[]
Yüklə 3,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
67 [67] Bil ki, şərr də, xeyir də Allahın qəzası və qədəri ilə olur. ∗∗∗ [68] Tur günü Musa bin İmran ilə danışanın məhz Allah – Təbərakə va Təalə - olduğuna iman etmək; Musa Allahın danışığını səs ilə öz qulaqları vasitəsilə eşidirdi və səs Ondan idi, başqasından deyildi. Kim bundan başqa bir şey deyərsə küfr etmiş olar. 68 (İnsanlar bir-birindən üstündür) [69] İnsan ağlı doğum ilə verilir, hər bir insana Allahın dilədiyi qədər ağıl verilib. Səmadakı zərrə kimi insanların ağılları bir-birindən fərqlənir, biri o birindən üstündür. 93 Hər bir insandan Allahın ona verdiyi əqlə uyğun əməl tələb olunur. İnsanın ağlı insanın özü tərəfindən qazanılmır, o, sadəcə Allahın – Təbərakə va Təalə - verdiyi bir nemətdir. [70] Bil ki, Allah qullarından bəzilərini digərlərinə dində və dünyada üstün etmişdir və bu, Allahın ədalətindən irəli gəlir. “(Allah) zülm etdi” və nə də “qərəzlik etdi” demək olmaz. Hər kim “Allahın möminə və kafirə göstərdiyi yaxşılıq eynidir” deyərsə o, bidət sahibidir, əksinə Allah möminləri kafirlərə, itaətkarı asiyə, məsumu isə məxzula 94 üstün qılmışdır və bu, Onun adilliyindən irəli gəlir. Bu, Allahın fəzlidir ki, dilədiyinə verir və dilədiyini ondan məhrum edir. ∗∗∗ 93 Teymiyyə ailəsinə aid “əl-Musvaddə fi Usulil-Fiqh” kitabında (səh: 560) deyilir: “Əshabımız deyib: Bir əqlin başqasından daha kamil və daha üstün olması mümkündür. Bunu Əbu Muhamməd əl-Bərbəhəri, Əbul-Həsən ət-Təmimi və əl-Qadi zikr edib. Şeyximiz (yəni Şeyxul-İslam) dedi: “Əbu Muhamməd “Şərhus-Sunnə”də dedi: “İnsan ağlı doğum ilə verilir, hər bir insana Allahın dilədiyi qədər ağıl verilib. Səmadakı zərrə kimi insanların ağılları bir-birindən fərqlənir, biri o birindən üstündür. Hər bir insandan Allahın ona verdiyi əqlə uyğun əməl tələb olunur.” Şeyximizin atası (Abdul-Həlim bin Abdis-Sələm) dedi: Əbul-Xattab və İbn Aqil isə bir əqlin digərindən üstün olmasının caiz olmaması görüşünə yönəliblər. Bu isə - əl-Qadinin nəql etdiyinə əsasən – mötəzilənin və əşarilərin məzhəbidir. Əşarilər deyiblər: “İnsanların “fılankəsin ağlı fılankəskindən üstündür” şəklindəki sözlərinə gəldikdə isə bu, sadəcə olaraq təcrübələrə aiddir, çünki təcrübələr əql adlana bilir.” Bu, fasiddir.” 94 “Məsum” burada qorunulmuş, müdafiə olunmuş, “məxzul” isə çarəsiz, tərk olunmuş anlamına gəlir. 69 [71] Dini bir məsələdə müsəlmanlar üçün, onların həm yaxşısı, həm də günahkarı üçün nəsihəti 95 gizli saxlamağın halal deyildir. Kim gizlədərsə müsəlmanları aldatmış sayılır. Müsəlmanları aldadan isə dini aldatmış olur və dini aldadan Allaha, Onun elçisinə və möminlərə xəyanət etmiş olur. ∗∗∗ [72] Allah – Təbərakə va Təalə - Eşidəndir, Görəndir. Eşidəndir, Biləndir. Hər iki əli də açıqdır. Allah yaratdıqlarını yaratmadan öncə onların Ona asi olacaqlarını bilirdi. Allahın elmi onların hamısına nüfuz edir. Allahın onlar haqqındakı elmi onları İslama hidayət etməsinə mane olmadı, əliaçıqlıq, səxavət və xeyirxahlıq göstərərək Allah onları İslam ilə mükafatlandırdı, beləliklə bütün həmdlər Ona aiddir! ∗∗∗ [73] Bil ki, ölüm zamanı (ölüyə verilən) müjdənin üç növü vardır: “Ey Allahın sevimli qulu, Allahın razılığı və Cənnəti ilə müjdələn!” deyilər. Ya da “ey Allahın düşməni, Allahın qəzəbi və atəş ilə müjdələn!” deyilər. Ya da “Ey Allahın qulu, [intiqamdan] 96 sonra cənnət ilə müjdələn!” deyilər. Bu, İbn Abbasın sözləridir. 97 95 Burada nəsihət bizim azərbaycan dilində istifadə etdiyimiz nəsihət sözünün mənası ilə məhdudlaşmır. Ərəb dilində nəsihət sözü daha geniş mənaya malikdir. Nəsihət xalislik, təmizlik və səmimilik ifadə edir. Nəsihət sözünün mənalarından biri xeyir diləməkdir və bu xeyir səmimi və xalis olmalıdır. Ona görə də “Din nəsihətdir” şəklində səslənən məşhur hədisdə Allaha, Kitabına, peyğəmbərlərinə, müsəlman imamlara və bütün müsəlmanlara nəsihət ifadəsi ilə qəsd olunan onlara qarşı xalis və səmimi olmaqdır. Allaha nəsihət Ona ibadətlərdə səmimi olmaqdır. 96 Fərqli çaplarda bu söz fərqli təsbit edilib. ər-Raddədi təhqiqində bu sözü “İslam” olaraq təsbit edib. Lakin özü dipnotda qeyd edir ki, kitabın əlyazmasında bu sözün yerinə “intiqam” sözü keçir və təəccübünü bildirir. Əslində ər-Raddədi’nin nə üçün təəccüb etməsi bizi də təəccübləndirir. Əksinə “intiqam” sözünün orada yer alması daha məntiqlidir. Kitabın Abdur-Rahmən əl-Cumeyzi tərəfindən edilmiş təhqiqində isə bu söz 70 ∗∗∗ [74] Bil ki, Cənnətdə Allaha ilk baxanlar korlar olacaqlar 98 , sonra kişilər, sonra qadınlar olacaqlar. Öz həqiqi gözləri ilə baxacaqlar, necə ki, Allahın elçisi – salləllahu aleyhi va səlləm – deyir: “Dolu ay gecəsi ayı gördüyünüz kimi Rəbbinizi də görəcəksiniz və onu görməkdə heç bir çətinlik çəkməyəcəksiniz.” 99 Buna iman gətirmək vacibdir və bunu inkar etmək küfrdür. “intiqam” olaraq təsbit edilib. əl-Cumeyzi dipnotda əlavə edir ki, əlyazmalardan birində bu sözün yerinə “İslam” sözü keçir, lakin məzmuna daha uyğun olan intiqam sözüdür. Burada intiqamın mənası günahlarına görə cəhənnəmdə əzab çəkdikdən sonra Cənnətə daxil olmaqdır. Doğrusunu Allah bilir! 97 Bax: əl-İşbili, “əl-Aqibətu fi Zikril-Məut”, səh: 118 98 Bu, həm mərfu, həm də məvquf olaraq rəvayət olunub. Mərfu olaraq bunu əl-Hafiz əd- Deyləmi “Firdəus əl-Əxbər” kitabında (1/55) Səmura bin Cundub’dan rəvayət edir və rəvayətin sənədi zəifdir. Məvquf olaraq əl-Həsən əl-Basri’dən rəvayət olunub. Bunu ondan Hafiz əl-Laləkai “Şərh Usul İtiqadi Əhlis-Sunnə val-Cəməa” kitabında (2/578) rəvayət edir. Belə bir şeyi isə insanın öz ağlından söyləməsi mümkün deyildir, bunu səhabələrdən öyrənməsi möhtəməldir. 99 əl-Buxari (554); Muslim (633) Yüklə 3,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|