Nazorat ishi

Toshkent Moliya instituti Moliya yo’nalishi sirtqi 2-mutaxassislik
4-kurs MM-51k-2 guruh talabasi Qodirov Dilshodning Banklarda buxgalteriya hisobi fanidan yozgan.


NAZORAT ISHI

MAVZU: BANKLARDA BUXGALTERIYA HISOBINING MAZMUNI VA UNI TASHKIL ETISHNING AHAMIYATI.

TOSHKENT 2022
MAVZU: BANKLARDA BUXGALTERIYA HISOBINING MAZMUNI VA UNI TASHKIL ETISHNING AHAMIYATI.


Reja:
1. Banklarda buxgalteriya hisobining mazmuni va uni tashkil etishning
ahamiyati.
2. Banklar hisob-operatsion apparatining tuzilishi.
3. “Front ofis” va “Bek ofis”ga bo’lingan buxgalteriya tuzilmasining
xususiyatlari.
4. Buxgalteriya xodimlarining huquq va majburiyatlari

1. Banklarda buxgalteriya hisobining mazmuni va uni tashkil etishning

ahamiyati.
O‘zbekiston Respublikasi milliy iqtisodiyotining rivojlanishida banklar
alohida o‘rin egallaydi. “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi O‘zbekiston
Respublikasi Qonuniga asosan, “Bank – tijorat tashkiloti bo‘lib, bank faoliyati deb
hisoblanadigan quyidagi faoliyat turlari majmuyini amalga oshiradigan yuridik
shaxsdir:
– yuridik va jismoniy shaxslardan omonatlar qabul qilish hamda qabul
qilingan mablag‘lardan tavakkal qilib kredit berish yoki investitsiyalash uchun
foydalanish;
– to‘lovlarni amalga oshirish”
Banklar o‘z faoliyatida ko‘plab operatsiyalarni bajaradi. Ularga yuridik va
jismoniy shaxslarning, banklarning hisobvaraqlarini ochish, yuritish, hisobvaraqlar
bo‘yicha hisob-kitoblar o‘tkazish, omonatlar jalb etish, kreditlar berish, qimmatli
qog‘ozlar chiqarish, xarid qilish va sotish, moliyaviy lizing xizmatini ko‘rsatish,
kassa operatsiyalarini bajarish, chet el valutasini sotish va xarid qilish, pul
mablag‘lari, hisob-kitob hujjatlarini inkasso qilish va bir qator boshqa
operatsiyalarni kiritish mumkin.
Banklarda buxgalteriya hisobini yuritishning metodologik asoslari
Banklarda buxgalteriya hisobini tashkil etish asoslari milliy
iqtisodiyotimizning turli tarmoqlariga qarashli korxona va tashkilotlarning
buxgalteriya hisobi asoslari bilan deyarli o‘xshash. Ular O‘zbekiston
Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonunida o‘z ifodasini
topgan. Ushbu qonundan kelib chiqqan holda banklarda buxgalteriya hisobini
yuritishning metodologik asoslari quyidagilar hisoblanadi:
a) xo‘jalik faoliyati haqidagi ma’lumotlarni dastlabki hujjatlarda aks ettirish;
b) xo‘jalik operatsiyalarini, bank mulkini puldagi ifodasini belgilash;
v) barcha operatsiyalarni ikkiyoqlama yozuv asosida guruhlash, bunda
yozuvlarni hisobvaraqlar rejasidagi hisob raqamlari asosida olib borish;
g) hisob-kitob va boshqa operatsiyalar yakunida ma’lum sanaga bank xo‘jalik
faoliyatiga tavsif berish, ya’ni bank balansini tuzish.
Banklarda buxgalteriya ishini tashkil etish asoslari korxonalar buxgalteriya
hisobiga o‘xshash bo‘lsada, ba’zi bir o‘ziga xos xususiyatlari ham mavjud. Shu
sababli banklarda buxgalteriya hisobini tashkil qilishda quyidagi huquqiy va
me’yoriy hujjatlar asos qilib olinadi:
1. O‘zbekiston Respublikasining “O‘zbekiston Respublikasi Markaziy
banki to‘g‘risida”gi Qonuni.
2. O‘zbekiston Respublikasining “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi
Qonuni.
3. O‘zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi
Qonuni.
4. “O‘zbekiston Respublikasi banklarida buxgalteriya hisobini yuritish va
buxgalteriya ishlarini tashkil qilish tartibi to‘g‘risida”gi yo‘riqnomasi.
5. O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining boshqa me’yoriy
hujjatlari.
Banklarda buxgalteriya hisobini tashkil qilish qoidalari “O‘zbekiston
Respublikasi banklarida buxgalteriya hisobini yuritish va buxgalteriya ishlarini
tashkil qilish tartibi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki
Boshqaruvining 2008 yil 3 maydagi 11/5-sonli qarori bilan tasdiqlangan
yo‘riqnomada batafsil yoritilgan. Ushbu yo‘riqnoma O‘zbekiston Respublikasi
Adliya vazirligida 2008-yil 11-iyulda 1834-son bilan ro‘yxatdan o‘tkazilgan.
Banklarda buxgalteriya hisobi oldiga bir qator vazifalar qo‘yilgan bo‘lib,
ularni quyida sanab chiqamiz.
Bank buxgalteriya hisobining vazifalariga quyidagilarni kiritish mumkin:
– hisob-kitoblardagi mablag‘lar aylanishini tezlashtirish, mijozlarga tez va
puxta xizmat ko‘rsatish;
– hisob-kitob, kassa, valuta, kredit hamda boshqa bank operatsiyalarini
to‘g‘ri bajarish;
– bajarilgan operatsiyalar buxgalteriya hisobi va hisobotida o‘z vaqtida
hamda aniq aks ettirilishini ta’minlash;
– bankdan chiqadigan hujjatlarni tegishlicha rasmiylashtirish va buning
natijasida bu hujjat borgan joyda ulardan foydalanishni yengillashtirish,
shuningdek, boshqa banklarda ana shu hujjatlar bilan operatsiyalar
bajarilayotganda hamda ular tomonidan xizmat ko‘rsatilayotgan mijozlar
hisobvaraqlarining hisobi yuritilayotganda yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan
xatolarning, g‘ayriqonuniy xatti-harakatlarning oldini olish;
– bankda turgan pul mablag‘lari, moddiy boyliklar, shuningdek, qat’iy hisobi
yuritiladigan blankalar kam chiqish yoki ortiqcha sarflab yuborilishining oldini
olish;
– operatsiyalar bajarilayotganda bank mansabdor shaxslari qonunga zid
xatti-harakatlar qilgan, boyliklar va hujjatlar yo‘qotib qo‘yilgan hollarda ular
javobgarligini hujjatlar bilan asoslash;
– zamonaviy komputer texnikasi vositalaridan keng foydalanish asosida
bank operatsiyalarini bajarish uchun mehnat va mablag‘ sarfini kamaytirish, ular
hisobini yuritish, hisobotlar tuzish va hokazo.
Banklarda buxgalteriya hisobini tashkil etishda hisob ishlari hajmini
aniqlab olish, buxgalteriya xodimlari sonini, ular o‘rtasida hisob ishlari
taqsimotini, qo‘llaniladigan hisob shaklini, hisob ishlarida hisoblash texnikalaridan
foydalanishini belgilab olish kerak bo‘ladi.
Shu bilan birga, bank faoliyatiga taalluqli qarorlarni to‘g‘ri qabul qilinishi
buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisob ma’lumotlarini o‘z vaqtida va to‘g‘ri
tuzilganligiga bog‘liq bo‘ladi. O‘z vaqtida olinmagan yoki noto‘g‘ri yuritilgan
buxgalteriya hisob ma’lumotlari noto‘g‘ri qarorlar qabul qilinishiga, natijada
banklarning zarar ko‘rishiga, ba’zi hollarda esa bankrotlik holatiga kelishga ham
sabab bo‘lishi mumkin.