517
mərhəmətlərinə, məhəbbətlərinə və şəfqətlərinə görə bir vücuda (bədənə)
bənzəyirlər. O, vücuddan bir üzv xəstələnərsə bütün vücudda bu xəstəlikdən
yuxusuz və hərarətdə olar»
1540
. Əbu Musa
– radıyallahu anhu – rəvayət edir ki,
Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Möminin digər bir möminə
olan bağlılığı dayaqları bir-birinə keçrilmiş bir bina kimidir. Sonra Peyğəmbər
– sallallahu aleyhi və səlləm – əllərinin barmaqlarını bir-birinə keçirdi»
1541
.
4 – Müsəlmanlara Nəsihət Etmək, Onların Yaxşılığını İstəmək Və Onları
Aldatmamaq
Ənəs b. Məlik – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu
aleyhi və səlləm – buyurdu: «Sizdən hər biriniz özünə arzu etdiyini (sevdiyini),
qardaşı üçün arzu etmədikcə (kamil) iman etmiş olmaz»
1542
. Əbu Hureyrə –
radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər
– sallallahu aleyhi və səlləm –
buyurdu: «Müsəlman müsəlmanın qardaşıdır. Ona zülm etməz, onu rəzil
(köməksiz) buraxmaz, onu alçaltmaz. İnsanın şər olaraq müsəlman qardaşına
xor baxması ona kifayət edər. Hər bir müsəlmanın qanı, malı və namusu digər
bir müsəlmana haramdır»
1543
. Əbu Hureyrə
– radıyallahu anhu – rəvayət edir ki,
Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Bir-birinizə həsəd
aparmayın, hərracda almaya-cağınız malın qiymətini qaldırmayın, bir-birinizə
nifrət etməyin, bir-birinizin ticarətinə müdaxilə etməyin. Allahın qardaş qulları
olun»
1544
.
5 – Müsəlmanlara Hörmət Etmək, Onlara Ehtiram Göstərmək Və Onları
Söyməkdən Və Alçaltmaqdan Çəkinmək
«Ey iman gətirənlər! Bir qövm digərini lağa qoymasın. Ola bilsin ki, lağa
qoyulanlar lağa qoyanlardan (Allah yanında) daha yaxşı olsunlar. Qadınlar
da bir-birilərini rişxənd eləməsinlər. Bəlkə rişxənd olunanlar rişxənd
edənlərdən daha yaxşıdırlar. Bir-birinizə tənə etməyin, eyb tutmayın və bir-
birinizi pis ləqəblərlə çağırmayın. İman gətirdikdən sonra fasiq adını
qazanmaq necə də pisdir. Məhz tövbə etməyənlər zalimlərdir! Ey iman
gətirənlər! Çox zənnə-gümana qapılmaqdan çəkinin. Şübhəsiz ki, zənnin bəzisi
günahdır. (Bir-birinizin eybini, sirrini) arayıb axtarmayın, bir-birinizin
qeybətini qırmayın. Sizdən biriniz ölmüş qardaşının ətini yeməyə razı olarmı?
Bu sizdə ikrah hissi oyadar. Allahdan qorxun. Həqiqətən Allah tövbələri qəbul
edəndir, rəhmlidir». (əl-Hucurat 11-12).
6 – Çətinlikdə Də, Asantlıqda Da, Bolluqda Və Qıtlıqda Da
Müsəlmanlarla Birlikdə Olmaq
1540
Buxari 6011, Müslim 2586.
1541
Buxari 6026, Müslim 2585.
1542
Buxari 13, Müslim 45.
1543
Müslim 2564.
1544
Müslim 2564.
518
Möminlərlə bolluq və asantlıq zamanında bərabər olub, çətinlik və qıtlıq
zamanında onları tərk edərək gedən münafiqlərdən fərqli olaraq müsəlman
çətinlikdə də, asantlıqda da, bolluqda və qıtlıqda da müsəlmanlarla birlikdə
olmalıdır. «(Ey müsəlmanlar!) Sizə göz qoyan (münafiqlər) Allah tərəfindən
sizə bir qələbə üz verdikdə: Məgər biz də sizinlə deyildikmi? Deyər, kafirlərə
(zəfər) nəsib olduqda isə: Məgər (möminlərlə birlikdə sizə qarşı vuruşsaydıq)
biz sizə qalib gələ bilməzdikmi? Məgər biz möminlərə (onların sizə qarşı
təcavüzünə cürbəcür vasitələrlə) mane olmadıqmı? Söyləyərlər. Qiyamət günü
Allah Özü sizin aranızda hökm verəcəkdir. Allah heç vaxt kafirlərə
möminlərin əleyhinə olan bir yol göstərməz». (ən-Nisa 141).
7 – Müsəlmanları Ziyarət Etmək, Onları Görməkdən Və Onlarla
Görüşməkdən Xoş Olmaq
Qütsi hədislərin birində Allah – sunhənəhu və təalə – buyurur: «Mənim rizam
üçün bir-birilərini ziyarət edənlərə məhəbbətim (onları sevməyim) vacib
olmuşdur»
1545
. Əbu Hureyrə – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər –
sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Bir kişi (başqa) bir kəndə olan qardaşını
ziyarət edir. Allah onun keçəcəyi yolun üstünə bir mələyi gözətçi göndərir.
Mələk: «Hara getmək istəyirsən?». O: «Bu kənddə olan qardaşımı ziyarət
etmək istəyirəm». Mələk: «Onun sənə verəcəyi bir mənfəət varmı?». O: «Xeyr,
mən onu (mənfəətə görə deyil) Allah xatirinə sevirəm». Mələk: «Mən Allahın
sənə göndərdiyi elçisiyəm. Sən onu sevdiyin kimi Allah da səni sevdi»
1546
.
8 – Müsəlmanların Haqlarını Qorumaq
Müsəlman, müsəlmanın ticarətini vurmaz (müdaxilə etməz), qiymət
(danışıldıqdan) təyin olunduqdan sonra öz qiymətini təklif etməz,
nigahlandığı qadını ilə nigahlanmaz, Allahın qardaşına halal etdiyi bir şeyi
əldə etdikdən sonra onu əldə etməyə çalışmaz. İbn Ömər – radıyallahu anhu –
rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Bir-birinizin
ticarətini vurmayın, qardaşınızın nigahlandığı qadına nigahlanma-yın…»
1547
.
Ukbə b. Amir – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi
və səlləm – buyurdu: «…Başqası tərəfindən qiymət təyin olunduqdan sonra öz
qiymətini təklif etməz»
1548
.
9 – Zəif Və Gücsüz Müsəlmanlarla Yumşaq Davranmaq Və Onlarla Gözəl
Rəftar Etmək
Abdullah b. Amr b.As – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər –
sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Kiçiyimizə rəhm etməyən, böyüyümüzün
1545
İmam Əhməd, Həkim.
1546
«Ədəbul Mufrad» 350.
1547
Buxari 2139, Müslim 1412.
1548
Müslim 1414.