: پدر، نيا، نياكان. آبا-اژداد (aba-əjdad) : آبا، اجداد، پدر و نياكان

ət çəkmək) : حسرت كشيدن، آرزو كردن. حسرتلي (həsrətli) : حسرتمند، آرزومند.

حسَن	həsən	: (ع) 1- از نامهاي پسران. 2- اصطلاح گونه‌اي است كه معمولاً به دوست و رفيق صميمي گفته مي‌شود. (← اسن) حسن آغالى (həsən ağalı) = حسن آغايى (həsən ağayı) : حسن آقايي، نام طايفه‌اي از ايل كشكولي بزرگ.
حشييه	həşiyə	: (ع) حاشيه، لبه. حشييه‌لي (həşiyəli) : داراي حاشيه، لبه دار.
حظّ	həzz	: (ع) حظّ، لذّت. حظّ آپارماق (həzz aparmaq) = حظّ ائدمك (həzz edmək) : لذّت بردن، كيف كردن.
حق	həq	: (ع) 1- حق و حقيقت، راست و درست. 2- باريتعالي، يكي از نامهاي پروردگار. 3- پاداش، مزد، اجرت. 4- عدل و عدالت. 5- در بارة، راجع به، مربوط به. اوْنونگ حقّينه هئچنه دئمه. (در بارة او چيزي مگو.) 6- حق، دين، بدهكاري. حقّ ائدمك (həqq edmək) : حق را ادا كردن، دين خود را ادا كردن. حقدار (həqdar) : 1- محق، ذيحق، طلبكار. 2- صاحب اختيار. 3- نامزد. حق دونيا (həq dünya) : دنياي حق، جهان آخرت. حق وئرمك (həq vermək) : 1- حق و حقوق را پرداختن. 2- تأييد كردن حقّانيت. حقّه (həqqə) : 1- حقّه، واقعي. 2- تني. (در مقابل ناتني) حقّه كاكا (həqqə kaka) : برادر تني و حقيقي. حقّيش (həqqiş) : در حقيقت، حقيقتاً.
حَكَم	həkəm	: (ع) 1- كمك، ياري. 2- پشتيبان، يار و ياور.
حَكْم	həkm	: (ع) حكماً، حتماً، قطعاً. حكم ائدمك (həkm edmək) : دستور اكيد دادن. حكمَن (həkmən) : حكماً، حتماً.
حكيم	həkim	: (ع) 1- حكيم، فيلسوف، دانشمند. 2- دكتر، پزشك. حكيمليك (həkimlik) : طبابت، پزشكي.
حلقه	həlqə	: 1- حلقه، دايره. 2- انگشتري، حلقة نامزدي. 3- زنجير، حلقة زنجير. (اصل كلمه «خالقا» (مانند خال) بوده كه دايره شكل است. ← خال) حلقه‌له‌مك (həlqələmək) = حلقه وورماق (həlqə vurmaq) : حلقه زدن، محاصره كردن، به صورت دايره در آوردن.
حمْل	həml	: (ع) 1- حمله، هجوم. 2- حمل، برداشتن. حمل ائدمك (həml edmək) : 1- حمله كردن، هجوم آوردن. 2- حمل كردن، بردن. حمله (həmlə) : حمله، هجوم.
حمييَت	həmiyət	: (ع) 1- حمايت، كمك. 2- حميّت، غيرت. حمييت ائدمك (həmiyət edmək) : حمايت كردن، كمك كردن.
حنَك	hənək	: (ع) شوخي، مسخره. حنكله‌مك (hənəkləmək) : مسخره كردن.
حيا	həya	: (ع) حيا، شرم.
هئچ	heç	: 1- هيچ، هيچ و پوچ. 2- ابداً، به هيچ وجه. هئچ آغاجى (heç ağacı) : نام درختي با ساقه‌هاي سفيد و برگهاي شير دار و بد بو. (بعضي از طوايف به درخت «بنگارا» هم هئچ آغاجى مي‌گويند. ← بنگارا) هئچ ايشليك (heç işlik) : به درد مخور. هئچ بيري (heç biri) : هيچ يك، هيچ كس. هئچ كيم (heç kim) : هيچ كس. هئچليك (heçlik) : 1- هيچي و پوچي. 2- به درد مخور. هئچنه (heçnə) : هيچ چيز. هئچنه‌ليك (heçnəlik) : به درد مخور. هئچ يئره (heç yerə) : به خاطر هيچ، به هيچ جا.
هئزار	hezar	: (ف) هزار، عدد 1000 . هئزار پيشه (hezar pişə) : جعبة مخصوص نگهداري لوازمي چون قوري، استكان، نعلبكي و … كه در قديم از ساقه و برگهاي نخل درست مي‌كردند؛ امّا بعدها از چوب و ميخهاي فلزي و مرغوب ساخته مي‌شد. هئزارا (hezara) : هزاران، فراوان، زياد.
هئفه ائدمك	hefə edmək	: بي ارزش كردن.
هئگير	hegir	: (← هؤگور)
هئل	hel	(1) : هِل، از گياهاني كه داراي دانه‌هاي معطّر است.
هئل	hel	(2) = هئلّ (hell) : 1- فعل امر از مصدر «هئلمك» (هئللَتمك) (تكان دادن، جنباندن.) 2- تلفّظي از كلمة «يئل» به معني باد. 3- ريزش، ريختن. 4- هل، فشار. 5- آميزش، اختلاط. (← هَل) هئلّ اوْلماق (hell olmaq) : سرازير شدن، ريختن. هئلّ ائدمك (hell edmək) : 1- سرازير كردن، ريختن. 2- مخلوط كردن. هئوری (helları) = هئللي (helli) = هئلينجاق (helincaq) = هئلينچاق (helinçaq) = هئلينچاليق (helinçalıq) : 1- آبرك، تاب بازي. 2- گهواره. هئللَتمك (hellətmək) : 1- به بازي واداشتن. 2- تكان دادن، جنباندن. هئلّه چوْقّا (hellə çoqqa) : نوعي چقّه (بالا پوش) كه پارچة آن نازك و مرغوب تر از ساير چوقّه‌هاست؛ بطوري كه با وزش نسيم هم تكان بخورد. هئلله‌مك (helləmək) : 1- تكان دادن. 2- سرازير كردن و ريختن. هئلّوْو (hellov) : رگبار، باران تند. (از تركيب هئل (ريزش) + اوْو (آب) تشكيل شده است.) هئل هسه (hel həsə) = هئل هئسه (hel hesə) = هئل هيسه (hel hisə) : جنبش و تكان، زمين لرزه. هئليك (helik) : آب رقيق دهان كه از كنارة لبها آويزان شود.
هئلْپ	help	: غبغب. هئلپيز (helpiz) : غبغب آويخته، داراي غبغب. هئلپي (helpi) = هئلپين (helpin) : بزرگ و پوشالي، گشاد و پر حجم.
هئميرمك	hemirmək	: لاجرعه سر كشيدن. (فا) (← سومورمك)
هئن	hen	: فعل امر از مصدر «هئنمك» (پياده شدن) (فا) (← ائن2) هئنديرمك (hendirmək) : پياده كردن. هئنديرمه (hendirmə) : نشيب، سرازيري. هئنمك (henmək) : 1- پياده شدن. 2- سرازير شدن، پايين آمدن. هئنيق (heniq) = هئنيك (henik) = هئنيلتي (henilti) : 1- سرازيري، شيب. 2- سر فرود آمده، تعظيم كنان. هئنيلمك (henilmək) : عمل پياده شدن.
هئي	hey	(1) : 1- از اصوات ندا، هاي، هي، اي. 2- مجازاً به معني اتّفاق و رويدادي كه با عث هاي و هوي گردد. 3- از اصوات تهديد و تشر. (← هاي) هئي ائدمك (hey edmək) : تشر زدن، تهديد كردن. هئي باراتلاماق (hey baratlamaq) : تشر زدن. هئي جار (hey car) : استمداد طلبي. هئيله‌مك (heyləmək) : 1- جار زدن. 2- تشر زدن. هئي هلئي دوْو (hey həley dov) : 1- كوبيدن، زير پا له كردن. 2- صوتي است كه در هنگام خرمن كوبي بيان مي‌كنند. هئي-هوْو (hey-hov) : هياهو، آشوب. هئي-هوْولو (hey-hovlu) : پر هياهو، جالب و ديدني. هئي-هئي (hey-hey) : 1- آواي شادي و سر مستي. 2- آواز و هي هي چوپانان.
هئي	hey	(2) : پشت سر هم، بطور مداوم. هئي بور-هئي بور (hey bur-hey bur) : 1- پشت سر هم. 2- با شتاب و عجله. هئي روْو (hey rov) : پشت سر هم، لاينقطع.
هئيب	heyb	: 1- هيبت، شكوه، جلال. 2- نهيب، تشر. هئيبَت (heybət) : 1- هيبت، شكوه و جلال. 2- از نامهاي پسران. هئيبـَتلي (heybətli) : با عظمت و با شكوه. هئيب-و-ضرب (heyb-o-zərb) : 1- نهيب، تشر. 2- كتك كاري.
هئيبَتلي	heybətli	: هيبتلو، نام طايفه‌اي از ايل شش بلوكي كه گويا در اصل «آي باتلي» بوده است. (← آي‌واتلي = آي باتلي)
هئيضه	heyzə	: ترشّحات اسيد معده، ناراحتي گوارشي.
هئيكَل	heykəl	: 1- اندام، هيكل، پيكر. 2- از بافته‌هاي زينتي كه بر گردن كودك، اسب يا شتر اندازند.
هئيگير	heygir	: مأنوس، همخو. (← هؤگور، هؤر، هؤروک)
هئيلان-هئيلان	heylan-heylan	: 1- سلّانه، سلّانه. 2- نام آهنگي در موسيقي.
هئيهات	heyhat	: هيهات، كاري كه انجام و يا رخ دادن آن مشكل به نظر مي‌رسد.
هئيوا	heyva	: به، ميوه يا درخت به.
هب	həb	(1) : قطعه، قسمت. بير هب قند. (يك قطعه قند كه با چاي خورند) هبّه (həbbə) : يك هفتاد و دوّم از شش دانگ هر زمين زراعي يا مرتع.
هب	həb	(2) : حب، قرص.
هپ	həp	(1) : 1- صداي قاپيدن با دهان. 2- مجازاً به معني تلاش و فعاليت بي نظم. (← هب) هپَران (həpəran) : چنگ انداختن، تقلّا كردن. هپَّله-هيپّوْو (həppələ-hippov) : لاابالي، لاقيد. هپَّل-هوپَّل ائدمك (həppəl-huppəl edmək) : دست و پا كردن، فعاليت كردن. هپَن (həpən) = هپَنگ (həpəng) : بي قيد، نا منظّم، نادان، خل. هپَنپو (həpənpu) : تو سري زدن، كتك كاري.
هپ	həp	(2) : حب، قرص.
هپه	həpə	: گرما، حرارت. (← هف1، هفه)هپه‌له‌مك (həpələmək) : حرارت دادن، برشته كردن.
هتَل پورْت	hətəl-purt	: راه دور. (← پتل پورت)
هته‌گر	hətəgər	= هته‌گرّه (hətəgərrə) : تهديد، تشر. (← هد، هدَك و هده)
هتيك-هوتوک	hətik-hütük	: 1- لاغر و استخواني، لخت و بيچاره، افراد خانوادة فقير و تهيدست. 2- افراد لاابالي و نا منظّم. (← اتيك – اوتوک)
هجاب	həcab	: عجيب و غريب، لذّت بردني. (احتمالاً محرّف «عجب» باشد.) هجاب ائدمك (həcab edmək) : لذّت بردن.
هجمه	həcmə	: هجوم، حمله. هجمه‌لَنمك (həcmələnmək) : هجوم كردن، حمله بردن.
هجَن هوْو	həcən hov	: مخفّف «هاي جان هوْو» كه معمولاً به چوب بازي مردان در عروسيها گفته مي‌شود، تركه بازي. (← هوْو1)
هجير	həcir	: چادر.
هچَل	həçəl	: دو راهي، مشكلاتي كه در سر دو راهي ايجاد شود. (← هاچ، هاچا)
هچه	həçə	= هچّه (həççə) : چوب دو شاخه. (← هاچ، هاچا)
هد	həd	= هد-هد (həd-həd) : صوتي كه معمولاً بز نر در هنگام مستي سر دهد. هدَك (hədək) = هده (hədə) : 1- طعنه و تمسخر. 2- تهديد و ستيزه جويي. هدكله‌مك (hədəkləmək) = هده‌له‌مك (hədələmək) = هدك-هدك ائدمك (hədək-hədək edmək) : 1- مسخره كردن. 2- تهديد كردن، ستيزه جويي كردن، با تكبّر و غرور سخن گفتن.
هر	hər	(1) : 1- هر، هر يك. 2- هر آنچه، همه، سراسر. هر ايل (hər il) : هر سال، همه ساله. هر باش (hər baş) : نا منظّم، نا مرتّب، محفلي كه در آن هر كسي به ميل خود رفتار كند. هر بيري (hər biri) : هر كدام، هر يك. هر جايى (hər cayı) : هر جايي، هرزه، ولگرد. هر حالدا (hər halda) : در هر حال، به هر صورت. هر دمبيل (hər dəmbil) : بي نظم، لاابالي. (اصل كلمه «هر دن بير» به معني كسي كه در هر لحظه متغيّر مي‌گردد.) هر كس (hər kəs) = هر كه (hər kə) = هر كيم (hər kim) = هر كيمسه (hər kimsə) : هر كس، همه، همگان. هر كه-هر كه (hər kə-hər kə) : هر كس، هر كس، هرج و مرج، بلبشو. هر گلدي (hər gəldi) = هر گَلي (hər gəli) : هر جايي، هرزه، ولگرد. هر گون (hər gün) : هر روز، هميشه. هر نه (hər nə) : هرچه، همه چيز. هر لمّر (hər ləmmər) : هر گونه، هر فوت و فن، هر شكل. هره گلدي (hərə gəldi) : هر جايي، هرزه، ولگرد. هرّ-و-هوْش (hərr-o-hoş) : داخل در هم، نا منظّم. هر يان (hər yan) : هر طرف. هر يانا (hər yana) : به هر طرف. هر ياندان (hər yandan) : از هر طرف.
هر	hər	(2) : سر وصدا، فرياد. (← هار = هارّ) هرا (həra) = هراي (həray) : فرياد، سر و صدا. هرار : 1- صداي سيل. 2- دره، مسيل، آبراه. هر از خود (hər əz xud) : سخن بيخود، آنكه هر سخني از خود در آورد و بدون مشورت كار كند.
هربه	hərbə	: نام گياهي با برگهاي ريز كه مصرف دارويي دارد.
هرپه	hərpə	: جو. (بول وئردي) (← آرپا)
هرج	hərc	: آشفته، لا ابالي. (← هرز) هرجه (hərcə) : هرزه، ولگرد. هرجه‌لي (hərcəli) :1- آشفته و توأم با هرج و مرج. 2- هر جايي، ولگرد، هرزه. هرج-و-مرج (hərc-o-mərc) : هرج و مرج، آشفتگي.
هرچَل	hərçəl	: بي تربيت، بازيگوش. (ريشة كلمه از «هرج» است ← هرج و ارچل)
هرده	hərdə	: (ف) ارده، غذايي كه معمولاً از كنجد كوبيده به دست آيد. (از ريشة اردن = هردن (آرد كردن) فارسي است.) هرده-هورده (hərdə-hurdə) : 1- مخلوط، در هم، از خرد تا درشت، نا منظّم. 2- مجازاً به معني پستي و بلندي.
هرز	hərz	: اضافي، به درد مخور. (← هرج) هرز گئدمك (hərz gedmək) : بيهوده رفتن، هدر رفتن آب زراعت. هرزه (hərzə) : هرزه، ياوه‌گو.
هرَسَت	hərəsət	= هرَسه (hərəsə) : (ع) 1- محلّ نفس كشيدن، عرصه، جايگاه. 2- روز تنگي، روز نحس و نا ميمون و نا مبارك. سئرَم هرَسَتده گئدَنگ. (مي‌خواهم كه در روز نحس بروي.) هرَستدن چيخماق (hərəsətdən çıxmaq) : عصباني شدن، از كوره در رفتن. هرَسه تنگ اوْلماق (hərəsə təng olmaq) = هرَسه كورّ اوْلماق (hərəsə kurr olmaq) : عرصه تنگ شدن، احساس خفقان و نفس تنگي نمودن.
هركَن	hərkən	: اين كلمه احتمالاً محرّف «ارگَن» تركي به معني مرد جوان و به سنّ بلوغ رسيده است. به اين ضرب المثل توجّه كنيد : هر نه نينگ بير هركَني وار اوْدونا گئدَنينگ اؤركني وار
هرَكه	hərəkə	: گيره، بريده‌اي از ساقه يا شاخة درخت كه دو شاخه است و براي استحكام ميخ چادرها به كار مي‌برند.
هرَنگ-هرَنگ	hərəng-hərəng	: نام يكي از بازيهاي دسته جمعي كودكان و نوجوانان.
هره كورّه	hərə kurrə	: عاري از هنر و ظرافت، خشن و زمخت.
هس	həs	= هسْك (həsk) : صداي نفس نفس زدن. (← هاس) هس بَند (həs bənd) : نفس بند آمده، خسته و بي حال. هسَك (həsək) : نفس نفس زدن. هس-هس (həs-həs) = هسْك-هسْك (həsk-həsk) : 1- نفسهاي متوالي و ممتد كه بر اثر فعاليت زياد كشيده مي‌شود. 2- آزمندي و طمع، حرص. هسك-هسكينن (həsk-həskinən) : نفس زنان، در حال خستگي يا بيماري نفس زدن. هسْكيله‌مك (həskiləmək) : نفسهاي ممتد و عميق كشيدن. هسوايـی (həsvayı) : 1- بيمار رواني، خُل، گيج و پكر. 2- مشكوك و مردّد. هسّيگ (həssig) : خسته و بي حال. هسّيگمك (həssigmək) : از خستگي يا تشنگي بي حال شدن.
هش	həş	: = هشْت (həşt) : 1- كاملاً سير، حيواني كه بر اثر زياد خوردن نتواند حركت كند. 2- ميوة كامل و رسيده. 3- مات، حيران و سرگردان. 4- بحث و جدال، ستيزه، دعوا. هشار (həşar) : حيوان، دام. (← هاشار) هشت دوشمك (həşt düşmək) : نزاع و جدال پيش آمدن. هشت قالماق (həşt qalmaq) : مات و حيران ماندن. هشت-و-مشت (həşt-o-məşt) : بحث و جدال. هشتوار (həştvar) : آشفته حال، حيران و پريشان. هشته (həştə) : ميوة رسيده، زردآلويي كه ميوه و هستة شيرين داشته باشد. هشتيگمك (həştigmək) : كاملاً سير شدن، آرام و راحت شدن. هشَر (həşər) : لفظي است كه در مقابل بشر به كار برده مي‌شود، حيوان، آنكه رفتار حيواني داشته باشد. هشري (həşəri) : حيوان صفت، آنكه شديداً به جنس مخالف تمايل نشان دهد. هشوار (həşvar) : آشفته، مختلف و متفاوت.
هشتَرخان	həştərxan	: بوقلمون.
هف	həf	(1) = هفه (həfə) : گرما، حرارت. (← هاف3) هفلَنديرمك (həfləndirmək) : داغ كردن، جوشاندن. هفلَنمك (həflənmək) : گرم شدن، به جوش آمدن، پختن. هفه‌لنديرمك (həfələndirmək) : ضد عفوني كردن به وسيلة آب داغ. هفه‌لنمك (həfələnmək) : گرما زده شدن، گرمايي شدن. هفه‌له‌مك (həfələmək) : 1- دچار گرما زدگي شدن، گرم و داغ شدن. 2- چيزي را در آب جوش انداختن و بيرون كشيدن. 3- تند تند جويدن غذاي گرم.
هف	həf	(2) = هفت (həft) : (ف) عدد 7 (به تنهايي كاربرد ندارد.) هف دسمال (həf dəsmal) : نام آهنگي در موسيقي. هفته (həftə) : هفته، 7 روز. هفته باشي (həftə başı) : سر هفته، آخر هفته، آخرين ساعات روز جمعه. هفته‌ليك (həftəlik) : 1- به مدّت يك هفته. 2- هفته نامه.
هكّال	həkkal	: گردن بند زينتي اسب يا شتر.
هكَل	həkəl	: 1- هيكل، اندام. 2- گردن بند زينتي كه بر گردن شتر يا اسب بندند. (اين كلمه با «حك» (نصب كردن) عربي و «اك» (بكار) تركي همريشه است.)
هگَر	həgər	: زين، زين اسب. هگرلتمك (həgərlətmək) = هگرله‌مك (həgərləmək) : زين كردن اسب. هگرلنمك (həgərlənmək) : زين شدن اسب. هگرلي (həgərli) : اسب زين دار.
هل	həl	(1) : تلفّظي از كلمة «ال» (دست) كه به تنهاي كاربرد ندارد. هلپَر (həlpər) = هلپَران (həlpəran) = هلپَر ائدمك (həlpər edmək) = هلپَرله‌مك (həlpərləmək) : چنگ انداختن. هلَم كوْر (hələm kor) : دفاع ناشيانه، در موقع حملة سگها چوبدستي را اطراف خود گرداندن و از خود دفاع كردن.
هل	həl	(2) = هلّ (həll) : 1- ريزش، ريختن. 2- حل شدن، اختلاط، آميختگي. (← هئل2) هلّ اوْلماق (həll olmaq) : ريختن، سرازير شدن. 2- مخلوط شدن. هلَّم-قلَّمليك (həlləm-qəlləmlik) : عملي كه در آن خلوص نباشد، حقّه بازي، كلك. هل مورْد (həl murd) : گوشت حيوان لاغر، خوراكي كه از قسمتهاي مختلف گوشت حيوان لاغر به دست آيد. هلّه با (həllə ba) = هلّه به (həllə bə) = هلّه‌مه (həlləmə) : حليم، نوعي آش كه در آن از انواع گياهان معطّر دارويي و خوراكي مخلوط كنند تا خوشمزه تر شود. هله پز (hələ pəz) : نيم پز، كمي پخته شده. هله-پله (hələ-pələ) : هذيان، سخنان مخلوط و درهم. هلّ-و-هوش (həll-o-hoş) : مخلوط، در هم، آشفته. هل-و-هول (həl-o-hul) = هله-هوله (hələ-hulə) : نا منظّم، آشفته و در هم. هله-هيرتوْو (hələ-hirtov) : 1- لا ابالي، بي نظم و بي تربيت. 2- صوتي است كه در مقابل اعمال نا درست افراد بي تربيت گفته مي‌شود.
هلئي	həley	: 1- كوبيدن، در زير پا له كردن. 2- موسيقي مقامي به معني كوبيدن ارواح خبيثه در زير پا كه به صورت پايكوبي و رقصِ دايره وار و دسته جمعي انجام مي‌گيرد. 3- نام آهنگي در موسيقي. (← هالاي) هلئي ائدمك (həey edmək) : كوبيدن، زير پا له كردن، خرمن كوبي. هلئي توتما (həley tutma) : نام آهنگي در موسيقي. هلئيچي (həleyçi) : رقّاص، آنكه خوب برقصد. هلئي-دوْو (həley-dov) : زير پا كوبيدن و دويدن، دويدن و له كردن، لگد كوب كردن. هلئيلَنمك (həleylənmək) : زير پا له شدن. هلئيله‌مك (həleyləmək) : زير پا له كردن، كوبيدن. هلئيلي خُسرو (həleyli xosrov) : نام آهنگي در موسيقي. هلئي نِظامى (həleye nezamı) : نام آهنگي در موسيقي. هلئيـوان (həleyvan) : نام نژادي از اسبها. هلئي-هلئي (həley-həley) : نام آهنگي در موسيقي.
هلپه	həlpə	: نام گياهي از گياهان علوفه‌اي.
هلَز	hələz	: هنوز، تا به حال. (← هال، هاوز)
هله	hələ	: هنوز، تا به حال. (← هال، هالا)
هله‌هيل	hələ hil	: هلاهل، زهر. (← آل4 ، آلا هيل)
هلوْو	həlov	: از درختان جنگلي با برگهاي سبز كم رنگ. (طايفة بوْللو)
هم	həm	: (ف) 1- هم، نيز. 2- با هم، متّحد. همبال (həmbal) : مجاور، همسايه. همبير (həmbir) : با هم، متّحد، همراه. همبير اوْلماق (həmbir olmaq) : متّحد شدن. همتافاق (həmtafaq) : هم اتّفاق، متّحد. همچشم (həmçəşm) : همچشم، مقابل و رقيب. همداد (həmdad) : به داد هم رسيدن، كمك، ياري. همدرد (həmdərd) : همدرد، شريك درد، دو نفر كه درد مشترك داشته باشند. همدست (həmdəst) : 1- متّحد، همراه. 2- دو حيوان كه دستهايشان به هم بسته شده. همريش (həmriş) : باجناق، دو نفر كه دو خواهر را به زني گرفته باشند. همسامون (həmsamun) : هم مرز، همسايه. همسوْي (həmsoy) : هم نژاد، دو نفر كه هر دو از يك نسل و نژاد باشند. همشاخ (həmşax) : 1- مقابل، روبرو. 2- جنگ بين دو نيروي متخاصم كه در مقابل هم قرار گيرند. همگردن (həmgərdən) : هم مقام، هم شأن. همگير (həmgir) : متّحد، همراه. همگير اوْلماق (həmgir olmaq) : همه با هم متّحد شدن. هم-هم (həm-həm) = هم-همه (həm-həmə) : 1- همهمه، ازدحام. 2- شكوه و جلال. همه‌يي (həməyi) : همه، همگي. همي (həmi) : هم، همچنين، نيز. هميده (həmidə) : و همچنين، و نيز.
همه‌يي	həməyi	= همه‌يي‌كي (həməyiki) : حتّي اگر، تا آنجا كه.
همّونه‌يي	həmmunəyi	: (ف) برّة شكم بزرگ. (← هامان، هامّونه‌يي)
هن	hən	= هنگ (həng) : 1- هنّ و هن، نفس زدن. 2- نزديك، نزديك بودن به اندازه‌اي كه هواي نفس به طرف مقابل برسد. هنار (hənar) : 1- حيوان آب نخورده و تشنه كه در حال نفس زدن است. 2- صوتي است كه در هنگام آب خوردن گوسفندان با آهنگ خاصّي گفته مي‌شود و به مفهوم گواراي وجود، نوش جان. هنگه رس (həngə rəs) = هنگه بِرَس (həngə berəs) : 1- خيلي نزديك. 2- به محض رسيدن. هنْگ-و-هونْگ (həng-o-hung) : 1- هنّ و هن، نفس زدن. 2- جنب و جوش كم. 3- آدم كم جنب و جوش. هنگ-و-هونگ ائدمك (həng-o-hung edmək) : دير جنبيدن. هنه (hənə) : 1- نفس، دم. 2- هنوز، تا به حال. هنه چكمك (hənə çəkmək) : 1- نفس كشيدن، نفس زدن. 2- آه حسرت كشيدن. هنه‌ز (hənəz) : هنوز، تا به حال. (شش) هنه وورماق (hənə vurmaq) : تند تند نفس زدن. هني (həni) = هنيز (həniz) : تا اين دم، تا اين لحظه، هنوز، تا به حال.
هنَق	hənəq	: شوخي، مزاح. (← هنَك) هنَق-مزَق (hənəq-məzəq) : شوخي، عشوه‌گري و عشق بازي.
هنَك	hənək	: طعن و تمسخر. (← حنَك، هدَك، هنَق) هنَكچي (hənəkçi) : شوخ طبع، بذله گو. هنَكچيليك (hənəkçilik) : بذله گويي. هنك-مزاق (hənək-məzaq) : 1- شوخي، مزاح. 2- معاشقه. هنَك-هنَك (hənək-hənək) : شوخي، عشقبازي. هنَگه توتماق (hənəgə tutmaq) : به مسخره گرفتن، مسخره كردن.
هنْگ	həng	: هان؟ از علائم پرسش در مقابل سخن نا مفهوم يا شنيده نشده، به اين مفهوم : «متوجّه نشدم چه گفتي؟»
هني	həni	: هم، نيز، همچنين. (شش) (← هم، همي)
هه	hə	(1) : ها، بلي، آري. هه‌يه (həyə) = هه‌يه بلي (həyə bəli) : بلي، آري.
هه	hə	(2) : 1- از علائم نفرت يا تعجّب.2- از علائم و اصوات ندا، هي، اي. هه بوردا-هه اوْردا (hə burda-hə orda) : هي اينجا يا آنجا، اينجا برس، آنجا برس.
هه‌و	həv	: خانه. (← ائو) هه‌وجيك (həvcik) = هه‌وجيق (həvciq) : خانة كوچك كه كودكان براي خود سازند.
هه‌وه جوْوا	həvə cova	: نام گياهي دارويي كه برگهاي خشكيدة آن را در داخل روغن حيواني ريخته؛ مايعي سرخ رنگ درست مي‌شود كه براي بهبود زخم از آن استفاده مي‌كنند.
هه‌وه‌رْده	həvərdə	: چوبهاي باريك كه در بين تيرهاي چوبي بزرگ در سقف ساختمان قرار مي‌گيرد.
هه‌وه‌له‌مك	həvələmək	: جويدن، تند تند جويدن. (← هف، هفه‌له‌مك)
هه‌ويل	həvil	: هول، هولكي، شتابزده. هه‌ويل-هه‌ويل (həvil-həvil) : تند و با عجله، با شتاب جويدن غذا. (← هف، هفه‌له‌مك)
هه‌ي	həy	(1) : 1- از اصوات ندا، هاي، هي، اي. 2- از اصوات تعجب و تحسين. هه‌ي دانيشير. (عجب حرف مي‌زند!) (← هاي) هه‌ي بوردا-هه‌ي اوْردا (həy burda-həy orda) : هي اينجا و هي آنجا، اينجا برس، آنجا برس. هه‌ي جار ائدمك (həy car edmək) : استمداد طلبي. هه‌ي‌له‌مك (həyləmək) : 1- تشر زدن. 2- رد كردن، جواب رد به كسي دادن. هه‌ي هوْو (həy hov) : 1- هياهو، آشوب، غوغا. 2- از اصوات تعجّب. هه‌ي هوْولو (həy hovlu) : غوغا بر انگيز، پر از هياهو و آشوب، جالب و ديدني.
هه‌ي	həy	(2) : پشت سر هم، مرتّب، به رديف. هه‌ي گئدير و گلير. (مرتّب مي‌رود و برمي‌گردد.)
هه‌يه‌ر	həyər	: زين. (← هگر)
هيجاب	hıcab	: لذّت بردن. (← هجاب)
هيم	hım	: 1- جنبش، فعاليت. 2- از اصوات تأييد، صوتي است كه در زمان تأييد سخن ديگران يا هنگام كار كردن و زور زدن ادا مي‌شود. (← هوم) هيمَّت (hımmət) : همّت، تلاش، كوشش و فعاليت. 2- غيرت، تعصّب. 3- از نامهاي پسران. هيمَّتلي (hımmətli) : با همّت، با غيرت. هيمّ-و-جوم (hımm-o-cum) = هيمّ-و-قيم (hımm-o-qım) : همّت و جنبش، تلاش و فعاليت، تكان خوردن. هيمّير (hımmır) : 1- با هم كار كردن، متّحد شدن. 2- حمله، هجوم. هيمّير ائدمك (hımmır edmək) : حمله كردن. هيمّيل (hımmıl) : خروشان، نعره‌زن. هيمّيلاماق (hımmılamaq) : 1- صدا كردن، غرّش سيل و نيز غرّيدن جانوراني چون پلنگ، شير و . 2- نهيب زدن، غرّيدن. 3- فعاليت كردن. هيمّيل-هيمّيل (hımmıl-hımmıl) : به زور پُر شده، پُر و لبريز.
هينْچيرماق	hınçırmaq	= هينْقْچيرماق (hınqçırmaq) : هكچه زدن. (← خيم، خيمچيرماق)
هينْگ	hıng	: 1- هنّ و هن، صوت آه و ناله. 2- صوتي است كه در موقع راندن الاغ ادا مي‌شود. هينگ-و-هينگ (hıng-o-hıng) : صوت راندن الاغ. هينگيلاماق (hıngılamaq) : هن هن كردن، زاريدن، ناليدن.
هينگيفْت	hıngıft	: 1- فراوان، زياد. 2- محكم، استوار.
هيق	hıq	: 1- نفس، هنّ و هن، نفسي كه توأم با سر و صدا باشد. 2- نق، غرولند. (← هوْق1، هوْك) هيقّ-و-کوپ (hıqq-o-küp) : 1- نفس نفس زدن، هنّ و هن كردن. 2- صداي ناله مانند، زاري. هيقّ-و-نيق (hıqq-o-nıq) : 1- نفس نفس زدن. 2- غرولند. هيقّيلاماك (hıqqılamak) : نفس نفس زدن، هنّ و هن كردن. هيقّينماق (hıqqınmaq) : نفس نفس زدن، زور زدن، هنّ و هن كردن. هيقّينه-هيقّينه (hıqqınə-hıqqınə) : در حال نفس زدن و هنّ و هن كردن.
هيقه	hıqə	: رو به سويي نمودن، توجّه داشتن. (نمدي)
هير	hır	= هيرْت (hırt) : 1- صداي خندة بي ادبانه. 2- لفظي است كه در مقابل هر حركت نا بجا و نا درست گفته مي‌شود. 3- توانايي، رمق. هيرت-هيرت (hırt-hırt) : خنده‌هاي متوالي بي ادبانه. هيرتي (hırti) : بي ادب، سبك و نا موقّر. هيرتيلاماق (hırtılamaq) : بي ادبانه و با صداي بلند خنديدن. هيرنَك (hırnək): تمسخر، مسخرگي. هيرنَكّي (hırnəkki) : مسخره، مورد تمسخر. هيرّه (hırrə) = هير-هير (hır-hır) : صداي خندة بي ادبانه. هيرّه‌كي (hırrəki) : بي ادب، نادان، بي نظم و نا مرتّب. هيرّ-و-گالا (hırr-o-gala) : توپ و تشر، جار و جنجال، فرياد و سر و صدا. هيرّ-و-گورّ (hırr-o-gurr) : 1- تشر، نهيب. 2- فعاليت، حركت و تمايل جنسي. هيرّ-و-نير (hırr-o-nır) : هر حركت نابجا و يا مبتدي. هيرّوْو (hırrov) : 1- لفظي است كه در قبال حركت بي ادبانه گفته مي‌شود. 2- بي ادب، بي نظم، نا مرتّب. هيريفْت (hırıft) : 1- كتك محكم، ضربة محكم. 2- هنگفت، فراوان. هيرّيلاماق (hırrılamaq) : 1- بي ادبانه خنديدن. 2- شيهه كشيدن اسب نر به خاطر هوس جنسي يا گرسنگي. هيريم (hırım) : 1- گرمي، شور، هيجان. 2- رمق، توانايي و جنبش. (← هور2 ، هوروم) هيرّيماق (hırrımaq) : با چوبدستي ستبر بر كسي كوبيدن، كتك زدن. هيريمّه (hırımmə) : نعره، فرياد، تشر. هيرينْج (hırınc) = هيرينْگ (hırıng) = هيرينْگه (hırıngə) : نفسهاي عميق به خاطر عصبانيّت، تشر، ناراحتي.
هي	hi	: صداي راندن و دفع كردن، صوتي كه در موقع راندن حيوان به كار برند، هين. هي ائدمك (hi edmək) : راندن حيوان، چارپايان كاروان را به پيش راندن.
هيج	hic	: صداي راندن حيواناتي چون شتر، گوسفند و … صوتي كه ساربان با اداي آن باعث حركت و هيجان شتر گردد. هيجه‌له‌مك (hicələmək) : تحريك كردن، تشويق كردن، به هيجان آوردن. هيجّوْو (hiccov) : صوتي است براي تحريك شهواني گاوها. هيجّي (hicci) : صوت راندن شتر و تهييج او. هيجيم-قيجيم (hicim-qicim) : تحريك و تشويق، جنبش و هيجان.
هيچّ	hiçç	: صوت راندن گوسفند. (← هيج)
هيل	hil	(1) : هِل. (← هئل1)
هيل	hil	(2) : 1- فعل امر از مصدر «هيلمك» (تكان دادن، زور زدن) 2- اختلاط و آميزش مايعات. (← هئل2) هيللَتمك (hillətmək) : تكان دادن. هيللَنمك (hillənmək) : 1- تكان خوردن، حركت كردن. 2- پرسه زدن، دور زدن، چرخيدن. هيلْلي (hilli) : 1- آبرك. 2ـ رقيق، آبكي. هيله (hilə) = هيله مازار (hilə mazar) : به سختي، به زور، زوركّي. هيليچاق (hiliçaq) : آبرك. هيليك-تيليك (hilik-tilik) : به سختي، به زور.
حيله	hilə	: (ع) حيله، مكر، فريب.
هين	hin	: فعل امر از مصدر «هينمك» (پياده شدن) (← هئن و ائن2) هينمك (hinmək) : پياده شدن.
هيردَنگ	hirdəng	: 1- محكم. 2- فراوان. (فا)
هيريس	hiris	: تير بلندي كه روي بام ساختمان به كار برند.
هيرپينچاليق	hirpinçalıq	: آبرك.
هيتيل	hitil	: شبيه، مانند. هيتّيلي (hittili) : دقيقاً مانندِ، شبيه. هيـتّيلي اؤزو دير. (دقيقاً مثل خودش است.)
هيژّوْو	hijjov	: صوتي كه براي تحريك شهواني گاو ادا مي‌شود. (← هيج، هيجّوْو)
هوْ	ho	: كه. (از حروف اضافه) من هوْ گلميشم. (من كه آمده‌ام.)
هوْب	hob	: 1- خوب، شاد و سالم. 2- بس، كافي. (تلفّظي از كلمة «خوب» است.) هوْباب (hobab) : 1- چاق، چاق و چلّه، سالم و با شور و حال. 2- نامي براي پسران. هوْباباق (hobabaq) = هوْبالاق (hobalaq) : هياهو و شادي. (اين كلمه در آذربايجان «آواوا» گفته مي‌شود. ← هاب، هاباق) هوْبالاماق (hobalamaq) : سر و صدا كردن، فرياد و هياهو راه انداختن.
هوْج	hoc	: صداي راندن شتر. (← هوج) هوْجو (hocu) : شتر.
هوْك	hok	: 1- نفس نفس، هنّ و هن. 2- صداي راندن شتر، صوتي است كه ساربان در هنگام راندن شتر بيان مي‌كند. (← هوْق1) هوْك-هوْك (hok-hok) : صداي هنّ و هن و نفس زدن. هوْك-هوْكّونان (hok-hokkunan) : نفس زنان، در حال خستگي و طي مسافات طولاني.
هوْكّو	hokku	: خل، نادان.
هوْكّول	hokkul	: شپش بزرگ.
هوْل	hol	(1) : 1- هُل، فشار. 2- هول، ترس، وحشت. 3- شتاب، عجله. (← هوْول) هوْلاق (holaq) : فشار غذا بر معده، سوء هاضمه. هوْلقوتماق (holqutmaq) : به زور بلعيدن، تند تند فرو بردن غذا. هوْلقونماق (holqunmaq) : عرصه بر انسان تنگ شدن، ناراحت شدن. هوْلوپ (holup) : با فشار بلعيدن لقمة بزرگ. هوْلوخماق (holuxmaq) = هوْلوقماق (holuqmaq) : 1- ترسيدن، وحشت كردن. 2- عجله كردن. هوْلوك-هوْلوكّونان (holuk-holukkunan) : با ناراحتي و فشار و خستگي.
هوْل	hol	(2) : انتظار، چشم به راه. (دره‌)
هوْلاي	holay	: خرمن كوبي. (← هالاي و هلئي)
هوْلئي	holey	: خرمن كوبي. (← هالاي)
هوْلْق	holq	: حمله، هجوم. (← هولق1 و اورق)
هوْنّاق	honnaq	: بيماري ديفتري.
هوْنْخورماق	honxurmaq	: پارس كردن سگ. (← هوْق1، هوْقّورماق)
هوْپّوق	hoppuq	: تلنگر، ضربه زدن با انگشت.
هوْق	hoq	(1) : 1- صدايي كه در هنگام استفراغ از گلو بيرون آيد. 2- حالت تهوّع. 3- صدايي كه در زمان واق واق كردن از گلوي سگ خارج شود. هوْقنا (hoqna) = هوْقنه (hoqnə) : 1- بغض، ناراحتي، گرفتگي گلو. 2- بيماري گواتر كه در گلو ايجاد مي‌شود. هوْقّوراتماق (hoqquratmaq) : آواي مخصوصي كه در عزاداري و مدّاحي بيان مي‌كنند. هوْقّورماق (hoqqurmaq) : واق واق كردن سگ. هوْق وورماق (hoq vurmaq) : به تهوّع و استفراغ افتادن، استفراغ كردن.
هوْق	hoq	(2) : بر آمده و بر جسته. هوْق گؤزلو (hoq gözlü) : چشم بر جسته، آنكه چشمان درشت و بر آمده دارد.
حوْقّا	hoqqa	: 1- حقّه، كلك و نيرنگ. 2- وافور، وسيلة تدخين ترياك.
حوْقوق	hoquq	: (ع) 1- حقوق، مزد، پاداش. 2- علم حقوق، علم قانون.
هوْرّاق	horraq	: فاحشه، جنده. (← اوْر، اورّوق)
هوْرْت	hort	: 1- صوتي است براي تحريك شهواني بُز نر. 2- اصطلاحي است كه در مقابل رفتار افراد بي ادب بيان مي‌شود. (← هورت) هوْرت گئدمك (hort gedmək) : تشر زدن. هوْرته‌لَله (hortələlə) : از اصوات تحقير و تعجّب. هوْرتولو (hortulu) = هوْرتولو-هوْرت (hortulu-hort) : اصطلاحي كه در مقابل حركات بي ادبانة ديگران گفته مي‌شود.
هوْش	hoş	: 1- هوش، عقل. 2- استعداد، ذوق. هوْشكار (hoşkar) : 1- هوشيار، آگاه. 2- مواظب، مراقب. هوْشلو (hoşlu) : با هوش، هوشيار. هوْش-و-بشَر (hoş-o-bəşər) : هوش و استعداد. هوْش-و-بشرلي (hoş-o-bəşərli) : با استعداد، آگاه و فهيم. هوْش-و-گوْش (hoş-o-goş) : هوش و گوش، هوش و حواس. هوْش-و-گوْشدا اوْلماق (hoş-o-gşda olmaq) : كاملاً مواظب بودن. هوْش وئرمك (hoş vermək) : دقّت كردن.
هوْشّ	hoşş	= هوْشّا (hoşşa) : صوتي كه براي راندن يا متوقّف كردن الاغ به كار برند.
هوْتوق	hotuq	: چادر كوچك، آلونك، منزلك. (← اوْت، اوْتاق)
هوْو	hov	(1) : 1- چو، شايعه، سر و صدا. 2- تشر، تهديد. 3- تركه بازي، چوب بازي مردان در مراسم عروسي و شادي كه با گفتن كلمة «هوْو» انجام مي‌گيرد. هوْو اوْيناماق (hov oynamaq) : تركه بازي كردن. هوْو چكمك (hov çəkmək) : هو كشيدن، سر و صدا راه انداختن. هوْوچو (hovçu) : شايعه پراكن، دروغگو. 2- آنكه در تركه بازي مهارت دارد. هوْو‌دورمه‌ليك (hovdurməlik) : سر و صدا، فرياد. هوْو-گالا (hov-gala) : شايعه، جار و جنجال، تبليغات گسترده. هوْوگاه (hovgah) : محلّ توقّف و اعلام عدم حملة تركه باز در عروسي. هوْو-هوْو (hov-hov) : شايعه. هوْو-هوْو ائدمك (hov-hov edmək) : 1- شايعه كردن، چو انداختن. 2- تشر زدن. 3- هو كشيدن، سر و صدا راه انداختن. هوْو وورماق (hov vurmaq) : سر و صدا راه انداختن، هو كشيدن.
هوْو	hov	(2) : در تركي قديم به معني پود، پُرز. (← هاو1) هوْوله (hovlə) : پارچة پرزدار، هوله (حوله) هوْولوله (hovlülə) : نام گياهي معطّر دارويي كه پرزدار است. هوْولو (hovlu) = هوْولى (hovlı) : 1- پارچة پرز دار، هوله. 2- الاغ 1 الي 3 ساله كه اغلب موي بدنش را پود فرا گرفته است. هوْولو نَفَر (hovlu nəfər) : نام نقشي در قالي.
هوْو	hov	(3) : تلفّظي از كلمة اوْو (آب) فارسي و نيز صوتي كه چوپانان در هنگام آب دادن به حيوانات مي‌گويند. هوْو هَنار (hov hənar) : صوتي است كه چوپانان در هنگام آب دادن به گوسفندان ادا مي‌كنند؛ به اين معني كه اي تشنه‌ها آب بخوريد، گوارايتان باد.
هوْو	hov	(4) : بار، دفعه، مرتبه. من بو سؤزو ايكي هوْو اوْنا دئميشم. (اين سخن را دو بار به او گفته‌ام.)
هوْوا	hova	: 1- هوا، جوّ اطراف زمين. 2- زكام، سرما خوردگي. 3- خطّي كه براي محدود كردن چيزي در اطراف آن بكشند، محيط، اطراف، حوالي. (← هاف3 و هاوا). هوْوا توتماق (hova tutmaq) : زكام كردن، سرما خوردن. هوْوا رَس (hova rəs) : نزديك.
هوْوار	hovar	: اطراف، حوالي، نزديك، همجوار، همسايه. هوْوار رَس (hovar rəs) : نزديك، حوالي، اطراف.
هوْودوربا	hovdurba	= هوْودوروا (hovdurva) : نوعي آش كه گويا در قديم پخته مي‌شده و مطلوب و لذيذ هم نبوده است.
هوْول	hovl	: 1- هول، ترس، وحشت. 2- فكر، انديشه. هر كيم اؤز هوْولوندا. (هر كسي به فكر خودش است.) 3- عجله، شتاب. هوْول-اراز (hovl-əraz) : هول و هراس، وحشت. هوْول ائدمك (hovl edmək) : 1- ترسيدن. 2- عجله كردن. هوْولَكّي (hovləkki) : هولكي، عجول و شتاب زده. هوْول-و-هلَنگ (hovl-o-hələng) : دستپاچگي، شتاب.
حوْوله	hovlə	: هوله. (← هوْو، هوْولي)
هوْور	hovr	(1) : حرارت، گرما.
هوْور	hovr	(2) : بار، دفعه، مرتبه. هوْوره (hovrə) = هوْوروم (hovrum) : دفعه، مرتبه.
هوْور	hovr	(3) : حوالي، اطراف. (← هوْوا و هوْوار)
هوْوو	hovu	: هبو، زني كه در داشتن شوهر با زن ديگر مشترك باشد.
هوْووقماك	hovuqmak	: چركين شدن زخم، متورّم و بر جسته شدن محل درد. (← هوْق2)
حوْوض	hovz	: حوض، بركه.
هوْخورماق	hoxurmaq	: واق واق كردن سگ. (← هوْق1، هوْقّورماق)
هوْي	hoy	: 1- بلي. (جواب هاي) 2- از علائم خطاب، اي، آهاي. هوْي وئرمك (hoy vermək) : جواب دادن، به جار زدن كسي جواب دادن.
هوْيتوق	hoytuq	= هوْيدوق (hoyduq) : چادر كوچك، منزلك. (← هوْتوق، اوْت، اوْتاق)
هوْيوق	hoyuq	: بيدار، هشيار. (← آييق) هوْيوقماك (hoyuqmak) : 1- بيدار ماندن. 2- ترسيدن. 3- تعجّب كردن. (هول3، هوْلوقماك)
هؤبَره	höbərə	: هوبره، نام پرنده‌اي وحشي و حلال گوشت كه داراي گردن بلند و از مرغ خانگي بزرگتر است. به عربي آن را حباري گويند.
حؤجَّت	höccət	: (ع) حجّت، دليل. 2- اصرار و درخواست لجاجت آميز.
هؤگه	högə	: نا تني (← اؤگه)
هؤگور	högür	: 1- به هم بسته شده. 2- به هم وابسته، هم خو، انيس، مونس. (← هؤر، هؤروک)
حؤكْم	hökm	: (ع)‌ حكم، دستور، فرمان. حؤكمـَت (hökmət) : حكمت، دليل منطقي. حؤكمَن (hökmən) : حكماً، بالاجبار.
حؤکومَت	hökümət	: (ع) 1- حكومت، فرماندة كل. 2- حكمت، دليل منطقي.
هؤلَر	hölər	= هؤلَّر (höllər) : نام گياهي از گياهان دانه‌دار علوفه‌اي. (← هـولَّر)
هؤنکورمك	hönkürmək	: زار زار گريستن. (← اؤه، اؤهك، اؤهکورمك) هؤنکور-هؤنکور (hönkür-hönkür) : گريه‌هاي متوالي.
هؤر	hör	: فعل امر از مصدر «هؤرمك» (بافتن) هؤركَن (hörkən) : طناب. هؤرمك (hörmək) : 1- تنيدن، بافتن، تاب دادن و به هم بستن. 2- چيدن ديوار، آجر چيني ديوار. هؤرمه (hörmə) : 1- متاب، متن. 2- طناب. هؤرَن (hörən) : 1- بافنده، تابنده. 2- ديوار چين، آنكه چينه و ديوار درست كند. هؤروک (hörük) : 1- رسن، طناب بلند. 2- با طناب بسته شده. هؤروکلَنمك (hörüklənmək) : با طناب بسته شدن. هؤروکله‌مك (hörükləmək) : با طناب بستن حيوانات. هؤروکلو (hörüklü) : با طناب بسته شده. هورولمك (hörülmək) : 1- بافته شدن. 2- چيده شدن ديوار. هورولـو (hörülü) : 1- بافته شده، تنيده شده. 2- ديوار چيده شده. هوروم (hörüm) : نحوة بافت، شيوة بافتن. هورومچـو (hörümçü) = هورومچه (hörümçə) : عنكبوت.
هؤره‌له‌مك	hörələmək	= هورومك (hörümək) : حمله كردن سگ، هجوم آوردن. (← هور3، هوره‌له‌مك)
حؤرمَت	hörmət	: (ع) حرمت، احترام، بزرگداشت. حؤرمتلي (hörmətli) : محترم، با احترام، شريف و بزرگوار.
هؤسـو كا	hösü ka	: كاكا يوسف، نام نوعي از انواع كبوتر، كفترِكنگي.
هؤيتوک	höytük	= هؤيتوق (höytüq) : منزلك، چادر كوچك. (← هوْيتوق و اوْت، اوْتاق)
هؤيول	höyül	: شتاب زده. (← هه‌ويل و هوْول)
هو	hu	: (ع) به معني «او» كه تكيه كلام دراويش است. هو چكمك (hu çəkmək) : 1- «يا هو» گفتن دراويش. 2- ناليدن، زاريدن.
هوباب	hubab	: چاق، چاق و چلّه. (ريشة كلمه «قوب» (خوب) است. ← هوْب، هوْباب)
هوج	huc	: صوت مخصوص خيزاندن، راندن يا دور كردن شتر. (← هوج) هوجاج (hucac) : 1- نيم خيز شدن جهت قيام. 2- دور، با فاصله. هوجالاماق (hucalamaq) : تحريك كردن، ترغيب و تشويق كردن شتر براي حركت كردن و راه رفتن. هوجوم (hucum) : هجوم، حمله.
هوچ	huç	= هوچّه (huççə) : صوت راندن گوسفندان يا شتران. (← هوج)
هود	hud	: 1- نالة پرندگان يا جانوران وحشي در هنگام شب. 2- «هو» گفتن دراويش. (← هوت و هو) هود چكمك (hud çəkmək) = هود وورماق (hud vurmaq) : 1- ناليدن وحوش در هنگام شب. 2- «هو» كشيدن دراويش. هود-هود (hud-hud) : پرندة هدهد، شانه به سر.
هوف	huf	: 1- صداي وزش باد و نفس. 2- صداي سرعت و حركت هر چيز. 3- سوراخ، منفذ، جايي كه هوا به راحتي از آنجا عبور كند. (← هاف3) هوفار (hufar) : حرارت، گرما. هوفاريش (hufarış) : حرارت، گرما. هوف-دليك (huf dəlik) : سوراخ پهن و بزرگ، شكاف عميق. هوف گئدمك (huf gedmək) : به سرعت به زمين خوردن يا با سر افتادن، سر نگون شدن. هوفّولاماك (huffulamaq) : صداي فش فش باد به گوش رسيدن. هوفئيلي (hufeyli) : آبرك، تاب بازي.
هول	hul	(1) : بدون شاخ و برگ، بز بدون شاخ. هولّا (hulla) = هولّه (hullə) : تركة محكمي كه ساقه‌ها و برگهاي آن بريده شده باشد، چوبدستي محكم و ستبر . هول پوخْت (hul puxt) : 1- گرما زده، به وسيلة گرماي هوا پخته شدن. 2- نيم پز شدن. هوله (hulə) : 1- بز بدون شاخ. 2- جانور بي شاخ و دُم، گراز. هولّه بيريز (hullə biriz) : نيم برشته، نيم پخته، چوب تري كه بخوبي نسوزد. هوله-هوله (hulə-hulə) : اصطلاحي است كه براي رماندن گراز وحشي به كار مي‌برند.
هول	hul	(2) : هل، فشار. هولْق (hulq) : 1- علق، علاقه، رو آوردن، توجّه كردن. 2- فشار آوردن، حمله كردن. 3- فشردگي حلق، گرفتگي گلو، خفقان،‌ بغض گلو. (در اصل «هولوق» بوده.) هولق ائدمك (hulq edmək) : 1- رو آوردن، با علاقه به سويي رو آوردن و يا فشار آوردن و حمله كردن. 2- بغض كردن، عقده كردن. هولقوم (hulqum) : 1- فشار روحي، خفقان، نفس تنگي. بئله سينه هولقوم گلير. (احساس خفقان و ناراحتي مي‌كند.) 2- حلقوم، گلو. هولوق (huluq) : آب جوشيده و بالا آمده، فشار آب به بالا. هولوق گؤزلـو (huluq gözlü) : آنكه چشمانش بر آمده و بيرون زده باشد.
هولدوروم هوپ	huldurum hup	: هيجان زده و پريشان حال.
هوله لئيلئي-هوله لئيلئي	hulə leyley-hulə leyley	= هولئيلي-هولئيلي (huleyli-huleyli) : صوت آهنگيني است جهت نواختن بز يا گوسفندي كه نوزادش را دوست ندارد و چوپان با خواندن اين آهنگ محبّت آميز كاري مي‌كند كه مادر نوزاد را بپذيرد و به او شير دهد.
هولَنگ	huləng	: با اسب تاختن. هولنگ كَش (huləng kəş) : در حال تاختن. (← اول، اولنگ)
هولَّر	hullər	: از گياهان علوفه‌اي.
هولو	hulu	: ميوه يا درخت هلو. (هو = پود، پرز + لو = پسوند دارندگي) ميوة پرزدار.
هوما	huma	: 1- هما، مرغ سعادت. 2- از نامهاي دختران. (ريشة كلمه «اوماي» (اوم (اميد و انتظار، از مصدر «اومماق» (انتظار داشتن) + آي (ماه) = ماه اميد، نيكو طالع و نيك بخت) هوماييل (humayıl) : 1- بلند بالاي خميده قامت و كماني شكل. 2- از نامهاي دختران.
هومئيلا	humeyla	: 1- خوش شانس و خميده قامت، كج، اريب. (شش) 2- از نامهاي دختران. (← هوما، هوماييل)
هوم-هوم گولو	hum-hum gülü	: گل به به، بهترين گل.
هومّار	hummar	: 1- هموار، دشت يا زمين صاف. 2- آرام و آهسته.
هونّوز	hunnuz	: 1- بلند اندام، بلند بالا، طويل. 2- از نامهاي پسران. (ريشة كلمه از قبيلة «هون» گرفته شده) هونّوز چاي (hunnuz çay) : رودخانة طويل و دراز.
هوق	huq	(1) : استفراغ، صداي استفراغ كردن. هوق وورماق (huq vurmaq) : استفراغ كردن.
هوق	huq	(2) : سوراخ عميق، گودي. هوق دليك (huq dəlik) : سوراخ گشاده و عميق. هوق يارا (huq yara) : زخم عميق.
حور	hur	: (ع) زن يا دختر بسيار زيبا رو. حورو (huru) = حوری (hurı) : 1- حوري، فرشته، ملك. 2- دختر يا زن زيبا رو.
هور	hur	: 1- رقيق، آبكي. 2- دمل چركين، دژپيه بزرگ. هور-هورّه‌ك (hur-hurrək) : 1- رقيق و روان. 2- آبشار.
هور پييان	hur piyan	: نوعي مهك (شيرين بيان) كه تلخ مزه و داراي ريشه‌هاي باريك است.
هور-هورو	hur-huru	: هرهري، لاابالي، لامذهب، بي دين.
هورْم	hurm	: حرارت، گرمي. هورموز (hurmuz) : 1- گرم و پر شور. 2- هرمز، از نامهاي پسران.
هورّاق	hurraq	: 1- فرج دريده، فاحشه، جنده. 2- گشاد، لولة گشاد. (← اوْر، اوْرّوق)
هورْت	hurt	: از اصوات تنبيه و تشر. (← هوْرت) هورت گئدمك (hurt gedmək) : تشر زدن.
هوسّ	huss	: خيط، دماغ سوخته. هوسّ اوْلماق (huss olmaq) : دماغ سوخته شدن.
هوشكَله	huşkələ	: 1- هلهله و شادي. 2- نام آهنگي شاد در موسيقي.
هوت	hut	(1) : نالة پرندگان يا جانوران وحشي در هنگام شب. (← هود)
هوت	hut	(2) : مات، مبهوت، خيط شده. (← هوسّ)
هـو	hü	: صوت راندن يا فرا خواندن. هـوهه (hühə) : صوت تهديد و ممانعت افراد خاطي. هـوهه‌له‌مك (hühələmək) : 1- تهديد كردن، تشر زدن. 2- سر و صدا كردن، فرياد كردن.
هـوج	hüc	: صداي برانگيختن، صوت مخصوص براي راندن، تهديد، تحريك يا برخيزاندن شتر. هـوجَج (hücəc) : 1- برخاستن و نيم خيز شدن. 2- دور، با فاصله. هـوجه‌له‌مك (hücələmək) : 1- به هيجان آوردن، تشويق و اصرار كردن. 2- به زور به كاري واداشتن. هـوجـوم (hücüm) : هجوم،
هـود	hüd	: نالة وحوش و پرندگان. (← هود) هـودورولّا (hüdürülla) : صدايي شبيه ساز از حنجره بيرون آوردن، با حنجره ساز زدن. هـود-هـود (hüd-hüd) : پرندة هدهد، شانه به سر.
حـودود	hüdüd	: (ع) 1- حدود، اندازه. 2- مرز، سامان.
هـودوروک	hüdürük	: با سرعت حركت كردن، در حال دويدن. (←اودوروک)
هـوف	hüf	: فوت، پف، عمل دميدن. هـوفورمك (hüfürmək) : دميدن، فوت كردن.
هـوگن	hügən	: دهنه، افسار. (← اؤگ، اؤگن)
هـولَّر	hüllər	: هلّر، از گياهان دانه دار علوفه‌اي.
هـوم	hüm	: 1- صوت مخصوص تأييد و لذّت بردن. 2- صوت مخصوص راندن شتر. 3- جنبش، فعاليت، رمق و توانايي. 4- هن و هن،‌ صداي كوبيدن و ضربه زدن. هـومَّت (hümmət) : 1- همّت، تلاش، كوشش. 2- از نامهاي پسران. هـومّ-و-جـوم (hümm-ü-cüm) : تلاش، حركت، جنب و جوش. هـومـوله‌مك (hümmüləmək): 1- جنبيدن، جنب و جوش داشتن. 2- غرّيدن، نعره كشيدن، ناليدن. هـومّه جـوك (hümmə cük) : آهنگ راه رفتن شتر و آواز ساربان براي راندن شتر. هـومّه هلي (hümmə həli) : آهنگ برنج كوبي، نام آهنگي شاد در موسيقي.
هـونَر	hünər	: 1- هنر، كار برجسته و نمايان. 2- زرنگي، مهارت. (ريشة كلمه آز : «هون» (قبيلة هون) + ار (مرد) = مرد قبيلة هون؛ تشكيل شده است.) هـونرلي (hünərli) : 1- هنرمند. 2- زرنگ.
هـونـو	hünü	: پشة ريز.
هور	hür	(1) : 1- رقيق و آبكي. 2- دمل چركين. (← هور)
هور	hür	(2) : گرما، حرارت. هوروم (hürüm) : گرمي، شور و حرارت، شور و حال، توانايي. هوروم يوْخو. (توانايي جنب و جوش ندارد.)
هور	hür	(3) : فعل امر از مصدر «هورمك» (حمله كردن) هورمك (hürmək) : 1- حمله كردن، هجوم آوردن سگ، پارس كردن سگ. 2- لا جرعه سر كشيدن. (به طرف آب هجوم آوردن) هوره‌له‌مك (hürələmək) : حمله كردن، هجوم آوردن. هورومك (hürümək) : حمله كردن. هورون (hürün) : بيماري هاري، بيماري تهاجم.
هورك	hürk	: فعل امر از مصدر «هوركمك» (رميدن) (← اورك) هوركمك (hürkmək) : رميدن، فرار كردن، از جا حركت كردن. هوركمه (hürkmə) = هورکو (hürkü) : ترس، وحشت، عمل فرار كردن و رميدن. هوركَن (hürkən) = هوركَنْج (hürkənc) : رموك، ترسو، فرار كننده، وحشي و نا آرام. هورکوتمك (hürkütmək) : فراري دادن، رماندن. هورکوشمك (hürküşmək) : دسته جمعي رميدن و فرار كردن. هورکوك (hürkük) : رموك، فرار كننده، ترسو. هورکو گـؤتورمك (hürkü götürmək) : ترس برداشتن، رميدن. هورکولمك (hürkülmək) : ترس برداشتن، رمانده شدن. هورکونتـو (hürküntü) : 1- ترس، وحشت. 2- ترسو، فراري. 3- دمل چركين كه از روي پوست به بيرون جهيده باشد. هورکونمك (hürkünmək) : رميده شدن.
هـوشـوك-پـوشـوك	hüşük-püşük	: هيچ و پوچ. به اين ضرب المثل معمّا گونه كه عمر تقريبي سنگهاي روي زمين را نشان مي دهد، دقّت كنيد : بو دونيا هـوشـوك-پـوشـوك دير، دونيا قوْرولالي بو داش بورا دوشـوب دير. (اين دنيا هيچ و پوچ است و اين سنگ از زمان به وجود آمدن دنيا در اينجا افتاده است.)
حـوضور	hüzür	: (ع) حضور، پيشگاه، مقابل.
ايغ	ığ	: فعل امر از مصدر «ايغماق» (جمع كردن، چيدن و تمام كردن) (