[]
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
349
Əfəndiyev Azərbaycan xalq əfsanə və rəvayətləri, adət və ənənələri barədə, həmçinin xalq sənətkarlığı və təba- bətinə aid mə lu matlar toplayıb, "Sbornik materialov dlya opisaniya mestnostey i ple myon Kavkaza" məc muəsində çap etdirmişdir. Əfəndiyev 1924 ildə A zərbaycanın 1-ci ölkəşünaslıq qurultayının nü mayəndəsi və etnoqrafiya cəmiyyəti Şəki şöbəsinin elmi katibi seçilmişdi. Rəşid bəy Əfəndiyev Azərbaycan xalqının milli oyanışında mühüm rol oynamışdır.
Əsərləri: Dram əsərləri, B., 1961; Seçilmiş əsərləri, B., 1979. Əd .: Abdullayev Ə., Görkəmli maarifçi-demokrat yazıçı R əşid bəy Əfəndiyev, B., 1960; Abdullayev A., Azərbaycan dilinin tədrisi tarixindən, B., 1966; Azərbaycan uşaq ədəbiyyatı müntəxabatı (XIX-XX əsrlər) (tərtib edənləri X.M əmmədov, A.Həsənov), B., 2002; Əhmədov C, Azərbaycan ədəbiyyatının tədrisi tarixindən, B., 1971; Qurbanov Ş., Ömrün fikir karvanı, B., 1991.
sovetləşməsində fəal iştira k et miş partiya və dövlət xadimi.1903 ildən fəhlə hərəkatına qoşulmuş, marksist dərnəklərdə iştira k et mişdir. 1904 ildə Rusiya Sosial-De mo krat Fəhlə (bolşeviklə r) Partiyasına (RSDF(b)P) daxil olmuşdur. "Hümmət" bolşevik Əfəndizadə", "Məhbus", "Səma" və b. imza larla mətbuatda yazıları dərc olun muşdur. İnqilabi fəa liyyətinə görə 1907 ildə həbs olunaraq, Kazan quberniyasına sürgün edilmişdir. Kazan universitetinin tibb fakü ltəsini b itird ikdən sonra (1915) Nijni-Novqorod və Həştərxan quberniyalarında həkimlik et mişdir. Fevra l inqilabından (1917) sonra Bakıya qayıdaraq, Bakı Fəhlə Deputatları Sovetinə ü zv seçilmiş, onun nəzarət hey- ətinin tərkibinə daxil olmuşdur. 1917-18 illərdə RSDF(b)P BK bürosunun və "Hümmət"in Mərkəzi Ko mitəsinin tərkib inə, "Hü mmət" qəzetinin redaksiya heyətinə daxil id i. Oktyabr çevrilişindən (1917) sonra hakimiyyəti ə lə alan Ba kı Sovetinin iclasında (2 noyabr) iştirak etmiş, yeni seçilən Sovetin İcraiyyə Ko mitəsinin tərkib inə daxil o lmuşdur. Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti dövründə siyasi fəaliyyətini Həştərxanda davam etdirmiş, 1919 ilin mayında Azərbaycanda və Qafqazda vəziyyət haqqında məlu mat vermək üçün Rusiya Ko mmunist (bolşeviklər) Partiyası (RK(b)P) Mərkəzi Ko mitəsinə ezam olun muş, Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası Xalq Milli İşlər Ko missarlığ ında çalışmışdır. Şərq xalqları ko mmun ist təşkilatların ın Moskvada keçirilən birinci (1918, noyabr) və ikinci (1919, noyabr-dekabr) Ümu mrusiya qurultayların ın ha zırlan ması və keçirilməsində iştirak etmişdir. Aprel işğalından (1920) sonra Azərbaycana qayıtmış, bolşevik işğalına qarşı Gəncə üsyanının yatırılmasında iştirak etmişdir. 1920 ilin iyunundan Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyası Mərkəzi Ko mitəsinin Gəncə quberniyasında fövqəladə müvəkkili və quberniya fövqəladə ko missarı o lmuşdur. Birinci Ümu mazərbaycan Sovetlər qurultayında (1921, may) Azə rbaycan Xalq Ko missarları Sovetinin tərkibinə seçilmiş və xa lq torpaq ko missarı təyin edilmişdi. Zaqafqaziya Sovet Federativ Sosialist Respublikası (ZSFSR) v ə Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqın ın (SSRİ) təşkilinin fəal iştira kç ısı olmuş, 1922-37 illərdə mü xtəlif məsul part iya və dövlət vəzifə lərində çalış mış, 1938 ildə repressiya olunmuşdur.
Əsərləri.: Seçilmiş əsərləri, B., 1977; yenə onun, Seçilmiş əsərləri, c.1-2, B., 1988-1990.
ƏFƏNDĠYEV Sü ley man bəy Əlisüleyman oğlu (1864, Ağdam - 21.2.1919, Gəncə) - hərbi xadim, A zərbaycan ordusunun general-mayoru. İlk təhsilin i Gəncədə almış, Yelizavetqrad süvari məktəbin i bitirmişdir (1885). 1912 ildə polkovnik rütbəsinə layiq görüləndə, Əfəndiyev Qafqaz ordusunda polis -keşikçi dəstəsinin təftiş-yoxlama işləri ü zrə baş nəzarətçisi id i. Nü munəvi xid mətinə görə "Müqəddəs Anna" ordeninin 2-c i və 3-cü, "Müqəddəs Stanislav" və "Müqəddəs Vlad imir" ordenlərinin 3-cü dərəcələri ilə təlt if edilmişdi. 1917 ilin iyulunda Zaqafqaziya ko missarlığı tərəfindən Gəncəyə eza m olunan Əfəndiyev burada öz vəzifəsin i ye- rinə yetirmə klə bərabər, Gəncə müsəlman milli ko mitəsinin kö məyi ilə şəhərdə hərbi kurslar açır və 150 nəfər a zərbaycanlı gənci hə min ku rslara cəlb edir. Əfəndiyev də rs dediyi tələbələ rilə bərabər gecə lər Gəncədə asayişi qoruyurdu. Müsəlman korpusu təşkil edilməyə başlayanda, Əfəndiyev korpusun 2-ci nişançı div iziyasının 5-c i nişançı alayın ın ko mandiri təyin olundu, bir müddət isə korpus komandirinin əmri ilə d iviziya ko mandirinin vəzifələrin i icra etdi. Onun ko mandir o lduğu 5- ci nişançı a lay Şamxor hadisəsi za manı rus hərbi eşalonlarının tərksilah olun masında fəal iştira k etdi.
idi. Qa fqaz İslam Ordusu ko mandanının 1918 il 13 avqust tarixli ə mri ilə Əlah iddə Azərbaycan korpusu yenidən qurularkən, alay ko mandirləri və zifələ rinə türk zab itlə ri gətirildi. Bununla əlaqədar o laraq Əfəndiyev Qa fqaz İsla m Ordusu ko mandanlığın ın mən zil mü fəttişliy inə dəyişdirild i. 1918 ilin noyabrında Hərb i Nazirlik bərpa o lunduqda, Əfəndiyev 2-ci Qarabağ süvari alayın ın ko mandiri idi. Hərbi nazir Səməd bəy Mehmandarov 1918 il dekabrın 2-də 2-ci Qarabağ süvari alayı ilə tanışlıqdan son dərəcə razı qalmış, bunu 1918 il 5 dekabr tarixli ə mrində də xüsusi qeyd etmişdi. 1918
Nazirlə r Şu rasının ic lasında hərbi na zir S.Meh mandarovun təqdimatı əsasında ona general-mayor rütbəsi verildi. 1919
il yanvarın 1-dən Əfəndiyevə 1-ci p iyada diviziyasına rəhbərlik et mək tapşırıld ı. Div iziyanın fo rma laşdı- rılmasının bütün çətinliyi Əfəndiyevin üzərinə düşdü. Onun rəhbərliyi ilə div iziya hissələrində dövlətə itaətsizlik halların ın qarşısı alındı, şəxsi heyəti bürü müş yoluxucu yatalaq xəstəliy inin aradan qald ırılması üçün əməli tədbirlər görüldü. Lakin ən çətin günlərdə şəxsi heyətdən aralan mayan Əfəndiyev özü də yatalaq xəstəliyin in qurbanı oldu.
Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|