  1 Ramiz Də

                                                     

 

  

                                                                            

                                                    

608 

93.  Velbot  -  Sahil  zolağında,  qısa  məsafələrdə  istifadə 

olunan bir dorlu balaça gəmi. 

94. Vespuççi, Ameriqo (1454-1512) - Məşhur dəniz səy-

yahı, Amerika sahillərinə 4 dəfə səyahət (2 dəfə İspaniyanın, 

2 dəfə isə Portuqaliyanın sayına) etmişdi. 1508-ci ildən 1512-

ci ilə qədər Kastiliyanın baş şturmanı olmuşdu. Amerika qitəsi 

də onun şərəfinə adlandırılmışdı. 

95.  Vasko  da  Qama  -  Məşhur  portuqal  dəniz  səyyahı, 

1498-ci ildə Hindistana gedən şərq yolunu kəşf etmişdi. 

96.  Şah  İsmayıl  Xətai  (17.7.1487-23.5.1524)  -  Azərbay-

can  Səfəvilər  dövlətinin  banisi.  Dövlət  xadimi  və  sərkərdə, 

şair.  1501-ci  ilin  payızında  Təbrizə  daxil  olan  I  Şah  İsmayıl 

özünü şah elan etmiş və sonrakı illərdə bütün İranı, Xorasanı 

və  İraqi-Ərəbi  Səfəvilər  dövlətinə  qatmışdı.  Onun  dövründə 

Səfəvilər  dövləti  Yaxın  Şərqin  qüdrətli  dövlətlərin  birinə 

çevrildi. 

97.  Don  Xuan  Avstriyalı  (1547-1578)  -  V  Karlın  qeyri-

qanuni oğlu. İspaniyanın Niderlanddakı çanişini (1576-1578 ). 

II  Filipp  onu  bu  qulluğa  qoymuşdu  ki,  bəlkə  o  müharibəni 

qurtardı  (lakin  bu  şöhrətpərəst  fırıldaqçı  buna  heç  layiq 

deyildi).  O,  əvvəlcə  Baş  ştatların  katolik  hissəsi  ilə  danışığa 

girişmiş və Gent barışığını qismən qəbul etmək hesabına olsa 

da, Niderlandı “sülh ilə fəth etmək” istəmişdi. Lakin bu planın 

baş  tutmayacağını  yəqin  etdikdən  sonar,  yenə  də  müharibəni 

başlamışdı. 

---

                                                     

 

  

                                                                            

                                                    

609 

       Dənizçilik terminlərinin izahı  

1

. 

Axterşteven - Gəminin arxasında kildən yuxarı qalxan 

qalın, möhkəm dirək. 

2. Bayraqştok - Gəminin lap arxasında olan bayraq asılan 

dirək. 

3. Bak - Göyərtənin fok-dor ilə forşteven arasındakı hissə. 

4.  Barxout  -  Gəminin  kənarlarını  xaricdən  örtən,  şpan-

qoutun üzərindən gedən köməkçi taxta örtük. 

5. Beydevind - Hərəkət edən gəminin burnu təxminən 45

0

 

sağa və ya sola burulur. Bu bir növ əks tərəfdən əsən küləyə 

qarşı hərəkət edən zaman baş verir. 

6.  Bizan-vantlar  -  Göyərtədən  bizan-marsa  qədər  olan 

vantlar. 

7.  Bizan-qika-şkot  -  Bizan-yelkənin  aşağıdan  dartılıb 

möhkəmləndirilməsində mühüm rol oynayır. 

8. Bizan-dor - Gəminin 3-cü doru. 

9. Bizan-yelkən - Bizan-dorda üçkünc formalı yelkən. 

10. Bizan-mars - Bizan-dorun üstündəki gözətçi meydan-

çası. 

11. Bizan-rey - Bizan-yelkəni saxlayan horizontal dairəvi 

taxta. 

12. Bizan-ştaq - Bizan-doru kənardan möhkəm saxlamaq 

üçün  bizan  marsdan  yufersilərə  kimi  dartılıb  möhkəmlən-

dirilir. 

13.  Bimsılar  -  Foşpbortun  altında  olan  perpendikulyar 

---

                                                     

 

  

                                                                            

                                                    

610 

taxta dirəklər. Bimsılar üzərində göyərtədə dayanır. 

14.  Blind  -  Gəminin  buşpritinin  üstündə  olan  ən  balaça 

yelkən. 

15. Briq - İkidorlu yelkənli gəmi. 

16.  Briqantina  -  Yüngül,  adətən  ikidorlu,  qaleraya  oxşa-

yan, yelkənli-avarlı gəmi. 

17.  Buşprit  -  Gəminin  ucunda  horizontal  və  ya  dairəvi 

köndələn dirək (dor). Blind-yelkən onun üstündə dayanır. 

18.  Çiksilər  -  Adətən  dor  ilə  steqanı  iki  tərəfdən  sıxır  və 

mars-meydanlar onun üzərində dayanır. 

19. Ezelqoft - İki dördkünc deşikdən ibarət olan möhkəm 

detal.  Bir  deşik  dorun  topuna  keçirilir,  o  biri  deşiyə  isə 

stenqanın gövdəsi. 

20.  Erins-bakştaq  -  Bizan-qafeliqt  nokunu  falşborta 

möhkəmləndirir. 

21. Fal - Gəmilərdə yelkənləri, reyləri, siqnal bayraqlarını 

və başqa şeyləri qaldıran tros kimi möhkəm ip. 

22. Falstem - Qabaqda, lakin içəridə gəmi kilindən yuxarı 

qalxan möhkəm, qalın taxta. Kilsonun yuxarı hissəsi falstemin 

ortasına bərkidilir. 

23.  Falşbort  -  Gəminin  arxasında  üst  göyərtədən  hündür 

olan axırıncı barxout hissəsidir. 

24. Falşkil - Kilin alt qatı. 

25. Flaqman - Donanmanın baş gəmisi. 

26.  Foka-brasılar  -  Onları  müəyyən  bloklardan  keçirdib 

qrot-dorun knextaları ilə dartaraq qrot-dorun topuna bağlanır. 

---

                                                     

 

  

                                                                            

                                                    

611 

Fok-reyin döndərilməsində mühüm rol oynayır. 

27.  Foka-qals  -  Fok-yelkənin  aşağı  uclarına,  o  biri  tərəfi 

isə gəminin bak hissəsində yerləşən qals-bokansaya (gəminin 

burun  tərəfində  hər  iki  kənarlardan  çıxan  qısa  horizontal 

ranqout).  Fok-yelkənin  külək  dəyən  tərəfi  foka-qals  ilə 

yığışdırılır. 

28.  Foka-topenant  -  Fok-reyin  saxlanılması  və  tarazlaş-

dırılmasında mühüm rol oynayır. Bir ucu fok-reyin noklarına, 

o biri ucu isə for-topa bağlanır. 

29.  Fok-vantlar  -  Göyərtədən  fok-marsa.  qədər  olan 

vantlar. 

30. Fok-dor - Gəminin 1-ci doru. 

31.  Fok-yelkən  Fok-dorun  aşağısında  dördkünc  formalı 

yelkən. 

32.  Fok-rey  -  Fok-yelkəni  saxlayan  horizontal  dairəvi 

taxta. 

33.  For-marsa-rey  -  For-marsel  yelkənini  saxlayan  hori-

zontal dairəvi taxta. 

34.  For-marsa-topenantlar  -  For-marsa-reyin  qiklərini 

for-salinqə birləşdirən möhkəm ip. 

35.  For-marsa-fal  -  For-marsel-reyin  for-marsel-salinqə 

bərkidilməsində mühüm rol oynayır. 

36.  For-marsel  -  Fok-dorun  yuxarıda  2-ci  dördkünc 

yelkəni. 

37.  For-salinq  -  For-stenqanın  başında  olan  for-reyi 

saxlayan xüsusi ləvazimat. 

---