0 ‘zbek isto n respublikasi oliy va q ‘rta m axsus t a ’lim vazirligi toshkent moliya instituti

4-MAVZU.
SUG'URTA ATAMALARI DEFINITSIYASI
VA ULARNING GURUHLANISHI
4.1. Sug‘urta fondini tashkil etish bilan bog'liq atamalar
Sug‘urta fondini shakllanishi bilan bog'liq atama va tushunchalarga 
quyidagilami kiritish mumkin:
Sug'urta munosabatlarida quyidagi tomonlar qatnashadilar:
Sug'urtani tasniflash (klassifikatsiyalash) - I) sug'urta turlarini ierarxiya 
ko'rinishida tarmoqlarga, tarmoqchalarga va turlarga bo'linishi. Bunda har bir keyingi 
bo'g'in oldingi bo'g'inning bir qismi shaklida ifodalanadi. Sug'urta obyckti 
sug'urtaning toifasi, sug'urta javobgarligining hajmi va sug'urta qismining shakli 
sug'urtani turkumlashning asosiy mezoni bo'lib hisoblanadi. 2) xorij amaliyotida 
sug'urta turlarini tartiblashtirilgan tizimi. Hozirgi vaqtda Yevropa Ittifoqi davlatlarida 
sug'urtaning yagona klassifikatsiyasi ishlab chiqilgan va hayotgajoriy etilgan.
Sug'urta vositachilari 
- sug'urtalovchi va sug'urtalanuvchi o'rtasida 
vositachilik vazifasini bajaruvchi vuridik shaxs. Maqomi bo'yicha vositachi 
sug'urtalanuvchining manfaatlarini himoya qiladi. Ko'rsatgan xizmatlari uchun 
vositachi tegishli vositachilik haqini oladi.
Risk 
— bitta kutilayotgan hodisa bo'yicha xavfning yuzaga kclishi. Risk 
tushunchasi ko'rinishlarining xilma-xilligi. uni sodir bo'lishi natijasida yuzaga kelgan 
oqibatlaming og'irligi, riskni ro'y berishi sababli paydo bo'Igan zararlarni mutloq 
tugatishni imkoniyati boTmaganligi sug'urta ishini tashkil etish uchun asos yaratdi. 
Shunday qilib, risk sug'urtaviy huquqiy munosabatlami shakllantirish uchun shart- 
sharoit yaratadi. Risk-riskli holatlaming yagonalik va o'zaro aloqadorlik yig'indisidir.
Sug'urta fanida risk tushunchasiga turlicha tariflar berilgan. Jumladan. risk-bu 
konkret hodisa yoki hodisalar yig'indisi bo'lib, ular sodir bo'Igan taqdirda sug'urta 
kompaniyasi qoplamalar to'laydi. Risk sug'urta obyekti bilan to'g'ridan to'g'ri 
bog'langan. Obvektga risk salbiy ta’sir ko'rsatib. uni shikastlashi yoxud nobud qilishi 
mumkin. Shu tufayli risk - bu yagona tasodiliy hodisa bo'lib, uning ro'y berishi inson 
ongiga yoki irodasiga bog'liq emas. Sug'urta risklarining ro'yxati sug'urtalovchining 
sug'urta javobgarligi hajmini tashkil etadi.
Risk bahosining puldagi ifodasi sug'urta tarif stavkasini tashkil etadi; sug'urta 
obyekti; sug'urta javobgarligining turi.