0 ‘zbek isto n respublikasi oliy va q ‘rta m axsus t a ’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Aktuar hisob-kitoblar 
- sug'urta tariff stavkalarini hisoblashning iqtisodiy- 
matematik usullari yig'indisi. Ushbu hisob-kitoblar katta sonlar qonuniga asoslanadi. 
Aktuar hisob-kitoblaming metodologiyasi, ehtimollar nazariyasi, demografiya 
qonuniyatlariga asoslanadi, tarif stavkasini miqdori sug'urta hodisalari ro'y 
berishining ehtimoliyligiga bog'liq.
Demografiya 
ma’lumotlaridan 
fuqarolaming 
hayotini 
sug'urtalashda 
sug'urtalanuvchilaming 
yoshiga 
mos 
ravishda 
sug'urta 
tarifi 
stavkasini 
tabaqalashtirishda foydalaniladi. Uzoq muddatli hayotni sug'urtasi bo'yicha sug'urta 
summalari sug'urtalangan shaxs vafot etganda yoki u ma’lum bir yoshga yetganda 
to'lanadi. Yetarli miqdordagi sug'urta fondini shakllantirish uchun, sug'urtalovchi 
shartnoma amalda bo'lgan davrda qancha shaxs vafot etishi yoki ma’lum bir yoshga 
etishi ehtimolivligini bilishi zarur. Aholi o'limi darajasi haqidagi statistik ma'lumot 
asosida turli yoshga yetishi ehtimolligini hisoblash hamda fuqarolaming o'limi
36

---

to'g'risidagi jadvalni tuzish mumkin. Bu jadval asosida nafaqani va hayotni 
sug'urtalash bo'yicha tarif stavkalami hisoblab chiqish mumkin bo'ladi.
Anderrayter 
-
1) 
turli risklami sug'urtalasb vakolatiga ega. sug'urta 
kompaniyasi tomonidan tayinlanadigan shaxs. U sug'urta kompanivasini sug'urta 
portfeli shakllanishi uchun javob beradi. Sug'urta shartnomalarini tuzish. risklami 
baholash va sug'urta tarifi stavkasini belgilash yuzasidan tegishli malakaga ega 
bo'lishi 
zarur; 
2) 
Lloyd 
sug'urta 
polislarini 
beradigan 
Lloyd 
sug'urta 
korporatsiyasining a’zosi; 3) potensial mijozlarga sug'urta polisini sotish bilan 
shug'ullanadigan yoki manfaatdor tomonlarga sug'urta sohasi bo'yicha yuqori 
darajada maslahat xizmatlami ko'rsatadigan jismoniy yoki yuridik shaxs.