128
doğru yolda olandır! Bir kimsə dəlillərə əsasən ixtilafın (ziddiyətin) olduğunu,
Muctəhid dəlillərə nəzər saldıqda onlar arasında ziddiyətin olduğunu və ya
sıravi bir müsəlmanın alimlər arasında ixtilafın olduğunu gördüyü halda
(hökm) verməkdə dayanarsa belə bir kimsə haqq üzərədir və bu əsl İmandır.
Allah: “Haqqında məlumatın olmadığı bir işin dalınca getmə. Çünki qulaq,
göz və ürək – bunların hamısı sahibinin əməlləri barəsində sorğu-sual
olunacaqdır”. (əl-İsra 36). Əgər bir kimsə küfr hökmü verdiyi məsələ
barəsində dəlilini bilmədiyi halda hökm verərəsə haqqında məlumatı olmadığı
şey barəsində elmsiz danışmışdır. Eynilə dəlilini bildiyi halda küfr etmədiyni
söyləyərsə haqqında məlumatı olmadığı şey barəsində elmsiz danışmış olar.
Lakin ixtilaf olan məsələdə hökm necə olmalıdır? (bir kimsə necə hərəkət
etməlidir?). Həmin müsəlmanın islamna hökm verilir, yoxsa onun küfrünə? Bu
çox təhlükəli sualdır? Bir kimsəyə kafir demək yüngül bir məslə deyil. Bu hər
hansısa bir sözü dillə söyləmək deyildir. Bu hökmün ardıyca bir çox
məsələlərin durmasıdır. Əgər sən onun küfrü barəsində hökm verdinsə deməli
onu qanının, malının halal olmasına, qadınının ona haram olmasına, əgər belə
bir kimsə Əmirdirsə ona itaətin vacib olmamasına və s. digər Riddə əhlinə olan
əhkamlar tətbiq edilir. Belədə ki, sən kimsən Allahın hökm vermədiyi bir qulu
barəsində - Kafirdir hökmünü verirsən? Sən kimsən axı? Allahın halal etdiyi
bir şey barəsində kimsə - bu haramdır deyə bilərmi? Belə bir kimsə Allaha
qarşı yalan danışmışdır. Bu küfrdü, bu küfr deyil? Filankəs kafirdir, lakin
Allahın dərgahında o kafir deyildir? Axı sən kimsən? Dəlil olmadan insanları
küfrdə ittiham etmək Xəvariclərin məzhəbidir. Onlar barəsində Peyğəmbər –
sallallahu aleyhi və səlləm – buyurmuşdu: “Oxuduqları Quran boğazlarından
aşağı enməz, onlar dindən oxun yaydan çıxdığı kimi çıxmışlar və onların
öldürlüməsində böyük mükafat vardır”. Çox təhlükəli bir məsələdir. İlk
növbədə insan Allahdan qorxmalıdır, əlində açıq-aydın dəlil olmadan insanları
küfrdə ittiham etməməlidir. Təkfirin şərtləri cəm olmadıqca bunu etməməlidir.
O ki, qaldı: Kafir, kafir, kafir – deyənlərə bu Xəvariclərin məzhəbidir. O kəslər
ki, Əli və Muaviyəyə - radıyallahu anhum - qarşı çıxmışlar. Allaha həmd olsun
ki, Əli onları məhv etdi. Allaha dua edirəm ki, bizləri haqq yola yönəltsin, razı
qaldığı v sevdiyi şeylərə. Bizləri Onun sərhədlərini və əmrlərini aşmamağa
yönəltsin”
385
. Şeyx Useymin – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: “Ola bilər ki, şirk
edən bir kimsəyə etdiyi əməlinin şirk olması və qadağan olması çatsın, lakin o
deyir: “Mən öz atamı və şeyxlərimi belə edən görmüşəm və onlar bunu bizlərə
qadağan etməzdilər?”. Belə bir kimsə laqeyd münasibət göstərir. Lakin onu
heç kəs başa salmamışsa İslamına hökm olunur. Namaz qılır, Oruc tutur, Həcc
edir, lakin bunlarla bərabər onda bu xəstəlik (şirk) vardır və etiqad edir ki,
385
“Liqau Bəbul Məftuh” 31/163.
129
bunda problem yoxdur. Onun küfrünə hökm verilmir. Sual: “Əhli Sünnə
alimlərinin sözləri və bu barədə olan kitablar kifayət deyilmi ona hücətin
çatmasına?”. Cavab: “Bəli (kifayətir), lakin sadəlövh insanlar vardır ki, bu
barədə heç nə bilmirlər və heç nə oxumurlar”
386
. Şeyx Useymin – rahmətullahi
aleyhi – deyir ki: “Şəriətin bir məsələ barəsində hökmünü bilmədiyi halda onu
örənməyi tərk edən kimsə üzrlü sayılırmı yoxa yox?”. Cavab: “Ola bilr üzrlü
sayılsın, ola bilər ki, üzrlü sayılmasın? Fərz etsək ki, belə bir kimsə küfrün
yayıldığı bir cəmiyyətdə yaşayır və o yerdə olan alimlər bundan çəkindirmir-
lərsə və ya öz alimləri bunun küfr olduğunu söyləmirlərsə, necə ki, bir çox
sadəlövh, qəbirpərəstlərin halıdır, belə kimsələr üzrlüdürlər çünki şirkin açıq-
aydın yayıldığı və şirk olduğunu bilmədikləri bir ölkədə yaşadıqları üçün.
Lakin haqqın yayıydığı bir ölkədə yaşayarsa və şirkin nə olduğu açıqlanırsa,
bundan sonra belə bir kimsə desə ki: Mən öz şeyximin dedikləri ilə gedirəm,
heç kəsi qəbul etmirəm – belə bir kimsə üzrlü deyildir”
387
. Şeyx – rahmətullahi
aleyhi – deyir ki: “Tövhidin yayıldığı və əmin-amanlığın olduğu bir diyarda
yaşayaraq cahilliyini irəli sürsə belə kimsə yalançıdır”. Həmçinin Şeyx –
rahmətullahi aleyhi – deyir ki: “Zahiri küfrün olmadığı, Tövhidin açıq-aydın
yayıldığı İslam ölkələrindən birində müsəlmanların içərisində yaşayarsa belə
bir kimsə üzrlü sayılmaz, çümki onun şirk etməsinə heç bir səbəb yoxdur”
388
.
Şeyx Useymindən – rahmətullahi aleyhi – soruşurlar: “Əgər kafir İslamı qəbul
edirsə və sonra cahilliyi üzündən İslamdan çıxaran bir əməli edirsə bu halda
nə etməlidir? İslamını yenidən təzələməlidirmi?”. Cavab: “Onunla ən gözəl
tərzdə rəftar edilməlidir və etdiyi əməlin İslam dairəsində çıxardığı ona başa
salınmalıdır. Cahilliyi üzündən etdiyi üçün İslamının təzələməsinə ehtiyac
yoxdur. Allah buyurdu: «Biz Peyğəmbər göndərməmiş (heç bir ümmətə) əzab
vermərik» (əl-İsra 15). “Sənin Rəbbin şəhərlərdən ən mühüm olanına, özlərinə
ayələrimizi oxuyan bir elçi göndərməmiş o şəhərləri məhv etmədi. Biz yalnız
əhalisi zalım olan şəhərləri məhv etdik”. (əl-Qəsəs 59). Bilməyən cahil
günahkar sayılmaz, çünki o günah etməyə cəhd etməmişdir, ələxüsus İslamda
yenidirsə”
389
.
Şeyx AbdulMuhsin əl-Abbaddan – hafizahullah - soruşurlar: “Allah sizi
qorusun! Dünən cahilliyin üzr olması məsələsi qeyd olunmuşdu. Cahilliyi üzr
görən kimsələr ircia (murciəlik) ilə vəsf oluna bilərlərmi?”. Şeyx: İndiki
dövrümüzdə cahiliyin üzr olması məsələsi ilə məşğul olmaq geniş yayılmışdır.
Bəzi kimsələr bununla özlərini məşğul edirlər və bu məsələdə çoxları cahillik
edirlər, yəni bu məsələ ilə məşğul olanların çoxunun özləri cahildirlər və
386
“Şərh Nuniyyə”
2/211,
kasset 53, 36-cı dəqiqə. Şeyxin İnternet Saytında var.
387
“Şərh Mumti” 11/273,274.
388
“Liqau Bəbul Məftuh” 10/43, 51.
389
“əl-İcabat Ala-Asiləti əl-Caliyat” 1/32-33.