Buyuk Britaniya 
2,3 
16,77 
21 Argentina 
1,9 
13,85 
22 Qozog‗iston 
1,8 
13,12 
23 Polsha 
1,6 
11,66 
24 Yegipet 
1,3 
9,48 
25 Eron 
1,2 
8,75 
26 Ruminiya 
1 
7,29 
27 Italiya 
1 
7,29 
28 O‗zbekiston 
1 
7,29 
29 Ispaniya 
0,9 
6,56 
30 Braziliya 
0,9 
6,56 
31 Boshqa mamlakatlar 
7,4 
53,95