1 Ramiz Dəniz
Yüklə 2,9 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Yeni Dünya sahilləri və Ameriqo Vespuççi- nin hiyləsi”
9 malik olan oxucuların diqqətinə səbəb ola bilər. Sensassion məlumatlarla zəngin olan əsərlər, mütləq şəkildə Amerika və Avropa alimlərini maraqlandıracaq və coğrafi kəşflər sahəsində araşdırmalar aparmaq üçün yeni kurs götürə- cəklər. Yəni, bu sahəyə yeni prizmadan nəzər salınacaq və R. Dənizin kitabları həmin sahədə çalışan alimlərə bələdçilik edəcək. Ona görə ki, həm Amerika qitəsinin, həm də ayrılıqda Braziliyanın kəşfi coğrafi kəşflər tarixi istiqamətində ən çox tədqiq olunan sahədir və bu mövzu- nun daha dərindən tədqiq olunması üçün adı çəkilən əsərlər əlverişli mənbə sayılacaq. Ümumiyyətlə, qeyd etmək lazımdır ki, hər üç əsər Azər- baycandan dünya coğrafiya elminə olan böyük hədiyyədir və möhtəşəm, adlı-sanlı coğrafi universitetlər və birliklər etiraf edəcəklər ki, coğrafi kəşflər tarixi qədim tarixi kökə və zəngin mədəniyyətə malik olan Azərbaycanda da araşdırılır və bu sahədə çalışan alimlərə öz köməyini əsirgəmir. Məlumat üçün bildirməliyəm ki, Azərbaycanda coğrafi- yanın bu sahəsi ilə məşğul olan hansısa bir tədqiqatçı olmayıbdır və hazırda da yoxdur. R. Dəniz həmin sahənin pioneridir və əminəm ki, bundan sonra onun əsərləri beynəlxalq coğrafi institutlarda, tədqiqat mərkəzlərində Y. Svet, C. Beyker, C. Beykless, M. Andre, Ç. Verlinden, İ. 10 Magidoviç, V. Magidoviç, V. Qulyayev, S. Morison, S. Sveyqin və başqa tədqiqatçıların əsərləri ilə birlikdə tədqiq ediləcək. Ramiz Məmmədov AMEA-nın həqiqi üzvü, Akademik AMEA-nın Həsən Əliyev adına Coğrafiya İnstitutunun direktoru 11 Pedru Alvareş Kabral və Atlantik okeanında hegemonluğunu nümayiş etdirən Portuqal krallığı Atlantik okeanındakı quru ərazilərin əksəriyyətinə sahib çıxmaq istəyən Portuqal krallığı mütəmadi olaraq həmin su hövzəsinə çoxsaylı dəniz ekspedisiyaları təşkil edirdi. Krallığın ərazisində fəaliyyət göstərən əcnəbi cəsusları azdırmaqdan ötrü, həmin ekspedisiyaların bir çoxu, məxfi qrif altında verilən tapşırıqları yerinə yetirirdilər. Nəticədə, bir neçə tarixi əhəmiyyətli kəşflərin əsl banisinin adı dünya ictimaiyyətindən gizlin saxlanıldı və tarixə tamamilə təsadüf adamların adı düşdü. Lakin elə avantüristlər də var idi ki, onlar fürsətdən istifadə edərək, həmin yaddaqalan uğurları özününküləşdirməyə nail oldular. Bəzən də elə olurdu ki, məcburi olaraq ölkə başçısının verdiyi xüsusi tapşırığa əsasən, dünya əhəmiyyətli kəşf hər hansı bir kəsin adına yazılır. Belə bir ədalətsiz missiyalardan biri potuqal dəniz səyyahı Pedru Alvareş Kabralın öhdəsinə düşmüşdü. XV əsrin son ili coğrafi kəşflər tarixi yeni avantüra ilə üzləşir. Cənub, cənub-şərq istiqaməti ilə hərəkət edən böyük bir donanma (zəmanəsinə görə səyahətə çıxan 13 (10 nau, 3 karavella) gəmidən ibarət olan ekspedisiya (1500 nəfərlik heyət) böyük donanmalardan biri sayılırdı) okean- 12 da yolunu azaraq, qərb istiqamətində üzmüş və “təsadüf” nəticəsində Braziliya sahillərinə yan alır. Əlbəttə, bu absurd bir fikirdir. Qeyd etmək istəyirəm ki, ona qədər artıq Xristofor Kolumb Yeni Dünya sahillərini kəşf etmiş və hamı onun yanlış fikirdə olduğunu zənn edir. Çünki bir- mənalı şəkildə bildirilir ki, Kolumb kəşf etdiyi torpaqların Şərqi Asiyanın ərazisi olduğunu bəyan etmişdi. Nəticədə isə dünya miqyaslı kəşfin nailiyyətini Ameriqo Vespuççi kimi bir avantürist özününküləşdirməyə nail olur. Bu barədə mən “Yeni Dünya sahilləri və Ameriqo Vespuççi- nin hiyləsi” əsərində ətraflı məlumat vermişəm. Həqiqəti üzə çıxarmaq üçün XV əsrə qayıtmaq lazımdır. İlk növbədə ekspedisiyanın rəhbərinin kim olduğu və hansı nüfuza malik olduğunu aydınlaşdırmalıyıq. O, kimdir və necə olur ki, Atlantik okeanında ispan dənizçiləri ilə rəqabət aparan bir dövrdə, birdən-birə dövlət əhəmiyyətli bir kompaniyanın taleyi onun ixtiyarına verilir? Ən maraqlı isə odur ki, marşrut bir istiqamətə tuşlansa da, təyinat iki cür olur. İş ondadır ki, Kabral həmin işin öhdəsindən çox bacarıqla gəlir, o da təcrübəli heyətin sayəsində. Belə bir uğurla hər bir komandor öyünə bilərdi. Zəmanəsinə görə iri ekspedisiyanın komandoru təyin olunan Pedru Alvareş Kabralın (1467-1520) bir önəmli fiqur kimi tərcümeyi-halı çox maraqlıdır. Yüklə 2,9 Kb. Dostları ilə paylaş:
|