Mahmudxo‘ja behbudiy publitsistikasida millat va milliyat masalalarining yoritilishi

MAHMUDXO‘JA BEHBUDIY PUBLITSISTIKASIDA MILLAT VA MILLIYAT MASALALARINING YORITILISHI

MUNDARIJA

Kirish

I bob. Behbudiy publitsistikasida Vatan milliy g‘oya va millat tarixi masalalarining yoritilishi

1. 
   Adibning milliy g‗oyaga doir qarashlari.
   
2. 
   Behbudiyning Vatan va millat tarixiga oid fikrlari.
   

II bob. Behbudiy ijtimoiy-siyosiy publitsistikasida milliyat masalalari

1. 
   Behbudiy milliyat asoslari haqida
   
2. 
   Adib ijtimoiy-siyosiy maqolalarida millat manfaatlarining ifodalanishi.
   

Xulosa.

Foydalanilgan adabiyotlar.

KIRISH

Mavzuning dolzarbligi. Millat va milliyat masalalari barcha zamonlarda ham dolzarb bo‗lib kelgan. Lekin XX asr boshlarida jadidlarimiz bu masalani hayot-mamot masalasi sifatida kun tartibiga qo‗ydi. O‗tmishda din birligining timsoli hisoblangan ―millat‖ tushunchasini aynan jadidlar til birligiga tayanuvchi etnik atama sifatida qo‗lladilar. ―Milliyat‖ – milliylik, millatning o‗zligi, qadriyatlari, butun borlig‗i demakdir. Ma'rifatparvar jadidlar o‗zlarining she'riy, nasriy va publisistik asarlarida millat va milliyat masalalarini ko‗tarib chiqish orqali millatni o‗zligini anglashga, ma'rifatga da'vat etdilar. Bu mavzu, ayniqsa, publitsistikada keng yoritildi. Mahmudxo‗ja Behbudiy, Munavvarqori Abdurashidxonov, Abdulla Avloniy, Abdurauf Fitrat, Tavallo, Hamza, Abdulhamid Cho‗lpon singari ma'rifatparvar jadidlar millat tanazzulining sabablari, uni jaholatdan qutqarish yo‗llari, taraqqiyotga to‗siq bo‗layotgan omillar haqida o‗tkir publisistik maqolalar yozdilar. Jadid publitsistikasi, xususan, Mahmudxo‗ja Behbudiyning publisistik maqolalari mutaxassislarimiz tomonidan ko‗p o‗rganilgan bo‗lishiga qaramay, bu davrda yaratilgan publisistik asarlarda millat va milliyat masalalari qanday yoritilgani, mutafakkir jadid adiblari matbuotdagi chiqishlarida milliy o‗zlikni asrash, rivojlangan millatlar darajasiga yuksalish muammosiga qanday munosabat bildirgani alohida o‗rganilgan emas.
Mutaxassislar milliy uyg‗onish davri deb ataydigan XIX asr oxiri – XX asr boshlaridagi adabiy jarayonni, bu davrda yashab faoliyat ko‗rsatgan, millatni yuksak madaniyat va ma'rifatga targ‗ib etgan ma'rifatparvar ijodkorlar, ayniqsa, Turkiston jadidchiligining karvonboshisi Mahmudxo‗ja Behbudiy merosini o‗rganish bugungi kunda, ayniqsa, alohida ahamiyatga ega. O‗zbekistonning Birinchi Prezidenti I.A.Karimov to‗g‗ri ta'kidlaganidek, ―..jamiyat taraqqiyotining asosi, uni muqarrar halokatdan qutqarib qoladigan yagona kuch – ma'rifatdir. Asrimiz boshida Turkistonda kechgan voqealarni bir eslang. Nega bu o‗lkada o‗sha yillari ma'rifatchilik harakati har qachongidan ham kuchayib ketdi? Negaki, chor
Rossiyasi asoratiga tushib qolib, butkul tanazzulga yuz tutgan o‗lkani uyg‗otishga, xalqning ko‗zini ochishga faqat ma'rifat orqaligina erishish mumkin edi‖¹.
Masalaning ana shu jihatida e'tibor bersak, jadid adabiyotining yetuk
namoyandasi Mahmudxo‗ja Behbudiy publisistik maqolalarida millat va milliyat masalalarining yoritilishi muammosini alohida o‗rganish o‗rganish dolzarb ahamiyatga ega ekani ma'lum bo‗ladi.