: پدر، نيا، نياكان. آبا-اژداد (aba-əjdad) : آبا، اجداد، پدر و نياكان

ə vəh) : كمينگاه، جاي مخفي.

گير	gir	(2) = گيرّ (girr) : 1- گير، گرفتاري، تأخير در كار. 2- ايراد كودكانه. 3- مقاومت، ايستادگي. گيرّ آلماق (girr almaq) : 1- توقّف كردن. 2- مقاومت كردن. گير ائدمك (gir edmək) : 1- گير كردن، در مخمصه افتادن. 2- مقاومت و ايستادگي كردن. 3- به كسي چسبيدن، گير دادن. 4- عمل مقاربت انجام دادن. گيره دوشمك (girə düşmək) : گير افتادن، دستگير شدن. گيره گلمك (girə gəlmək) : گير آمدن، پيدا شدن. گير-و-توْو (gir-o-tov) : مخمصه، گرفتاري، درد سر. گير هاي گير (gir hay gir) : درگيري، آشوب. گيريشمك (girişmək) : 1- درهم گير كردن، به هم چسبيدن، مقاربت كردن سگها و جانوران مشابه آنها. 2- به كاري داخل شدن، به كاري پرداختن. گيرّيشيك (girrişik) = گيرّيشيق (girrişiq) : گرفتاري، پيچيدگي، اشكال.
گيشْت	gişt	: 1- ناگهان، يك مرتبه. 2- كاملاً، به طور كلّي. 3- پشت گوش، گيجگاه آدمي.
گيويك	givik	: نام نوعي كنه يا حشره. (← گبوك)
گيوينه	givinə	: غذايي مركّب از گندم خُرد شده، گوشت، ادويه جات و … (← گئونه)
گيويز	giviz	: زالزالك. (بيات)
گيز	giz	: 1- فعل امر از مصدر «گيزمك» (مخفي كردن) 2- گز، صداي خفيف و پنهاني كه در اثر لرزش سيم تار يا سه تار بر پردة پايين تر ايجاد شود. (← كيز و گز4) گيزگي (gizgi) : جاي پنهان، مخفيگاه. گيزلَتي (gizləti) = گيزلَنجي (gizlənci) = گيزلَنچي (gizlənçi) : مخفيانه، پنهاني. گيزلَنمَك (gizlənmək) : مخفي شدن، پنهان شدن. گيزله‌ديلمك (gizlədilmək) : مخفي كردن، پنهان نگه داشتن. گيزله‌مك (gizləmək) : پنهان كردن، مخفي كردن. گيزله‌مه‌لي (gizləməli) : پنهان كردني، مخفي نگه داشتني. گيزلي (gizli) = گيزليم (gizlim) = گيزلين (gizlin) : مخفي، پنهاني. گيزلي-پهنون (gizli-pəhnun) : مخفي و پنهان. گيزمك (gizmək) : پنهان كردن، مخفي كردن.
گيزگي	gizgi	: آينه. (← گؤز، گؤزگو)
گيژّوْو	gijjov	: صوتي است براي تحريك شهواني گاوها. (← گيج2، گيجّوْو)
گوْدور	godur	: سنگ بزرگ، تخته سنگ. (← كوْه، كوْهتور)
گوْهْر	gohr	: زمان، نوبت، نوبتي از شبانه روز، نصفه‌اي از روز، نيمة اوّل يا دوّم روز. (اصل كلمه «گاهور» از كلمة «گاه» (زمان) گرفته شده است.) گوْهْره (gohrə) : در نوبت، نوبتي. ايكي گوْهره ايش گورور. (در هردو نوبت روز كار مي‌كند.)
گوْر	gor	: 1- گور، قبر، مزار. 2- محل و جايگاه. گوْر اشَن (gor əşən) : گور كن، سمور. گوْر به گوْر (gor bə gor) : گور به گور، منفور، ملعون. گوْر به گوْرلوق (gor bə gorluq) : گور به گوري، نفرين، توهين كردن به خاطر ننگ و رسوايي. گوْر قازان (gor qazan) = گوْركَن (gor kən) : 1- قبر كن، آنكه قبر مي‌كند. 2- گور كن، سمور. گوْرلاماق (gorlamaq) : دفن كردن، در زير زمين پنهان كردن. گوْرو (goru) : 1- محل ذخيرة گندم و حبوبات. 2- گودالي كه در آن زغال تهيّه كنند. گوْروْو (gorov) : گوراب، محل جمع شدن آب باران، بركه، استخر.
گوْرا ماس	gora mas	: نوعي از لبنيات كه از تركيب شير با دوغ يا شير با ماست و يا با چؤكه‌ليك (كشك تر) درست مي‌شود.
گوْرو	goru	= گوْورو (govru) : گبري، زردشتي.
گوْش	goş	: گوشه، كناره. (← قوْش) گوْشا (goşa) : 1- گوشه، كناره. 2- چوب قلّابي شكل و گوشه دار كه در كناره‌هاي چادر دوخته مي‌شود و طناب چادر به آن وصل مي‌گردد. گوْشا-پسه‌له (goşa-pəsələ) : گوشه و كنار، نهاني، مخفيگاه. گوْشا وورماق (goşa vurmaq) : گوشه زدن، به كنايه سخن گفتن. گوْشَك (goşək) : ملاذي. گوْشَك دوشمك (goşək düşmək) : افتادن ملاذي، كج شدن ملاذي در حلق كه باعث گلو درد شود.
گوْو	gov	: 1- گاو. 2- درشت، بزرگ. 3- زياد، فراوان. (← گاب) گوْوا (gova) : استخوان بزرگ كه از دو ناحية بغل آدمي ديده شود، استخوان لگن، لگنچه. گوْوان (govan) : نوعي لباس بلند زنانه. گوْوان داشا وورماق (govan daşa vurmaq) : بيهوده تلاش كردن، راه بيهوده رفتن و حرف اضافي زدن.گوْو باز (gov baz) : گاو باز، طبقه‌اي از مردم كه گاو باز بودند و معمولاً از طبقات پايين جامعه به شمار مي‌رفتند. گوْوبان (govban) : گاوبان، نگهبان گاوها و گوساله‌ها. گوْو به گوْو (gov bə gov) : 1- معاملة كالا به كالا، معاملة پا يا پاي. 2- معاملة دو دختر به گونه‌اي كه دو نفر مرد خواهران همديگر را به زني بگيرند. گوْو پله (gov pələ) : مگس گاوي. گوْو پينه (gov pinə) : پودنة گاوي، نام گياهي با گلهاي زرد كه مصرف دامي دارد. گوْو ترّه (gov tərrə) = گوْو ترّه‌ك (gov tərrək) = گوْو تيرّه (gov tırrə) : دانه‌هاي درشت كه بر پوست بدن ظاهر شود، تاول. گوْو جار (gov car) : اتّحاد همگي. گوْو جارلاماق (gov carlamaq) : 1- همه با هم كار كردن. 2- چنگ انداختن، پنجه افكندن. گوْو چال (gov çal) : 1- گاو چال، گاو پيسه. 2- گاو چاه، چاه بزرگ و عميق. 3- مجازاً به معني كسي كه با همه سر و كار دارد. گوْو دوش (gov duş) : گاو دوش، باديه، ظرفي كه شير گاو را در آن دوشند. گوْو ران (gov ran) : چوب دستي ستبر و ضخيم. گولآ زابان گولو (gov zaban gülü) : گل گاو زبان. گوْو زور (gov zur) : 1- گاو زور، آنكه زور زياد دارد. 2- چوبي كه دو نفر در هنگام زور آزمايي با دستان خود به آن بچسبند و به دو طرف بكشند. 3- زور زياد، زور فراوان. گوْو زور وورماق (gov zur vurmaq) : زياد زور زدن. گوْو كال (gov kal) : گاو كار، آنچه به وسيلة گاو كاشته مي‌شود، زراعت، محصول زراعي. گوْو گاپ پا (gov gap pa) = گوْو گپّه (gov gəppə) : آنكه پاهاي درشت و گنده دارد. گوْو گور (gov gur) : گاو گور، كانال بزرگ، كانال يا سنگر خاكي زير زميني. گوْو گوش (gov guş) : گاو گوش، نام نوعي گياه كه داراي برگهاي پهن و درشت است.
گوْود	govd	: 1- گود، جاي عميق. 2- زمين بكر، چراگاه و جايي كه قبلاً قاش گله بوده و معمولاً سبزتر از ساير جاها باشد. 3- جايگاه، سرزمين، ناحيه، محل. (← خوْوت و قوْود) گوْودا (govda) : جايگاه دل، مجازاً به معني صبر و حوصله. گوْودا يوْخو. (صبر و تحمّل ندارد.) گوْودال (govdal) : گودال، جاي گود.
گؤبَك	göbək	= گؤبه (göbə) : 1- ناف، ناف آدمي. 2- مركز، وسط هر چيز. 3- قارچ، قسمت پايين قارچ كه در زمين قرار دارد. (ريشة كلمه از «کوپمك» (برجسته شدن) است.) گؤبكدَن ايشّه‌يه‌ن (göbəkdən işşəyən) : 1- نر، نرينه‌ها اعم از انسان يا حيوان، هر نوزاد حيوان يا جانور نر كه از ناحية ناف ادرار كند. 2- همه، همگي. گؤبك كرتمه (göbək kərtmə) = گؤبك كسمه (göbək kəsmə) : 1- عمل ناف بري نوزاد. 2- اوّلين نامزد دوران نوزادي، رسمي كه در گذشته اولياي دختر و پسر در هنگام نوزادي آنها را با هم نامزد مي‌كردند. گؤبك ياغلاما (göbək yağlama) : اوّلين، نخستين، اصطلاحي است در قمار، اوّلين قمار در برد و باخت. گؤبك يئره قوْيماق (göbək yerə qoymaq) : نهايت لذّت را بردن. گؤبه‌لك (göbələk) : 1- برجستگي، بر آمدگي زمين. 2- قارچ، ناف قارچ، نرة قارچ، قسمت انتهايي قارچ كه در زمين قرار مي‌گيرد. 3- قسمت پايين ميوة بادنجان.
گؤبه‌لَك	göbələk	= گؤپه‌لك (göpələk) : پشة گاوي، مگس بزرگ. (← گوْو، گوْو پله) گؤبه‌لكلَنمك (göbələklənmək) = گؤپه‌لكلَنمك (göpələklənmək) : 1- مگسي شدن، دچار مگس گزيدگي شدن. 2- مثل مگس از جاي خود پريدن و عصباني شدن.
گؤده‌ك	gödək	: كودك، كوتوله، كوتاه قد. (← كوت4 و گوده‌ك)
گؤگ	gög	: آسمان. (← گؤي)
گؤل	göl	(1) : 1- آب عميق، درياچه، آب ايستا و راكد. 2- نام نقشي از نقشهاي قالي و گليم. گؤلچه (gölçə) : استخر كوچك، حوضچه. گؤلمَج (gölməc) = گؤلماج (gölmac) = گؤلمَش (gölməş) : حوضچة آب، بركه، استخر بزرگ.
گؤل	göl	(2) : فعل امر از مصدر «گؤلمك» (بستن. ← کول2 و كؤل2) گؤلَرْتْمك (gölərtmək) : خواباندنِ انسان يا حيوان بر زمين بگونه‌اي كه گويي بسته شده است و نتواند حركت كند. گؤلَرمك (gölərmək) : خوابيدن حيوان بر زمين بگونه‌اي كه نتواند برخيزد.
گؤمـوش	gömüş	: 1- نقره، سپيد گون. 2- مجازاً به معني رنگ سبز. (ريشة كلمه از «كويماق» (ذوب كردن فلزّات) در تركي قديم است؛ به اعتبار ذوب شدن نقره.) گؤمـوش ائدمك (gömüş edmək) : سبز شدن ناخن دست يا پا بر اثر ضربة محكم.
گؤندَر	göndər	: فعل امر از مصدر «گؤندرمك» (فرستادن) گؤندَرمك (göndərmək) : 1- ارسال كردن، فرستادن. 2- هديه كردن، پيشكش كردن. (شكل قديم كلمه «كؤنْدْگَرمك» (سر راست و هدايت كردن) از مصدر «كؤنمك» است.) گؤندَريلمك (göndərilmək) : 1- فرستاده شدن، ارسال شدن. 2- پيشكش شدن، هديه شدن.
گؤنگول	göngül	: 1- دل، آرزوي دروني، خواسته و خواهش دل. 2- شوخ و ظريف. (← كؤل1) گؤنگول آلچاق (göngül alçaq) : متواضع، فروتن. گؤنگول قوشو (göngül quşu) : پرندة دل، هوا و هوس دل، آرزوي دل.
گؤر	gör	: فعل امر از مصدر «گؤرمك» (ديدن) گؤرچَك (görçək) : راست، حرف راست، آنچه با چشم ديده شود. (قره قانلو) گؤرچكله‌نيم (görçəklənim) = گؤرچكلين (görçəklin) : به راستي، به درستي. گؤرسَتديرمك (görsətdirmək) : نشان دادن، ارائه دادن. گؤرسَتمك (görsətmək) = گؤرسدمك (görsədmək) : نشان دادن، در معرض ديد قرار دادن. (ريشة كلمه از «گؤز» (چشم) و در اصل «گؤزترمك» يا «گؤسترمك» هم هست.) گؤرسدمه (görsədmə) : ديدني، عجيب و غريب. گؤرسَدَن (görsədən) : 1- نشان دهنده. 2- راهنما، راهبر. گـؤرسه‌ديلمك (görsədilmək) : نشان داده شدن. گؤركَم (görkəm) : ديد، جلوه، منظره. گؤركَملي (görkəmli) : قابل توجّه، ديدني، مهم و مشهور. گؤرگو (görgü) : 1- ديدني و عجيب و غريب. 2- بلا و مصيبت، حادثه و واقعه. 3- مرغوا، طلب حادثة ناگوار. گؤرگولـو (görgülü) : 1- آدم عجيب و غريب كه كارهاي خارق‌العاده انجام دهد. 2- آنكه حوادث گوناگون ديده باشد. 3- آنكه مرغوا زند. گؤرمز (görməz) : 1- نخواهد ديد. 2- نابينا، كور. گؤرمك (görmək) : 1- ديدن، مشاهده كردن. 2- نگاه كردن، نگريستن. 3- انجام دادن، عمل كردن. 4- احساس كردن، متوجّه شدن. گؤرمكليك (görməklik) : عيادت، ديدني، ديد و بازديد. گؤرمه (görmə) : 1- عمل ديدن. 2- هديه، سوغات، ارمغان ديدني. گؤرمه-گوروش (görmə- görüş) : ديد و باز ديد، روبوسي كردن در هنگام ديدار. گؤرمه‌لي (görməli) : ديدني، قابل ديدن. گؤرمه‌ميش (görməmiş) : نديده، آدمِ نديد بديد. گؤرمـو (görmü) : خواهر شوهر. (به خاطر ديدارهاي متوالي عروس و خواهر شوهر) گؤرمـوش-گـؤتورمـوش (görmüş-götürmüş) : آنكه بسيار چيزها ديده و تجربه كرده، با تجربه و كاردان. گؤره (görə) : با توجّه به، در مقايسه با. گؤره‌جك (görəcək) : 1- بينا، بيننده. گؤره‌جك گؤز يوْخو كي بيريني گؤره. (چشم ديدن ديگران را ندارد.) 2- بايد ديد. گؤره‌ر گؤز (görər göz) = گؤره‌ن گؤز (görən göz) : چشم بينا، چشم ديدن. گؤره‌مز (görəməz) = گؤره‌مز گؤز (görəməz göz) : چشمِ كوتاه بين، تنگ نظر، آنكه چشم ديدن چيزي يا كسي را ندارد. گؤره‌مزليك (görəməzlik) : تنگ نظري، چشم ديدن كسي را نداشتن. گؤره‌ن (görən) : 1- بيننده، بينا. 2- انجام دهنده. گوروتدورمك (görütdürmək) : آشكار كردن، نماياندن، خود را نشان دادن. گوروش (görüş) : 1- ديد، نظر، عقيده. 2- ديدار، ديدني. گوروشدورمك (görüşdürmək) : ملاقات دادن، وادار به ملاقات و رو بوسي نمودن. گوروشمك (görüşmək) : 1- همديگر را ديدن، با هم ديدار كردن. 2- رو بوسي كردن، در زمان ملاقات همديگر را بوسيدن. گؤروکم (görükəm) : افق كوه، ديدگاه، محل نگاه. گؤروکمك (görükmək) : 1- ديده شدن. 2- تسلّط و برتري خود را نماياندن، تهديد كردن، چشم غرنبه نشان دادن. گؤروکملي (görükəmli) : قابل ديدن، زيبا و خوش اندام. گؤروکمه‌لي (görükməli) : خود را آشكار كردني، قابل آشكار شدن. گؤروکن (görükən) : آشكار، آنچه ديده مي‌شود. گورولمك (görülmək) : ديده شدن. (← گورونمك) گورولـو (görülü) : ديده شده، آشكار شده. 2- آشكارا و علني. 3- انجام گرفته شده. گوروم (görüm) : 1- نحوة ديدن. 2- منظره، زيبايي، جمال. باخيم-گورومـو خوب دير. (جمال و زيبائيش جالب است.) 3- خواهر شوهر. (فا) گورون (görün) : خودت را نشان بده. گورونتـو (görüntü) : محل آشكار شدن، ديدگاه، افق. گوروندورمك (göründürmək) : 1- نشان دادن، خود را نشان دادن. 2- عملي كردن و به منصة ظهور رساندن. گورونمَز (görünməz) : نديدني، مخفيگاه، جاي پنهاني. گورونمك (görünmək) : 1- ديده شدن. 2- آشكار و علني شدن. 3- تهديد كردن، قدرت خود را نشان دادن. 4- انجام گرفتن. گورونمه (görünmə) : 1- مخفيگاه، جاي پنهان. 2- ديدگاه، منظر. 3- رؤيت، ديدني.
گؤره‌ك	görək	: بايد، بايستي. (← گره‌ك) گؤره‌ك دگيل (görək dəgil) = گؤره‌ك ده‌ييل (görək dəyil) : نبايد، نبايستي.
گؤرَلْمك	görəlmək	: به پشت خوابيدن حيوان بگونه‌اي كه نتواند برخيزد. (فا) (← گؤل2،‌ گؤلَرمك)
گؤرْس	görs	: پشت، پشت سر. (قنقري خلج)
گـؤت	göt	: 1- مقعد، نشيمنگاه. (در تركي قديم كلمة «كؤت» (عقب و پشت سر) است.) 2- مجازاً به معني صبر، مقاومت، جرأت و جسارت. 3- ته و انتهاي چيزهايي مثل تبر، ديگ، تاس و… 4- ريشه، بن، ته. 5- منفذ، سوراخ سوزن و امثال آن. …گـؤت ائدمك (…göt) : 1- عمل لواط انجام دادن. 2- صبر و تحمّل به خرج دادن، مقاومت كردن. …گـؤت-بوْين اوْلماق (…göt-boyn olmaq) : وارونه شدن، با سر به زمين خوردن، افتادن و غلت خوردن. …گـؤتگَن (…götgən) : فاعل در عمل لواط. گـؤتـوإ چؤپلـو (…götü çöplü) : ميوة گيلاس، آلبالو و بعضي مواقع به مويز هم گفته مي‌شود. .گـؤتوش (.götüş) : 1- امرد، مفعول، مخنّث. 2- فاحشه. گؤت-و-گؤبك توتماق (.göt-o-göbək tutmaq) : 1- گرفتن ناف و مقعد كودك براي معالجه و مداوا. 2- اشكالات كار را رفع كردن، كارهاي جزئي را انجام دادن. …گؤتـوگئنگ (.götü geng) : تنبل، تن پرور. گـؤته‌لك (götələk) : لگد پراني، جفتك. گـؤته‌لكلَنمك (götələklənmək) : شروع به لگد پراني كردن، جفتك انداختن.
گـؤتور	götür	: بردار، بلند كن. گـؤتورلَنمك (götürlənmək) : 1- از كوره در رفتن، عصباني شدن. 2- به هيجان آمدن. گـؤتورمَز (götürməz) : آنكه از خود صبر و تحمّل نشان ندهد، نپذيرنده. گـؤتورمك (götürmək) : 1- بلند كردن. 2- پذيرفتن، قبول كردن. 3- صبر كردن، تحمّل به خرج دادن. 4- فرض كردن، تصوّر كردن، پنداشتن. شوخلوغا گـؤتورمه. (شوخي مپندار.) 5- فرا گرفتن، محاصره كردن. سو واری يئري گـؤتورمـوش. (آب همه جا را فرا گرفته.) گـؤتورمه‌لي (götürməli) : برداشتني، بلند كردني. گـؤتورلإلمك (götürülmək) : 1- برداشته شدن. 2- عصباني شدن. گـؤتوروم (götürüm) : 1- صبر، مقاومت. 2- برداشت، عمل برداشت محصول. گـؤتوروملـو (götürümlü) : صبور، پر حوصله.
گؤوه‌ن	gövən	(1) : گون، نام درختچه يا بوته‌اي خاردار. (← گه‌و، گه‌وه‌ن)
گؤوه‌ن	gövən	(2) : فعل امر از مصدر «گؤوه‌نْمك» (دل خوش كردن، افتخار كردن) است. (اين مصدر در تركي قديم «كؤوه‌نمك» نوشته شده است.) گؤوه‌نديرمك (gövəndirmək) : تشويق كردن، به افتخار و مباهات واداشتن، دل خوش كردن. گؤوه‌نْمَك (gövənmək) : 1- افتخار كردن، دل خوش كردن، باليدن. 2- اطمينان داشتن.
گؤي	göy	: 1- رنگ سبز. 2- آسمان. 3- رنگ آبي. 4- طرف بالا، بالاتر. 5- رنگ خاكستري. 6- كبود رنگ. 7- مجازاً به معني ميوة كال و نارس. 8- آشكار، علني. گؤي آلا (göy ala) : تركيب دو رنگ خاكستري وسفيد. گؤيا (göya) = گؤياه (göyah) : آنچه سبز شود، گياه. گؤي ارچين = گؤيَرچين (göy ərçin) : 1- كبوتر، قاصد آسماني. 2- نام نژادي از اسبهاي ايلات قشقايي. گؤي امليك (göy əmlik) = گؤي اميك (göy əmik) : سبزي، سبزيجات، علف سبز كه از زمين آب مي‌مكد. گؤي اوْت (göy ot) : علف سبز، گياهان دارويي. گؤي اوْلماق (göy olmaq) : سر سبز شدن زمين، روييدن گياهان. گؤي بوغدا (göy buğda) : 1- گندم سبز. 2- نوعي حلوا كه از گندم سبز، رازيانه، شكر، زردچوبه و … درست كنند. گؤي تاری (göy tarı) : پروردگار آسماني، باريتعالي. گؤيجه (göycə) : 1- به رنگ سبز. 2- آبي رنگ. 3- زيبا، قشنگ. 4- نامي براي دختران. گؤيجه‌لي (göycəli) : نام طايفه‌اي از ايلات دره‌شوري و صفيخاني. گؤي جـولـلـو (göy cüllü) : آنكه جُل (لباس) خاكستري بر تن دارد. (قشقاييها با زبان رمز به نيروهاي انتظامي زمان رضا شاه پهلوي چنين عنواني داده بودند.) گؤي چاهى (göy çahı) : چاي سبز. گؤيچَك (göyçək) = گؤيچه (göyçə) : زيبا، قشنگ. گؤي داغ (göy dağ) : 1- كوه سبز. 2- نام آهنگي از آهنگهاي موسيقي. گؤيَرْتْلَمه (göyərtləmə) : دمل سبز رنگ، تاول سبز رنگي كه بر پوست بدن يا ناخن ايجاد شود. گؤيَرْتْمك (göyərtmək) : سبز كردن، رويانيدن. گؤيَرتي (göyərti) = گؤيَرَنْتي (göyərənti) : سبزه، سبزي، گياه. گؤيَرمك (göyərmək) : سبز شدن، روييدن. گؤي زيره (göy zirə) : زيرة سبز، زيرة كبود رنگ. گؤي سقَّل (göy səqqəl) : ريش سفيد، بزرگتر. گؤي-قره (göy-qərə) : كبود رنگ‌، خاكستري متمايل به سياهي. (در مورد رنگ گوسفند به كار مي‌برند.) گؤي قاشقا (göy qaşqa) = گؤي قشقه (göy qəşqə) : گوسفند كبود رنگ پيشاني سفيد. گؤي قورشاغـی (göy qurşağı) : رنگين كمان. گؤي قولاقلى (göy qulaqlı) : گوسفند خاكستري رنگ كه گوشهاي بلند داشته باشد. گؤي كرّي (göy kərri) : 1- گوسفند خاكستري رنگ كه گوشهايش خيلي كوچك باشد. 2- مجازاً به معني آسمان و فلك. گؤي كورّه (göy kurrə) : 1- گوسفند خاكستري رنگ كه گوشهاي متوسّط داشته باشد. 2- آسمان، فلك. 3- پروردگار، خداوند. گؤي گوج (göy güc) : به زور، زور گويي علني و آشكار، دستوري كه گويي از آسمان نازل شده. گؤي گولگَز (göy gülgəz) : رنگ شفق، رنگ سرخ آسمان در صبحگاهان يا هنگام غروب. گؤيلـوك (göylük) : سبزي، سبز بودن. گؤي يالان (göy yalan) : دروغ آسماني، دروغ محض، دروغ آشكارا و علني.
گؤيه‌ن	göyən	: گَوَن، بوته يا درختچة خاردار. (← گه‌و، گه‌وه‌ن)
گؤين	göyn	: دل، احساسات درون، باطن.
گؤين آلماق	göyn almaq	: دل كسي را به دست آوردن، رضايت طرف مقابل را فراهم كردن. گؤين اسمك (göyn əsmək) : راغب شدن، متمايل گشتن، هوس كردن. گؤيناق (göynaq) = گؤينـو آغ (göynü ağ) : 1- شادمان، خوشحال. 2- آدم صميمي و بي غلّ و غش. گؤين ايسته‌مك (göyn istəmək) : دل خواستن، مايل و راغب شدن. گؤين باغلاماك (göyn bağlamak) : دل بر كسي بستن، مجذوب شدن، عاشق شدن. گؤينه گلمك (göynə gəlmək) : احساس شدن، بر دل انسان برات شدن. گؤينـو آرّی (göynü arrı) : پاكدل، مخلص و بي ريا. گؤينـو قره (göynü qərə) : سياه دل، بد باطن، بد نيّت.
گؤيش	göyş	: نشخوار. (← گه‌و، گه‌وش)
گؤز	göz	: 1- چشم،‌ عضو بينايي. 2- چشمِ چشمه، قسمت ابتداي چشمه كه آب از آنجا فوران كند. 3- نظر، چشم زخم. 4- سوراخ، روزنه، ديدگاه. گؤز آتماق (göz atmaq) : 1- چشمك انداختن، اشاره كردن. 2- انداختن چشم، ضربان نبض ماهيچه‌هاي چشم. گؤز آخساماق (göz axsamaq) : چشم را كج كردن و زير چشمي نگاه كردن. گؤز آردی ائدمك (göz ardı edmək) : چشم پوشي كردن. گؤز آغارْتْماق (göz ağartmaq) = گؤز آلارْتْماق (göz alartmaq) : چشم غرنبه، با خشم نگريستن. گؤز اوزمك (göz üzmək) : 1- چشم بريدن، نگاه نكردن. 2- فكر طمع و تجاوز را از سر بيرون كردن. گؤز اؤرْتْمَك (göz örtmək) : چشم پوشي كردن، صرف نظر كردن. گؤز اؤرْتْمه (göz örtmə) : 1- عمل چشم پوشي، اغماض. 2- غفلت، كوتاهي. گؤز اوغراماك (göz uğramak) : دچار چشم زخم شدن. گؤز اوْتونو آلماق (göz otunu almaq) : زهر چشم نشان دادن، تهديد كردن. گؤز اوْغورلاماك (göz oğurlamak) : 1- غفلت كردن، غافل شدن و چشم را براي لحظه‌اي برگرداندن. 2- از غفلت ديگران استفاده كردن. گؤز اوْيناتماق (göz oynatmaq) : با چشم اشاره كردن، چشمك انداختن. گؤز ائدمك (göz edmək) : نظر كردن، چشم زخم وارد كردن. گؤز ايسّينمك (göz issinmək) : چند لحظه‌اي خوابيدن، چرت زدن. گؤز باسما (göz basma) : چشم پوشي، اغماض. گؤز ببگي (göz bəbəgi) = گؤز ببه‌يي (göz bəbəyi) : مردمك چشم. گؤز بيزديرمك (göz bizdirmək) : زل زل نگاه كردن، با دقىت تمام نگاه كردن. گؤز بيزمك (göz bizmək) : چشم دوختن، زل زل نگاه كردن. گؤز تله‌سي (göz tələsi) : گوشة چشم. گؤز توتولماق (göz tutulmaq) : 1- بسته شدن چشم، تيره شدن جلو چشم. 2- خيره شدن چشم در مقابل چيزهاي عجيب و غريب. گؤز تيكمك (göz tikmək) : به چيزي چشم دوختن، زل زل نگاه كردن، نگاه تيز و عميق داشتن. گؤز تيكيلمك (göz tikilmək) : 1- روي هم گذاشته شدن چشم، نديدن. 2- با چشم به جايي خيره شدن. گؤز چالارماق (göz çalarmaq) : واژگون شدن و برگشتن چشم در زمان مرگ يا بيهوشي. گؤزچـو (gözçü) : نگهبان، پاسبان. گؤزدن آتماق (gözdən atmaq) : از چشم مردم انداختن، خوار كردن. گؤزدن دوشمك (gözdən düşmək) : از چشم مردم افتادن، خوار و ذليل شدن. گؤزدن گلمك (gözdən gəlmək) : اصطلاحي است نفرين آميز به معني نمك گير شدن و انتقام پس دادن. آللاه ائده كي گؤزوندن گله. (خدا كند كه انتقامش را پس دهد.) گؤز سـوز (gözsüz) : كور، نابينا. گؤز سو ايچمك (göz su içmək) : چشم آب خوردن، اصطلاحي است به مفهوم : انتظار داشتن، توقّع داشتن. گؤز قاباغى (göz qabağı) = گؤز قاپاغى (göz qapağı) : پلك چشم، فاصلة بين مژه و ابرو. گؤز قاچماق (göz qaçmaq) : حرص زدن، حريص شدن، طمع كردن. گؤز قاچيرْتْماق (göz qaçırtmaq) : چشم طمع به چيزي يا كسي داشتن. گؤز-قاش آتماق (göz-qaş atmaq) : چشمك انداختن، با چشم و ابرو اشاره كردن. گؤز قاماشماق (göz qamaşmaq) : 1- براي لحظه‌اي ديدن. 2- خيره شدن، زل زل نگاه كردن. گؤز قره‌تْمك (göz qərətmək) = گؤز قره‌رْتْمك (göz qərərtmək) : چشم اميد داشتن، به اميد و انتظار كسي نشستن. گؤز قره‌سي (göz qərəsi) : مردمك چشم. گؤز-قولاقدا اوْلماق (göz-qulaqda olmaq) : چهار چشمي مواظب بودن، گوش به زنگ بودن. گؤز قوماشماق (göz qumaşmaq) : تماشايي شدن، بسيار جالب به نظر رسيدن. گؤز قيپماق (göz qıpmaq) = گؤز قيپيرْتْماق (göz qıpırtmaq) = گؤز قيرْپْماق (göz qırpaq) : 1- چشم را به خاطر تابش نور بر هم زدن. 2- با چشم و ابرو اشاره كردن. 3- نا ديده گرفتن، چشم پوشي كردن. گؤز قيزيل-قيزيل ائدمك (göz qızıl-qızıl edmək) : با خشم و غضب نگاه كردن. گؤز قييمك (göz qiymək) : كج كردن و به هم زدن چشمها در اثر تابش نور خورشيد و امثال آن. گؤز كسمك (göz kəsmək) : چشم پوشي كردن، نگاه نكردن، رها كردن. گؤز كسمه (göz kəsmə) : 1- عمل چشم پوشي. 2- در يك چشم بر هم زدن، در لحظة كوتاه غفلت كردن. گؤز كلّه‌يه گئدمك (göz kəlləyə gedmək) : عصباني شدن، از كوره در رفتن. گؤز گزديرمك (göz gəzdirmək) : اطراف را نگاه كردن، با دقّت در موضوع يا مكاني نگريستن. گؤزگو (gözgü) = گؤزگون (gözgün) : آينه. گؤز گؤره (göz görə) = گؤز گؤره گؤز (göz görə göz) = گؤز گؤرمه (göz görmə) : 1- آشكار، علني. 2- عجيب و غريب. گؤز–گؤز ائدمك (göz-göz edmək) : 1- مواظبت و مراقبت كردن. 2- منتظر فرصت بودن، چشم پاييدن. 3- چشم غرنبه كردن، ستيزه جويي. گؤزلَنمك (gözlənmək) : 1- نگهداري شدن. 2- جوشيدن و پُر آب شدن چشمة خشك شده. گؤزله‌مك (gözləmək) : مواظبت كردن، نگهداري كردن. گؤزله‌نَن (gözlənən) : آنچه مواظبت مي‌شود، مراقبت شده. گؤز‌له‌نيلمك (gözlənilmək) : مواظبت شدن، تحت مراقبت قرار گرفتن. گؤز‌له‌يه‌ن (gözləyən) : مواظب، مراقب. گؤزلـو (gözlü) : 1- آنكه چشم بينا دارد. 2- آنكه چشم زخم دارد. گؤزه (gözə) : 1- چشمه، محل جوشش و فوران آب. 2- رفو كردن، جلو درزها و شكافها را گرفتن. گؤزه داراغى (gözə darağı) : نوعي شانة قديمي كه نخهاي ابريشمي به دندانه‌هاي آن مي‌بستند تا موي سر را بهتر و بيشتر تميز كند. گؤزه گلمك (gözə gəlmək) : 1- در معرض ديد قرار گرفتن. 2- عجيب و زيبا جلوه داده شدن. 3- مورد چشم زخم قرار گرفتن. گؤزه گلَن (gözə gələn) : 1- آنچه زيبا و جذّاب به نظر آيد. 2- آنچه مورد چشم زخم قرار گيرد. گؤزه گيرمك (gözə girmək) : 1- به نظر آشنا رسيدن، كمي آشنايي داشتن. 2- بزرگ و مهم به نظر رسيدن. گؤزه‌ل (gözəl) : 1- چشمگير، جذّاب، زيبا و ديدني. 2- كبك، كبك دري. گؤزه‌ل جان (gözəl can) = گؤزه‌ل جان-جان (gözəl can-can) : نام آهنگي در موسيقي قشقايي. گؤزه‌لليك (gözəllik) : زيبايي، قشنگي. گؤزه‌له‌مك (gözələmək) : 1- رفو كردن. 2- براي بهتر شانه شدن موي سر نخهاي ابريشمي را در لاي دندانه‌هاي شانه قرار دادن. گؤزه‌نه-گؤزه‌نه ائدمك (gözənə-gözənə edmək) : چشم غرنبه كردن. گؤزو آج (gözü ac) : حريص، آزمند. گؤزو آچيق (gözü açıq) : بينا، آگاه و بصير. گؤزو آغ (gözü ağ) : چشم سفيد، هيز و بد چشم. گؤزو آلا (gözü ala) : پيسه چشم، چشم سفيد، هيز، بدچشم. گؤزو اؤلـو (gözü ölü) : خسيس، لئيم و پست. گؤزو اگري (gözü əgri) = گؤزو اه‌يري (gözü əyri) : چشم كج، كاچ. گؤزو بق (gözü bəq) : 1- آنكه چشمان درشت و برجسته دارد. 2- هيز و بد چشم. گؤزو ترسه (gözü tərsə) = گؤزو توْولو (gözü tovlu) : چپ چشم، كاچ، چشم كج. گؤزو شوْر (gözü şor) : شور چشم، حسود، تنگ نظر، آنكه قدرت چشم زخم دارد. گؤزو قانلى (gözü qanlı) : آدم كُش، جاني. گؤزو قييقاج (gözü qiyqac) : چپ چشم. گؤزوك (gözük) : آشكار، علني. گؤزوك يئره اوْتورموش. (جاي آشكاري نشسته.) گؤزوكَم (gözükəm) : افق، ديدگاه. گؤزوكْمَز (gözükməz) : 1- پنهاني، مخفيگاه. 2- ناپيدا، منزوي و گوشه گير. گؤزوكمَك (gözükmək) : 1- ديده شدن، آشكار شدن. 2- موجوديّت خود را نشان دادن، نهيب و تشر زدن. گؤزو كوْر (gözü kor) : نابينا، كور. گؤزو گوللـو (gözü güllü) : آنكه در چشمش گُل افتاده، چشم كاچ. گؤزو گؤي (gözü göy) : آنكه چشم سبز يا آبي دارد. گؤزو مونقولو (gözü munqulu) = گؤزو مينجيلي (gözü mincili) = گؤزو مينگيلي (gözü mingili) : چشم مغولي، آنكه چشمان كوچك يا معيوب دارد. گؤزونه وورماق (gözünə vurmaq) : مزيد كردن، مخلوط كردن، افزودن مقداري جنس مرغوب بر يك كالاي نا مرغوب. گؤزو يوموق (gözü yumuq) : كور، نابينا. گؤزو ييرتيق (gözü yırtıq) : چشم دريده، هيز، بي حيا. گؤز-و-گؤين (göz-o-göyn) : چشم و دل. گؤز-و-گؤينـو آج (göz-o-göynü ac) : چشم و دل گرسنه، حريص، خسيس، آزمند. گؤز-و-گؤينـو توْخ (göz-o-göynü tox) : چشم و دل سير، سخي، سخاوتمند. گؤز ياشى (göz yaşı) : اشك چشم. گؤز يومما (göz yumma) : چشم پوشي، صرف نظر. گؤز يومماق (göz yummaq) : 1- پلك چشمها را بر روي هم گذاشتن، چشم را بستن، كنايه از مردن و فوت شدن. 2- چشم پوشي كردن، صرف نظر كردن.
گو	gu	: گوي، قابِ فلزيِ گوي مانند كه در آن لوازم آرايش مي‌گذاشتند.
گوبّو	gubbu	: فاخته. (← كوپ2، كوپّو)
گوبور	gubur	: نسبتاً بزرگ، نو نهال، نو جوان. (← گاب، گابير)
گوجار	gucar	: نام طايفه‌اي از ايلات قشقايي كه گويا اصل آنها از گرجيها بوده؛ هم اكنون آهنگي در موسيقي قشقايي به نام گوجار نيز وجود دارد.
گودار	gudar	: (ف) گذرگاه، محل عبور از آب رودخانه، پاياب.
گودَك	gudək	: كودك، كوتاه قد، كوتوله. (ريشة كلمه از «كوت4» (كوچك) است.)
گودولَك	gudulək	: كوتوله، كوتاه قد. (ريشة كلمه از «كوت4» (كوچك) است.)
گوف	guf	: صداي وزش باد. گوف گئدمك (guf gedmək) : ناگهان افتادن يا سقوط كردن. گوفّولاماق (guffulamaq) : صداي وزش باد تند به گوش رسيدن.
گوك	guk	: استخوان لگن، كفل.
گول	gul	(1) : گول، فريب، نيرنگ. گول-و-ملَنگ (gul-o-mələng) : فريب و خدعه، گول و نيرنگ.
گول	gul	(2) : 1- گُل، شكوفه. 2- هر چيز گرد و گلوله شكل كه مانند غنچة گل باشد. (← گول) گولا باتين (gula batın) : 1- گلابتون. (در اصل «گوله باتان» (آنچه با گُل آميخته و در آغوش گلها قرار گرفته) نوعي پارچة رنگارنگ. 2- نخهاي ابريشمي زرّين. 3- نامي براي دختران. گولِ باه-باه (gule bah-bah) : گل به به، بهترين گل. گول پر (gul pər) : گُلپر، نام گياهي با گلهاي معطّر كه مصرف دارويي و غذايي دارد. گول خيرّه (gul xırrə) : گل ختمي. گول داها (gul daha) : دعاي معطّري كه زنان بر گردن اندازند. گولدور (guldur) : قطرة اشك كه كروي شكل است. گولدور-گولدور (guldur-guldur) : قطره قطره. گولدور گوموشَك (guldur muşək) : از بازيهاي كودكانه، بازي پُر و پوك. گولَك (gulək) : 1- گل و گمپل زينتي كه در دو طرف متّكا قرار مي‌گيرد. 2- تپّة كوچكي كه در دشت صاف باشد. گولگَز (gulgəz) : قرمز رنگ، به رنگ ارغواني. گولْ گوراز (gul guraz) : نام گياهي با گلهاي زرد. گـولِ گوْو زابان (gule gov zaban) : گل گاو زبان، نام گياهي معطّر كه موارد استفادة دارويي دارد. گولِ گوْوهَري (gule govhəri) : گل گوهري. (← قره، قره قانقال) گولّه (gullə) : 1- گلوله، گلولة تفنگ. 2- گلولة نخ و امثال آن. گولوپيد گئدمك (gulupid gedmək) : غلتيدن، غلت خوردن. (گلّه‌زن) گولولا (gulula) : گلوله. گولولاماق (gululamaq) : 1- با گلوله شليك و حمله كردن. 2- به شكل گلوله در آوردن و غلتاندن. گولولانماق (gululanmaq) : مثل گلوله غلتيدن، غلت خوردن.گولِ هوم-هوم (gule hum-hum) : گل به به، بهترين گل.
گولات	gulat	= گولَّت (gullət) : كيسه‌اي كه از برگها و ساقه‌هاي خرما درست كنند.
گولوپ	gulup	(1) : لامپ.
گولوپ	gulup	(2) : قلپ، جرعه.
گوم	gum	= گومّ (gumm) : 1- گُم، نا پيدا، نا معلوم. 2- جاي گود و عميق، بسيار گود. 3- گور، قبر، مزار. 4- گرداب، محل غرق شدن. 5- صداي افتادن در آب عميق يا غرّش آسمان. (← قوم) گومان (guman) : انديشة نا معلوم، حدس و گمان، توهّم. گومّ اوْل (gumm ol) : گم شو، به تو مرگ. گومّ اوْلماق (gumm olmaq) : 1- دفن شدن، نابود شدن و از بين رفتن. 2- تمرگيدن. گومّ ائدمك (gumm edmək) : دفن كردن، در زير خاك پنهان كردن. گوم‌ راه (gum rah) : گمراه، منحرف. گوملاماق (gumlamaq) : دفن كردن، در گور جا دادن. گومّ-و-گوْر اوْلماق (gumm-o-gor olmaq) : گم و گور شدن، نابود شدن. گومّولاماق (gummulamaq) : صداي رعد و برق، طبل، فرو رفتن در آب و امثال آن به گوش رسيدن. گومون (gumun) : آنكه پدرش نا معلوم باشد، حرامزاده.
گومّود	gummud	= گومّوز (gummuz) : گنبد، مناره. (← قوم، قوموز)
گومپ	gump	: غنچة گل. (← قومپا) گومپول (gumpul) : گمپل، نوعي از بافته‌هاي زينتي كه معمولاً به شكل گلهاي رنگارنگ و غنچه دار است.
گوموش	gumuş	: نقره. (← گؤموش)
گوناه	gunah	: گناه، جرم، عمل ناروا.
گونْگ	gung	: گنگ، لال، آنكه از سخن گفتن عاجز باشد. گونگا زابان (gunga zaban) : گنگ زبان، الكن.
گوپّو	guppu	: فاخته، قمري كوكو سرا. (← كوپ2، كوپّو)
گور	gur	: 1- گُر، شعلة آتش، آتش. 2- صداي گُرگُر، صداي رعد و برق. 3- پشت سر هم، به طور مرتّب. 4- مجازاً به معني جوان شاداب و سر حال. (← قور2 و قوْر1) گورّا-گورّ (gurra-gur) : پشت سر هم، به طور متوالي. گورّان (gurran) = گورّاه (gurrah) : 1- چشم غرنبه، توپ و تشر. 2- چوب ستبر، چوبدستي كه با آن تهديد كنند و يا تشر بزنند. گـورّاه چكمك (gurrah çəkmək) : 1- مشتعل شدن، شعله ور گشتن. 2- تشر زدن. گـور توتماق (gur tutmaq) : 1- شعله ور شدن، مشتعل گشتن. 2- آتشين و عصباني شدن. گور دوم (gur dum) : بُزي كه اطراف دُمش قهوه‌اي سوخته يا حنايي رنگ باشد، بز قهوه‌اي يا حنايي رنگ. گور-گور آغلاماك (gur-gur ağlamak) : به شدّت گريه كردن، پشت سر هم اشك ريختن. گور-گوم (gur-gum) : صداي شيرجه رفتن در آب. گورگون (gurgun) : شاداب و خرّم. (← قوْر1، قوْرغون) گورگون ياز اوْلموش. (بهار شاداب و خرّمي است.) گورّه (gurrə) = گورّه‌جه (gurrəcə) : جرّه، جوان متوسّط، تازه جوان. گورّ-و-تاراق (gurr-o-taraq) : صداي رعد و برق. گورّ-و-گور (gurr-o-gur) : 1- حرارت و شعلة مداوم آتش. 2- پشت سر هم، لاينقطع. گورّولا (gurrula) : تشر بزن، تهديد كن. گورّلا، آما ياغما. (تشر بزن؛ امّا كتك مزن.) گورّولاماق (gurrlamaq) : 1- غرّيدن، سر و صدا كردن. 2- تهديد كردن، تشر زدن. گورّولانماق (gurrulanmaq) : به گوش رسيدن صداي رعد و برق. گوروم (gurum) : صداي افتادن در آب، آواز طبل، صداي بلند. گورومما (gurumma) : غرنبه، غرّش، صداي بلند. گورومما وئرمك (gurumma vermək) : طبلك زدن شتر. گورومّولاماق (gurummulamaq) : صداي بلند به گوش رسيدن. گورّ-و-نئهيب (gurr-o-nehib) : تشر و نهيب، تهديد و تشر. گوروْوول (gurovul) : دانه هاي قرمز رنگ كه بر پوست بدن ظاهر شود، تاول. گور ها گور (gur ha gur) = گور هاي گور (gur hay gur) : پشت سر هم.
گورْب	gurb	: صداي اشتعال آتش. (← گورپ و گور) گوربوز (gurbuz) : گربُز، چابك و زرنگ. (آنكه چون شعلة آتش حركت كند.)
گورجانلى	gurcanlı	= گورجايى (gurcayı) : نام طايفه‌اي از ايل فارسيمدان.
گورده	gurdə	= گورده‌له (gurdələ) = گورده‌لك (gurdələk) : كليه، قلوه.
گوره ماس	gurə mas	: گوره ماست، نام غذايي مركّب از شير خام و دوغ يا شير خام
گوره‌كانلى	gurəkanlı	: گوركاني، نام طايفه‌اي از ايل عملة قشقايي.
گورگاز	gurgaz	= گورگاس (gurgas) = گورگَز (gurgəz) : كركاس، تلخه، نام گياهي است كه معمولاً در گندم زارها مي‌رويد و هر گاه دانه هايش با دانه‌هاي گندم مخلوط شود، نان آن گندم تلخ مزه مي‌شود.
گورگوْو	gurgov	: جوراب، نوعي جوراب بلند و ضخيم. (گلّه‌زن)
گورْم	gurm	= گوروم (gurum) : در اصل به معني ماهيچة پشت گردن است و در اصطلاح به مفهوم : اخّاذي و اجحاف. گورم توتماق (gurm tutmaq) : 1- از لحاظ اقتصادي پيشرفت كردن. 2- اخّاذي كردن. 3- چاق شدن. 4- اجحاف و گران فروشي كردن.
گورناج	gurnac	= گورناش (gurnaş) : كرنش، سر پايين آوردن گوسفندان. (← كور1، كورناش) گورناش وورماق (gurnaş vurmaq) : به صورت دسته جمعي سر فرود آوردن گوسفندان در فصل گرما.
گوروْو	gurov	: گورآب، بركة آب. (← گوْر، گوْروْو)
گوروْوول	gurovul	: تاول، تاول روي پوست بدن.
گورْپ	gurp	: صداي شعلة آتش، صداي اشتعال يا انفجار. گورپ آليشماق (gurp alışmaq) = گورپولاماق (gurpulamaq) : ناگهان شعله ور شدن و آتش گرفتن.
گوروه	guruh	: گروه، جمع. (اصل كلمه «قوْرو» (مجلس) از «قوْرماق» (جلسه تشكيل دادن) است. ← قوْر2، قوْرو) گوروه گتيرمَك (guruh gətirmək) : علاقه نشان دادن به اجتماع و مردم.
گوروپ	gurup	: 1- صداي انفجار. 2- صداي افتادن چيزي. (← گور) گوروپّولاماق (guruppulamaq) : 1- به گوش رسيدن صداي انفجار. 2- به گوش رسيدن صداي سقوط چيزي.
گورْز	gurz	: گُرز، نوعي چماق آهني. گورز يئره وورماق (gurz yerə vurmaq) : گرز بر زمين زدن، كار مهم و خارق العاده‌اي انجام دادن.
گورزون	gurzun	: بيماري طاعون.
گوش	guş	: (ف) گوش، وسيلة شنوايي. گوش به خجه اوْلماق (guş bə xəcə olmaq) : گوش به دستور خواجه (بزرگتر) بودن، كاملاً مواظب بودن. گوشو (guşu) : 1- گوشي، آنكه با سخنان ديگران تغيير رويّه دهد و تحريك شود. 2- گوشي تلفن. گوشوارا (guşvara) : گوشواره، آنچه از گوش آويزند.
گوشتاس	guştas	= گوشتاسْب (guştasb) : گشتاسب، نام طايفه‌اي از ايل كشكولي.
گوتَك	gutək	: (ف) ناني كه از دو چونه درست شده باشد، نان بزرگ. (گوت = گُت : بزرگ) ← قال1 ، قالين چؤره‌ك)
گوذار	guzar	: (ف) گذر، عبور، گذشتن. گوذاران (guzaran) = گوذارون (guzarun) : گذران زندگي. گوذار ائدمك (guzar edmək) : عبور كردن، گذشتن.
گوج	güc	: 1- زور، قدرت، توانايي. 2- ظلم، ستم. گوج اوْلماق (güc olmaq) : پيروز شدن، بر ديگري فايق آمدن. گوج دئمك (güc demək) : زور گفتن، تحميل كردن. گوجسـوز (gücsüz) : كم زور، نا توان. گوجَكّي (gücəkki) : به زور، به سختي. گوج گتيرمك (güc gətirmək) : 1- زور زدن، با شدّت و حدّت كاري را انجام دادن. 2- به سرعت حركت كردن، به تندي راه رفتن. گوج گـؤتورمك (güc götürmək) : 1- زور برداشتن، متحمّل زور فراوان شدن. 2- به سرعت حركت كردن. گوجلَشمك (gücləşmək) : غلبه كردن. گوجلَنمك (güclənmək) : پر زور شدن، زورمند شدن. گوجلـو (güclü) : پر زور، قدرتمند، توانا. گوجَنمك (gücənmək) : زور زدن. گوجه باسما (gücə basma) : به زور، زوركي. گوجورلَنمَك (gücürlənmək) : زور زدن، عصباني شدن و حمله كردن. گوجـونَن (gücünən) : به زور، زوركّي. گوج وئرمك (güc vermək) : 1- زور زدن. 2- تقويت كردن.
گول	gül	: 1- گُل، غنچة گل. 2- فعل امر از مصدر «گولمك» (خنديدن) 3- گل چشم، ضايعة دايره شكلي كه در چشم ظاهر مي‌شود. 4- هر چيز كروي شكل يا دايره مانند. گول آلا گول (gül ala gül) : پُر از گُل و گياه، گل اندر گل. گول اوزلـو (gül üzlü) : گلچهره، زيبارو. گول اوفاغى (gül ufağı) : گلبرگهاي خشك يا كوبيد شدة گل محمدي. گول اوْوسار (gül ovsar) : گل افسار، نوعي طناب زينتي و رنگارنگ. گول باغي (gül bağı) : 1- باغ گُل، گلستان. 2- گل باغ، گل محمّدي، گل رز. 3- از نامهاي دختران. گول به سر (gül bə sər) : 1- خيار سبز. 2- آفتاب گردان. گولپَر (gülpər) : گلپر، نام گياهي معطّر كه مصرف دارويي و غذايي دارد. گول تيرمه (gül tirmə) : نام نقشي از نقشهاي قالي. گولدان (güldan) : گلدان. گول داها (gül daha) : دعاي زينتي و معطّر كه زنان بر گردن يا بازو بندند. گولدورمك (güldürmək) : خنداندن، خندانيدن. گول دوْوا (gül dova) : گل دوا، نام گياهي شبيه شنبليله. گولَر (gülər) : خندان، بشّاش. گولَر اوزلـو (gülər üzlü) : خنده رو. گولَر-گولَر (gülər-gülər) : خنده رو، خوشحال، خندان، خوشرو. گولزار (gülzar) : 1- گلزار، گلستان. 2- نامي براي دختران. گول سويا وئرمك (gül suya vermək) : دسته گل به آب دادن، كار نابخردانه انجام دادن. گولَش اوزلـو (güləş üzlü) : خنده‌رو، بشّاش. گولشَن (gülşən) : 1- گلشن، گلِ شاد و خندان. 2- نامي براي دختران. گولگَز (gülgəz) : 1- گلي، ارغواني، قرمز رنگ. 2- نامي براي دختران. گولگَز ياغليق (gülgəz yağlıq) : 1- قلاغي قرمز. 2- نام آهنگي در موسيقي قشقايي. گول گشه (gül gəşə) : 1- نام گياهي با گلهاي بنفش در مناطق گرمسيري. 2- گل گشت، پر از گل، گلستان. گول گنده (gül gəndə) : گل گنده، نام گياهي شبيه گل اشك كه بغايت بد بو و گنده است. گولگونجـو (gülgüncü) : مسخره، مورد خنده و تمسخر قرار گرفته. گولـلَنمك (güllənmək) : گلدار شدن، پر گل شدن. گولـلـو (güllü) : 1- گلدار، ملوّن و رنگارنگ. 2- نامي براي دختران. گولـلـو خُسرو (güllü xosrov) : نام يكي از آهنگهاي موسيقي قشقايي. گولمَز (gülməz) : اخمو، ترشرو، عبوس. گولمَزليك (gülməzlik) : ترشرويي، اخمو بودن. گولمك (gülmək) : خنديدن، متبسّم شدن. گولمه‌لي (gülməli) : 1- خنديدني. 2- مضحك، خنده دار. گول مئخ (gül mex) = گول مئخي (gül mexi) : گل ميخ، ميخ بزرگ زينتي. گولَن (gülən) : خنده كننده، خنده رو. گولَن يئر (gülən yer) : 1- قسمتي از رودخانه كه حركت بسيار ملايمي دارد و موجهاي متوازي و ملايم بر روي آن مي‌بينيم. 2- شرمگاه آدمي. گولّه (güllə) : گلوله، هر چيز گِرد و توپ مانند. گوله-گوله (gülə-gülə) : 1- با شادي، خنده كنان، در حال خنده. 2- وداع، خدا حافظي. گولّه-گولّه (güllə-güllə) : گلوله گلوله، قطعه قطعه. گوله‌گَن (güəgən) : خنده رو. گولّه‌لنمك (güllələnmək) : 1- مورد اصابت گلوله قرار گرفتن، تير خوردن. 2- مانند گلوله حركت كردن، به سرعت دويدن. گولّه‌له‌مك (güllələmək) : 1- به گلوله بستن، تير اندازي كردن. 2- به سرعت گلوله حركت كردن، با شتاب دويدن. گولّه يئمك (güllə yemək) : تير خوردن. گولـوستان (gülüstan) : 1- گلستان، گلزار. 2- نامي براي دختران. گولـوش (gülüş) : تبسّم، خنده. گولـوش اوزلـو (gülüş üzlü) : خنده رو. گولـوشمك (gülüşmək) : دسته جمعي خنديدن. گولـوشـوك (gülüşük) : خنده، تبسّم. گولـوم (gülüm) : خنده، تبسّم. گولـوم اوزونه گلمير. (خنده بر چهره‌اش ظاهر نمي‌شود.) گولـوم سنمك (gülüm sənmək) = گولـوم سه‌مك (gülüm səmək) : تبسّم كردن، متبسّم شدن. گولـوم سنمه (gülüm sənmə) = گولـوم سه‌مه (gülüm səmə) : تبسّم، خنده. گولـونْتـو (gülüntü) = گولونجـو (gülüncü) = گولونْچـو (gülünçü) : آنكه مورد خندة ديگران قرار گيرد، مضحك، مسخره. گولونْج (gülünc) : مسخره، شوخي. گول هاندا (gül handa) : از بازيهاي كودكانه، بازي پُر و پوك. گول-و-گؤيا (gül-o-göya) = گول-و-گؤياه (gül-o-göyah) = گول-و-گيياه (gül-o-giyah) : گل و گياه، علفزاري كه پر از گل و گياه باشد.
گولمَج	gülməc	= گولمَش (gülməş) : 1- استخر، بركة آب. (← گؤل، گؤلمَج) 2- نام گردنه‌اي در شمال شهر قير كه در دامنة آن استخري قديمي وجود دارد و به همين خاطر نام آن را «گولمش» گفته‌اند.
گوم گؤي	güm göy	: كاملاً آبي، آبي آبي.
گومـوش	gümüş	: نقره. (ريشة كلمه از «كويماق» يا «قويماق» (ذوب كردن فلزّات. تر. قد) است. ← گوموش)
گون	gün	: 1- آفتاب، خورشيد. 2- نور آفتاب، جايي كه نور آفتاب در آنجا بتابد. 3- روز (در مقابل شب) 4- روز، روزگار، زمانه. گون آردی (gün ardı) : عصر هنگام، نزديك غروب آفتاب. گون آشار (gün aşar) = گون آشما (gün aşma) : 1- مغرب. 2- غروب. گون آلّي (gün allı) : مقابل نور آفتاب. گون اؤلدورمك (gün öldürmək) : روزگار را سپري كردن. گون باتار (gün batar) : 1- مغرب، محلّ غروب آفتاب. 2- هنگام غروب آفتاب. گون باتيشى (gün batışı) : هنگام غروب آفتاب. گون به گون (gün bə gün) : روز به روز، هر روز. گون توتولما (gün tutulma) : كسوف، گرفتگي خورشيد. گون توتولماق (gün tutulmaq) : گرفته شدن خورشيد، روي دادن كسوف. گون چالار (gün çalar) = گون چالان (gün çalan) = گون چيخار (gün çıxar) : محل طلوع آفتاب، مشرق. گون چالماق (gün çalmaq) : دميدن و طلوع كردن آفتاب. گونده (gündə) : هر روز، روزانه. گونده‌ليك (gündəlik) : روزانه، هر روز. گوندوز (gündüz) : روز، هنگام روز. گون دؤنومـو (gün dönümü) : بعد از ظهر، عصر هنگام. گون دوْغار (gün doğar) = گون دوْغان (gün doğan) : مشرق، طرف شرق. گون سايماق (gün saymaq) : 1- روز شماري كردن. 2- روز به روز بهتر شدن، ترقي كردن، چاق تر و با حال تر شدن. گونش (günəş) : 1- خورشيد، نور خورشيد. 2- سال خورشيدي، سال شمسي. گونش اوزلو (günəş üzlü) : آفتاب چهره، زيبا رو. گونشلَنمك (günəşlənmək) = گونشله‌مك (günəşləmək) : در مسير نور آفتاب قرار گرفتن، در نور و روشنايي خورشيد آرميدن. گونشلي (günəşli) = گونشليك (günəşlik) : محل آفتابي، آفتابگير. گون قير-قيرّه‌گه اوْتورماق (gün qır-qırrəgə oturmaq) : هنگام غروب فرا رسيدن. گون گچمك (gün gəçmək) : 1- سپري شدن زندگي. 2- هنگام فرا رسيدن غروب آفتاب. گون گؤرمز (gün görməz) : 1- جايي كه آفتاب در آنجا نتابد. 2- شرمگاه آدمي. گونله‌يي (günləyi) = گونلوك (günlük) : روزانه. بئش گونله‌يي = بئش گونلوك (5 روزه) گونلو ياغيش (günlü yağış) : باراني كه در هواي نيمه ابري ببارد و در آن لحظه هوا آفتابي باشد. گونه (günə) : در هر روز، روزانه. گونه‌ك (günək) = گونه‌ي (günəy) : بر آفتاب، طرف جنوب. گونـوز (günüz) = گونـوز (günnüz) : روز، روز روشن. گونـوزلَمه (günüzləmə) : انجام دادن كار شبانه در هنگام روز، عمل جماع در هنگام روز. گونـوزون (günüzün) = گونـوزونگ (günüzüng) : طي روز، در طول روز. گونـوزون قوْرو (günüzün qoru) : گرما گرم روز، روز روشن. گونـو قره (günü qərə) = گونـو يامان (günü yaman) : سياه‌ روز، بد بخت و بيچاره. گونئي (güney) : جنوب، طرف بر آفتاب. گونو سحَر (günü səhər) : همين فردا صبح.
گوپّه-گونـوز	güppə-günüz	: 1- روز روشن. 2- مجازاً به معني آشكارا، علني.
گووه‌نْمك	güvənmək	: افتخار كردن، باليدن. (← گؤوه‌ن2، گؤوه‌نمك)
غافيل	ğafıl	: (ع) غافل، نا آگاه. غافيلگير (ğafılgir) : ناگهان هجوم آورنده، بي خبر حمله كننده، سگي كه ناگهان و بسرعت حمله كند.
غان	ğan	: از پسوندهاي مكاني كه معمولاً صفت فاعلي هم مي‌سازد. مانند : دامغان (مكان شيبدار) گولغان (نام اصلي گيلان كه به معني جايگاه گُل و گياه است.) کوسه‌گن (کوسه‌غان) (زود رنج)
غارات	ğarat	: 1- غارت، چپاول. 2- از نامهاي پسران. (← قار1، قارات) غارات ائدمك (ğarat edmək) : غارت كردن، چپاول كردن. غاراتچى (ğaratçı) : غارتگر، چپاولگر. غاراتچيليق (ğaratçılıq) : غارتگري، چپاول.
غازّا	ğazza	: از پسوندهايي كه به معني قدر، اندازه و مقدار را برساند. مانند: نا غازّا؟ (چه اندازه؟، چه قدر؟) بو غازّا (اين اندازه)
غئيب	ğeyb	: (ع) غيب، نا معلوم، غير آشكار. غئيب اوْلماق (ğeyb olmaq) : غيب شدن، ناگهان ناپديد شدن. غئيبي (ğeybi) : 1- آنچه آشكار نباشد. 2- نوعي دكمة كوچك.
غئيظ	ğeyz	: 1- غيظ، خشم، غضب. 2- ناراحت و دلخور. غئيظيخديرمك (ğeyzixdirmək) : به خشم آوردن، خشمگين كردن.
غرَض	ğərəz	: (ع) 1- غرض، هدف، مقصد. 2- كينه، دشمني. غرضلي (ğərəzli) : مغرض، دشمن. غرضليك (ğərəzlik) = غرضليليك (ğərəzlilik) : دشمني، خصومت و كينه.
غرَّه	ğərrəh	: (ع) 1- غرور، خودخواهي. 2- مغرور و خود خواه. غرّه كرده (ğərrəh kərdə) : مغرور، خودپسند. غرّهليك (ğərrəhlik) : غرور، خود خواهي.
غريب	ğərib	: 1- غريب، بيگانه، نا آشنا. 2- عجيب و غريب، غير عادي. 3- نام عاشق مشهوري كه با نام صنم جاودانه گشته است. غريب سنمك (ğərib sənmək) = غريب سه‌مك (ğərib səmək) = غريب سئومك (ğərib sevmək) = غريب سينمك (ğərib sinmək) : احساس غربت كردن، هواي وطن كردن. غريب-صنم (ğərib-sənəm) : 1- نام يكي از داستانهاي مشهور در ايلات قشقايي. 2- نام آهنگهايي مختلف از داستان غريب و صنم. غريبلَشمك (ğəribləşmək) : غريب شدن، دور افتادن از خويشان. غريبليك (ğəriblik) : غربت، دوري، نا آشنايي.
غضَب	ğəzəb	: (ع) 1- خشم، غضب و ناراحتي. 2- خشم خداوندي، بلاي آسماني. غضبلَنمك (ğəzəblənmək) : خشمگين شدن، عصباني شدن. غضبلي (ğəzəbli) : خشمگين، غضب آلود.
غليظ	ğəliz	: 1- غليظ، سفت، غير رقيق. 2- لفّاظ، به ظاهر اديب.
غمزه	ğəmzə	: 1- غمزه، عشوه، ناز. 2- رقص زيبا، رقص سنگين و مؤدّبانه. غمزه ائدمك (ğəmzə edmək) : 1- ناز و غمزه فروختن. 2- مؤدّبانه رقصيدن، به رقص عرفاني پرداختن.
ها	ha	: 1- از علائم پرسش و مخفّف «هاني» (كو). (← هان) 2- كلمه‌اي كه دال بر هشدار دادن باشد، به معني آگاه باش. هاچاق (haçaq) = هاچان (haçan) : كي؟ چه وقت؟ هاچانانچاز (haçanançaz) : تا كي؟ تا چه زماني؟ هاچاندان (haçandan) : از كي؟ از چه زماني؟ هاچانكى (haçankı) : كدامين وقت؟ حرف چه زماني؟ هارا (hara) : كجا؟ كدام طرف؟ هارالى (haralı) : اهل كجا؟ كجايي؟ هارالى‌‌يانگ؟ (haralıyang) : اهل كجايي؟ هاردا (harda) : كو؟ كجاست؟ هاردان (hardan) : از كجا؟ هالّار (hallar) : كدامها؟ كدامهايشان؟ هاوکى (halakkı) = هاوکين (halakkın) = هالايى (halayı) = هاله‌يي (haləyi) : چگونه؟ چه طور؟ هاندا (handa) : 1- نزد كيست؟ 2- در كجاست؟ 3- كي؟ چه وقت؟ هانسى (hansı) = هانيسى (hanısı) : 1- كدام يك؟، كدامشان؟ 2- كدام؟ هانلار (hanlar) = هانيلار (hanılar) : كدامها، كدامشان. هانى (hanı) : كو؟ كجاست؟ هايان (hayan) : كدام طرف؟ هايانا (hayana) : به كدام طرف؟ هايانلى (hayanlı) = هايانليق (hayanlıq) : كدام طرفي؟ چه طرفي؟ چه جناحي؟
هاب	hab	(1) : 1- صداي به هم زدن لبها، صداي قاپيدن چيزي با دهان، صداي واق واق سگ. (← هاپ) هابيرلاماق (habırlamaq) : حمله كردن و قاپيدن ناگهاني سگ.
هاب	hab	(2) : تلفّظي از كلمة «خوب»، شاد و شادي. هاباباق (hababaq) = هاباق (habaq) = هابالاق (habalaq) : 1- صداي هلهله و شادي، هايهوي. 2- سر و صدايي كه براي بد نام كردن ديگران ايجاد كنند. هاباباغى (hababağı) : با سر و صدا، با هياهو، علني و آشكار. هابالاق چالماق (habalaq çalmaq) = هابالاق چكمك (habalaq çəkmək) : هورا كشيدن، شادي به پا كردن، هايهوي راه انداختن.
حاج	hac	: (ع) حج، خانة خدا. حاجات : حاجت، نياز. حاجـی (hacı) : حاجي، آنكه اعمال حج به جا آورده. حاجيلار يوْلو (hacılar yolu) : كهكشان شيري، راه شيري. حاجـی لگ-لگ (hacı ləg-ləg) = حاجـی لئيلَك (hacı leylək) : لك لك. حاج يوْلو (hac yolu) : كهكشان شيري.
هاج	hac	: حيران، مات و مبهوت. هاج-و-واج (hac-o-vac) : هاج و واج، حيران و سرگردان.
حاجامات	hacamat	: (ع) حجامت، بريدن رگ.
حاجـی ده‌وه‌لي	hacı dəvəli	: نام طايفه‌اي از ايل دره‌شوري.
هاچ	haç	: تلفّظي از «هاج» (مات و حيران). هاچا (haça) : چوب دو شاخه، دو شاخه، سر دو راهي كه انسان در آنجا حيران و سرگردان ماند. هاچا-پاچا ائدمك (haça-paça edmək) : بر سر دو راهي قرار گرفتن، دست پاچه شدن.
هادار	hadar	: آنكه هاي و هويي دارد، امير، فرمانده، آدم ثروتمند. هادار پادارا باخمور. (آدم ثروتمند به هيچ كس توجّه ندارد.)
حاديق	hadıq	: حاذق، ماهر، هشيار. (ريشة كلمه «آييق» (هشيار) است كه به
هاديق	hadıq	: حاذق، ماهر، هشيار. (ريشة كلمه از مصدر «آييقماق» يا «آييلماق» (هشيار شدن) است.)
هاف	haf	(1) : كمانه، چوب كوتاه كماني شكل كه در بافتن جاجيم مورد استفاده قرار مي‌گيرد. (← آرخود و هارخود)
هاف	haf	(2) : پود، پرز. (← هاو، خاب، هوْو)
هاف	haf	(3) : صداي دميدن، صداي دميده شدن هواي گرم. (← هاوا) هافا (hafa) : تف، گرما، حرارت. هافاريشْت (hafarışt) : گرما، حرارت. هافالاماق (hafalamaq) : 1- گرما زده شدن. 2- دچار چشم زخم شدن. هاف-هافّى (haf-haffı) : پير خرف، آدم بسيار پير كه هاف هاف كند. هافى (hafı) : افعي، مار بزرگ، اژدهاي بزرگ كه هاف هاف كند.
هاكّ	hakk	: نافرمان. (← هاق) هاكّ اوْلماق (hakk olmaq) = هاكّورْد اوْلماق (hakkurd olmaq) : لجاجت به خرج دادن، پيله كردن، به جان كسي افتادن. هاكّ-و-هوك (hakk-o-huk) : سر و صدا، هاي و هوي.
حال	hal	: 1- حال، وضع، اوضاع و احوال. 2- زمان حال، هم اكنون. 3- طاقت، نيرو، توانايي. 4- با حال، چاق و تنومند. حالا (hala) : 1- حالا، اكنون. 2- تا به حال، هنوز. (← هله) حال-باها (hal-baha) : حال و وضع، چگونگي و وضعيّت. حال با حال (hal ba hal) : حال به حال، بد حال و ناراحت. حاللاشماق (hallaşmaq) : 1- احوال پرسي كردن. 2- با حال شدن، چاق تر شدن. حاللانديرماق (hallandırmaq) : بر سر حال آوردن، شاداب كردن. 2- چاق تر و با حال تر كردن. حاللانماق (hallanmaq) : 1- احوال پرسي كردن. 2- بهبود يافتن. 3- چاق تر شدن. حاللى (hallı) : 1- سالم و تندرست. 2- چاق و فربه.
هال	hal	: حال، لحظه، زمان. (← هلز) هالا (hala) = هاوز (halaz) : تا به حال، هنوز.
هالاهيل	halahıl	: هلاهل، زهر. (← آل4، آلاهيل)
هاوک	halak	: (ع) 1- هوک، هوکت. 2- زدن، كشتن و كوبيدن. هاوک-و-هولوك (halak-o-huluk) : به سختي و ناراحتي راهي را طي كردن. هاوکى (halakkı) : 1- وسيلة كوبيدن، تخماق، ميخكوب. 2- دستة هاون.
حالال	halal	: (ع) حلال، روا، جايز. حالال بيدليك (halal bidlik) : حلال بودي، حلاليّت طلبي. حالال-حارام (halal-haram) : 1- مال حلال يا حرام. 2- تشخيص حلال و حرام. 3- از بازيهاي دسته جمعي كودكان و نو جوانان.
هالان-تالانا دوشمك	halan-talana düşmək	: به درد سر افتادن، دچار چپاول و غارت شدن.
هالاي	halay	: 1- پايكوبي، آهنگ رقص زنان كه در اطراف آتش مشتعل به صورت هالة ماه برگزار مي‌گردد. (ريشة كلمه از : آي (ماه) + لا (با) به معني آنچه در اطراف ماه قرار مي‌گيرد) 2- خرمن كوبي. (← هلئي)
هاليق	halıq	: جل، جل زيرين الاغ يا اسب. (← آل2، آليق) هاليق سوْوار (halıq sovar) : كسي كه بر اسب بدون زين يا الاغ بدون پالان سوار شود.
هالّا	halla	: هلا، استمداد، كمك رساني. (اصل كلمه الله (آللاه) است.) هالّا ائدمك (halla edmək) : با هم و متّحداً به استمداد كسي رفتن يا حمله كردن. هالّا-چاپوْو (halla-çapov) : چپاول و غارت. هالّا-هالّا (halla-halla) : 1- استمداد دسته جمعي، همگي با هم كاري را انجام دادن. 2- غارت و چپاول دسته جمعي. 3- فراوان و زياد.
هالپازلاماق	halpazlamaq	: فعاليت كردن، به شتاب حركت كردن. (← هاپ، هاپازلاماق)
حالقا	halqa	: حلقه. (اصل كلمه «خالقا» (خال مانند) است؛ به خاطر دايره شكل بودن خال. ← خال)
هالقيش	halqış	: تشويق و تحسين، دعاي خير. (نقيض قارغيش) (فا) هالقيشلاماق (halqışlamaq) : تشويق كردن، استقبال كردن.
حالوا	halva	: (ع) حلوا، شيريني.
هام	ham	= هامّ (hamm) : صداي قاپيدن چيزي با دهان، صداي هن هن، سر و صدا. هامّ ائدمك (hamm edmək) : خوردن. (به زبان كودكانه) هامّ-و-هوم (hamm-o-hum) : 1- همهمه، سر و صدا. 2- جنبش و فعاليت، همّت و تلاش.
حامام	hamam	: (ع) حمّام، گرمابه. حامامچى (hamamçı) : حمّامچي، گرمابه‌ دار.
هامان	haman	= هامّان (hamman) = هامّون (hammun) : (ف) انبان، كيسة چرمي. هامانچا (hamança) : انبانچه، انبان كوچك. هامّاناكّى (hammnakkı) = هامّونَكّي (hammunəkki) = هامّونه‌يي (hammunəyi) : انبانكي، برّه‌اي كه داراي شكم بزرگ است و هر چه بيشتر بخورد كمتر چاق شود.
هامى	hamı	(1) : همه، همگي. (در تركي قديم قامي (قامو) است.) هامى يئرده (hamı yerdə) : در همه جا و همه وقت، هميشه.
هامى	hamı	(2) : هم ، نيز. (← هم، همي)
حامّال	hammal	: (ع) حمّال، باربر. حامّالليق (hammallıq) : حمّالي، باربري.
هامّار	hammar	: هموار، صاف، زمين صاف. هامّارجا (hammarca) : نسبتاً صاف، كمي هموار.
هان	han	: از علائم سئوال به معاني : 1- چه؟ چه گفتي؟ 2- كو؟ كجاست؟ (← ها) هاندا (handa) : در كدام طرف است؟ هاندان-هانا (handan-hana) : 1- از كجا تا كجا؟ 2- بعد از زمان يا مكاني طولاني. هانسى (hansı) = هانيسى (hanısı) : كدام يك؟ كدامشان؟ هانى بيري (hanı biri) = هانى بيريسي (hanı birisi) : كدام يك از آنها؟ هانى يان (hanı yan) : كدام طرف؟ كدام سو؟
هانا	hana	: نفس، نفس عميق، آه. (← هن، هنه)
هاناق-مازاق	hanaq-mazaq	: شوخي و مزاح.
هانْگ	hang	: 1- صداي عرعر الاغ. 2- شرور، آنكه شرارت و سر و صدا داشته باشد. هانگيرماق (hangırmaq) : عرعر كردن الاغ. هانگيريشماق (hangırışmaq) : عرعر كردن دسته جمعي الاغها.
هانقيرماق	hanqırmaq	: عرعر كردن الاغ. (← هانگ، هانگيرماق)
هانْقْسيرماق	hanqsırmaq	: عطسه كردن. (فا) (← آنسيرماق)
هاپ	hap	= هاپّ (happ) : صداي قاپيدن چيزي با دهان. (← هاب1) هاپازلاماق (hapazlamaq) = هاپيزلاماق (hapızlamaq) : 1- حمله كردن ناگهاني سگ. 2- حركت كردن، فعاليت و تلاش كردن. هاپاق (hapaq) : خاكه قند و امثال آن كه در هنگام خوردن به دهان اندازند. هاپّ ائدمك (happ edmək) : خوردن. (به زبان كودكانه)
هاپّيل	happıl	: برجستگي، تاول و برآمدگي روي پوست بدن. (← آپّيل) هاپّيل-هوپّول (happıl-huppul) : 1- گرد و برجسته. 2- چاق، چاق و چلّه.
هاقّ	haqq	: عاق، نا فرمان، لجوج، متنفّر از پدر، مادر و اعضاي خانواده. هاقّ اوْلماك (haqq olmak) : بري شدن، نا فرمان شدن.
هار	har	(1) : 1- سگ هار، مبتلا به بيماري هاري. 2- مجازاً به معني چابك و زرنگ. هار-و-توْر (har-o-tor) : شرور.
هار	har	(2) = هارّ (harr) : 1- صداي غرّش، صداي سيل. 2- صداي عرعر الاغ. هارار (harar) : درّه، مسيل، محلّ غرّش آب. هارار داشـی (harar daşı) : سنگ صاف كف رودخانه و درّه. هاراي (haray) : 1- فرياد، سر و صدا. 2- صداي سيلاب. 3- مصيبت و دردي كه با فرياد و سر و صدا توأم باشد. 4- سر و صدا كننده، اطرافيان و عوامل حاكم. كوْر اوْغلو هارايلاری. (اطرافيان كوْر اوْغلو) هارايچى (harayçı) : فريادرس، امدادگر. هارْت-هورْت (hart-hurt) : هارت و پورت، سر و صدا، داد و بيداد. هار-هار (har-har) : صداي رودخانه و سيلاب. هار-هارّاك (har-harrak) : آبشار. هارّ-و-هورّ (harr-o-hurr) : سر و صدا، صداي سيل. هارّی (harrı) : الاغ نر كه عرعر كند، نرّه خر. هارّيلاشماق (harrılaşmaq) : عرعر كردن دسته جمعي الاغها. هارّيلاماق (harrılamaq) : 1- به گوش رسيدن صداي سيل. 2- عرعر كردن الاغ.
حارام	haram	: (ع) حرام. حارام اولوك (haram ülük) : مغز حرام، نخاع. حارام تـوك (haram tük) : موي زهار. حارام خوْر (haram xor) : حرام خور، آنكه مال ديگري را به ناحق تصاحب كند. حارامزادا (haramzada) : حرام زاده، زنا زاده. حارامليق (haramlıq) : مال حرام، مال دزدي.
هارانچى	harançı	: ميانجيگر، واسطه. (← آر3، آرانچي) هارانچيليق (harançılıq) : ميانجيگري، وساطت.
هار-هار	har-har	= هار-هار داغى (har-har dağı) : كنايه از مكاني دور و نا معلوم. گروهي معتقدند كه هار هار نام كوه هرا در نزديكي درياي بالكان است و بعضيها هم بر اين باورند كه زادگاه زردشت در آن كوه بوده و به كوه قاف «هار-هار» گفته‌اند. به قول علّامه دهخدا «هار هار» نام شهري بوده در جنوب درياچة زره بار كردستان واقع در زاگرس كه در قرن 7 قبل از ميلاد در اورامان به وسيلة دولت آشور بنا شده است.
هارّی	harrı	: زنبور عسل. (← آرّی2)
هارخود	harxud	: كمانه، چوب كماني شكل كه در مشك دوغ يا بافتن گليم از آن استفاده كنند. (← آرخود)
هاس	has	: 1- هن و هن، نفسهاي عميق. 2- خسته و كوفته، از ترس يا خستگي و تشنگي بي حال و كوفته شده. (← هس و اوْسانماق) هاساق (hasaq) = هاسيق (hasıq) : از تشنگي و خستگي بي حال شده. هاساقماك (hasaqmak) = هاسيقماق (hasıqmaq) : از خستگي و تشنگي بي حال و سست شدن. هاسيقديرماق (hasıqdırmaq) : به ستوه آوردن، خسته كردن.
حاصار	hasar	: (ع) حصار، ديوار. حاصارلي (hasarlı) : محصور، داراي ديوار.
هاسّا	hassa	: 1- عصا، عصاي دست. 2- چوب بلند و ستبر به بلندي 2 الي 3 متر. (قره يارلو) (ريشة كلمه از مصدر آسماق يا آسيلماق (آويزان شدن) است. ← آس2، آسّا)
حاشا	haşa	: حاشا، انكار. حاشالاماق (haşalamaq) : حاشا كردن، انكار كردن.
هاشار	haşar	: غير بشر، حيوان. (اصل كلمه «آشار» از ريشة «آشماق» به معني از افق كوه رد شدن و مجازاً از حد گذشتن شهوت.) پس هاشار يعني آنكه شهوت بر او غلبه كند، حيوان. (← هش، هشَر) هاشار-پاشار (haşar-paşar) : 1- حيوان اهلي، دام. 2- آشفته در هم ريخته.
هاشيملى	haşımlı	: هاشملو، نام طايفه‌اي از ايل كشكولي.
هات	hat	: 1- خستگي فراوان بعد از تلاش زياد. 2- هيهات، مشكل. 3- لحظات نزديك. هات–هات (hat-hat) : 1- هيهات، به سختي، محال. 2- لحظة فرا رسيدن مرگ. هاتين-هاتين (hatın-hatın) : هيهات، به سختي.
هاتّيلاماق	hattılamaq	: جهيدن. (← آتّيلاماق.)
هاو	hav	(1) : در تركي قديم به معني كُرك، پود، پُرز. (← هاف2 و هوْو2) هاولى (havlı) : 1- هوله، پارچة پرزدار. 2- الاغ 1 تا 2 ساله كه بدنش داراي پود باشد. (گلّه زن)
هاو	hav	(2) : عمل تركه بازي در مراسم شادي و عروسي. (گلّه زن)
هاوا	hava	: 1- هوا، هواي مطبوع، نسيم. (← هاف3) 2- هوايي كه در سر افتد، پرواز روح، عشق، ميل، هوا و هوس. 3- طرف بالا. 4- آسمان صاف و بدون ابر. 5- سرما خوردگي. 6- مقدار، اندازه، كيل. 7- هواداري، طرفداري. هاوا ائدمك (hava edmək) : 1- پرواز روح، تمايل پيدا كردن براي ديدار. 2- صاف و آفتابي شدن هواي ابري. هاوادار (havadar) : هوادار، طرفدار. هاواشماق (havaşmaq) : تمايل پيدا كردن، متمايل شدن. هاوالانديرماق (havalandırmaq) : 1- به پرواز در آوردن. 2- هوايي كردن، تحريك كردن، به هيجان آوردن. 3- صاف شدن ابر آسمان. هاوالانماق (havalanmaq) : 1- پرواز كردن، اوج گرفتن، به بالا رفتن. 2- برانگيخته شدن، تحريك شدن، هوس كردن. هاوالى (havalı) : 1- داراي هوا، داراي هواي خوب و مناسب، دلباز. 2- آنكه باد در سر دارد، مغرور، خودخواه. هاوايى (havayı) : 1- هوايي، آسماني. 2- از روي هوا و هوس، الكي. هاوايى اوْلماق (havayı olmaq) : راغب شدن براي ديدني و ملاقات كسي.
حاوالا	havala	: (ع) 1- حوالة برات. 2- حوالة الهي، مشيت پروردگار.
هاوار	havar	: جوار، كنار، نزديك. هاوار رَس (havar rəs) : نزديك، حوالي، اطراف.
هاواس	havas	: 1- فكر و حواس، ذهن. 2- صبر و حوصله.
هاي	hay	: 1- از اصوات ندا، تحذير و آگاهي، هي، اي. 2- از اصوات تأسّف. 3- صداي بلند، آواز. 4- نداي دروني، فكر، انديشه، مشغوليت ذهني. اوْ ائله اؤز هاييندا. (او فقط مشغول افكار خودش است.) 5- هاي و هوي، اتّفاقي كه باعث شادي يا ناراحتي گردد. هايا قالماق (haya qalmaq) : به فكر خود بودن، براي خود چاره انديشي كردن. هايالانْگ (hayalang) : آواز خواني. هاي ائدمك (hay edmək) : 1- با صداي بلند آواز خواندن. 2- با صداي بلند جار زدن. هاي باراتلاماق (hay baratlamaq) : تشر زدن، نهيب دادن. هاي بيديريق (hay bidiriq) : سر و صدا، هاي و هوي. هاي جار ائدمك (hay car edmək) : استمداد طلبيدن، كمك خواستن. هاي جان هوْو (hay can hov) : عبارتي كه بازيكنان در عروسيها به هنگام تركه بازي ادا مي‌كنند. هايچى (hayçı) : 1- آواز خوان، خواننده. 2- جار زننده، صدا كننده. هايخيرماق (hayxırmaq) : تشر زدن، فرياد كشيدن، داد و بيداد راه انداختن. هاي-دوت (hay-dut) : هاي و هوي، بگير و ببند، زد و خورد. هاي قير (hay qır) : زد و خورد، بزن بزن، بزن و بكش. هاي قيريش (hay qırış) = هاي قيريف (hay qırıf) = هاي قيريق (hay qırıq) = هاي قيريم (hay qırım) : هاي غريو، سر و صدا، هاي و هوي، شيون و گريه و زاري. هاي كؤمك (hay kömək) : از اصوات امداد و ندا، اي مردم كمك! هايلاماق (haylamaq) : 1- جار زدن، صدا زدن. 2- تشر زدن، فرياد كشيدن. هايلَنگ (hayləng) : آواز خواني. هاي لوْك-هاي لوْك (hay lok-hay lok) : با سر و صدا و ناراحتي راه رفتن، يورتمه رفتن و خسته شدن. هايلين-كوْيلون (haylın-koylun) : پر سر و صدا، پر درد سر، پر زحمت. هاي مدد (hay mədəd) : استمداد طلبي، كمك خواستن. هاي هوچ ائدمك (hay huç edmək) : تشر زدن، نهيب دادن. هاي-و-كوي (hay-o-kuy) : هاي و هوي، سر و صدا. هاي-و-هو (hay-o-huy) = هاي-و-هوْو (hay-o-hov) = هاي-و-هوي (hay-o-huy) : 1- هاي و هوي، سر و صدا. 2- رمق و توانايي. هاي-هوْولو (hay-hovlu) : پر هياهو، عجيب و غريب، زيبا و ديدني. هاي-و-هوي ائدمك (hay-o-huy edmək) : 1- سر و صدا كردن. 2- جار زدن. 3- ترساندن، بيم دادن. هاي-و-هويونان (hay-o-huyunan) : با هياهو و سر و صدا. هاي هيم (hay hım) : از اصوات تأييد و تحسين كه در مقابل صداي خواننده يا نوازنده بيان مي‌شود. هاييق (hayıq) : هشيار، متفكّر و انديشمند. (← هاديق و آي1، آييق) هايى گلمزليك (hayı gəlməzlik) : متنفّر بودن، خوش نيامدن. هايى گلمك (hayı gəlmək) : تمايل داشتن، لذّت بردن. هاييل-ماييل (hayıl-mayıl) : حيران و سر گردان. (← آي1، آييل، آييل-ماييل) هاييندا اوْلماق (hayında olmaq) : در فكر چيزي بودن، در فكر چاره بودن.
حايا	haya	: (ع) حيا، شرم. حاياسيز (hayasız) : بي حيا، بي شرم. حايالى (hayalı) : با حيا، با شرم.
هايچيرد اوْلماق	hayçırd olmaq	: نا فرمان شدن. (← هاك، هاكورد اوْلماق)
حاييل	hayıl	: (ع) 1- كج، مايل. 2- عمل تمايل داشتن، كمك، ياري. (با كلمة «آييل» تركي همريشه است. ← آي، آييل)
هايمارلاماق	haymarlamaq	: حمله كردن سگ براي گاز گرفتن. (← آيمارلاماق)
هاينا	hayna	= هاينا-هلي (hayna-həli) : نام آهنگي در موسيقي. (كلمة «هاينا» همان «آينه» است كه در قديم به شكل دايره درست مي‌شده؛ به همين خاطر «هاينا» يا «هاينا هلي» به آهنگ برنج كوبي و نوعي رقص دايره وار گفته‌ شده.
هايقير	hayqır	: 1- تلفّظي از كلمة «اوْيغور» كه نام قبيله‌اي از تركان قديم بوده است. 2- نام گردنه و كوهي در جنوب شرقي فيروزآباد فارس كه برگرفته از نام ايل «اوْيغور» است.
هايوا	hayva	: به، ميوه يا درخت به.
هازا	haza	: (ع) 1- هذا ! ، اين، مانند اين. 2- به فرض مثال، گيرم كه، مثل اين كه.
هازارا	hazara	: (ف) هزاره، هزاران.
حاضير	hazır	: (ع) 1- حاضر و آماده. 2- در حال حاضر، هم اكنون. حاضير جوغاب (hazır cuğab) : حاضر جواب، بديهه گو. حاضيرلاماق (hazırlamaq) : حاضر كردن، آماده كردن.
حئله	helə	: حيله،مكر.
حئيدَر	heydər	: 1- حيدر در عرف تركان قديم فرشتة باد بوده كه معمولاً در هنگام خرمن كوبي و باد دادن خرمن، باد و نسيم را از اين فرشته طلب مي‌كردند؛ چنانكه در آن زمان با صداي بلند مي‌گفتند : حيدر باد! حيدر باد! 2- نامي از نامهاي پسران. حئيدري (heydəri) : نام آهنگي در موسيقي قشقايي.
حئيران	heyran	: 1- مات و حيران، سرگردان. 2- قربان، فدا. حئيران اوْلماق (heyran olmaq) : 1- سر گردان و مات شدن. 2- قربان صدقة كسي شدن.
حئيض	heyz	: (ع) حيض، ركل بانوان. حئيضه (heyzə) : حيضه، ناراحتي معده و دستگاه گوارش.
حئيف	heyf	: حيف، افسوس.
حئيوان	heyvan	: (ع) حيوان، جانور اهلي.
حب	həb	: حب، قرص دارويي. 2- دانه، عدد.
حبْز	həbz	= حبس (həbs) : (ع) حبس، زنداني.
حتم	hətm	: حتمي، حتماً، قطعاً. حتم ائدمك (hətm edmək) : ملزم كردن، فرمان قطعي دادن. حتمي (hətmi) : حتمي، به طور حتم.
حد	həd	: 1- حد، اندازه 2- مرز، سامان. حد بور گئدمك (həd bur gedmək) : كوتاه ترين فاصله را طي كردن.
حدّاد	həddad	: (ع) نام يكي از آهنگهاي موسيقي قشقايي.
حرام	həram	: (ع) (← حارام)
حرَمي	hərəmi	: (ع) 1- پردة حفاظ اعم از پارچه، گليم يا جاجيم و نوعي رختخواب پيچ. 2- نام نقشي در گليم.
حسرت	həsrət	: (ع) حسرت، آرزو، شوق و اشتياق. حسرت چكمك (həsr