1. Avtomatikanın
Yüklə 10,16 Mb.
|
Mühazirə №151.Mexaniki,hidravlik,elektrik sürət tənzimləyicisi. Gəmi güc qurğularında mühərrik valinin fırlanma sürət tənzimləyiciləri aşağıdakılara bölünürlər: Mexaniki Hidravlik Elektrik Elektron, 1.Mexaniki fırlanma sürət tənzimləyiciləri эп geniş yayılanlardan biridir. Bu tənzimləyicilərin iş prinsipi mərkəzdənqaçma qüvvəsinin təsirinə uygun çıxıcı siqnal verməkdir. Bu tənzimləyicilərdə hissedici elementlər sürətlidir ki, mərkəzdənqaçma qüvvəsi nəticəsində muftanı yuxarı və ya aşağı çəkməklə tənzimləyici orqanı hərəkətə gətirməkdir. Bu sürətlərin vəziyyətini mərkəzdənqaçma qüvvəsi ilə təyin edirlər. Və yay vasitəsilə tənzimləyici orqandan asılı olaraq sıxılır. Mərkəzdənqaçma tənzimləyiciləri quruluşlarına görə müxtəlifdirlər. Burada çoxlu şarnir birləşmələri olduğu üçün bu birləşmələrin hazırlanmasına və yığılmasına böyük tələbatlar qoyulur. Bu tənzimləyicilər təsiretməsinə görə bilavasitə təsiıii və bilavasitə təsirli olmayan tənzimləyicilər kimi istifada olunur. Hidrodinamik fırlanma sürət tənzimləyiciləri aşağıdakılara bölünürlər: a.dişli çarxlı nasoslanna b.impetter nasoslarına İş prinsipləri dişli çarxın və ya impetter nasoslarının verdiyi təzyiqə əsasən görülür. Bu nasoslar D.Y.M.-nin paylayıcı valından hərərkəti alırlar. Və onların yaratdığı təzyiq mühərrikin dövrlər sayından asılı olur.Tənzimləyicinin üstün cəhəti ondadır ki, az ətalət qüvvəsinə, yüksək hissetmə qabiliyyətinə malikdiıiər. Və yığcam olurlar. Quruluşu və iş prinsipi. P-11M tipli birbaşa təsirli bir rejimli sürət tənzimləyicisi az güçlü dizel generatorlarında qoyulur. Tənzimləyici ayırıca olaraq yüksək təzyiqli nasosların blokuna birləşdirilir, qazpaylayıcı valına dişli çarx (13) vasitəsilə fırlanma mərkəzdənqaçma yüklərinə verir. Mərkəzdənqaçma qüvvəsi yüklərə təsir edərək stok (15) vasitəsilə qola (6) və (3), (5), (7)-yaylarına təsir edir. Verilmiş dövrlər sayınrtənzimləyicilərdə nizamlamaq üçün (3) yayınlardan istifada olunur. (5) yayı isə əlavə olaraq (6) qolu vəziyyətinə təsir etmək üçündür. (7) - əlavə yayın bir tərəfı və bir ucu (8) izodromunun porşeninə birləşir və yalnız keçid prosesində işləyir. Tənzimləyici işləyərkən yay-(12), qol (6) və yanacaq nasosunun reykası (10) arasında fasiləsiz əlaqə yaradır, (aralıq a=0). Mühərrikə verilmiş rejimdə dövrlər sayı sabitdir. Bu əlaqələr (qollar) hərəkətsizdir. Buna görədə verilən yanacağın miqdarı ilə muharrikin gücü düz mütənasibdir. Məs. mühərrikin gücü aşağı düşdükdə dövrlər sayı artır. Mərkəzdənqaçma qüvvəsi artır və həmin qüvvə hissedicinin yüklərinə təsir edir. Mərkəzdənqaçma qüvvəsinin və yaylarının (3),(5),(7) təsir qüvvələri fərqlərindən (6)-qolu dönür, yanacaq reykasını azalan tərəfə çəkir. Muharrikin gücü azalır və işlədicilərin yükünə uyğun gəlir. əvvəlcə yanacaq reykası tez çəkilir, sonra isə yavaş-yavaş hərəkət edir. (izodromun porşeninin vəziyyətindən). Mühərrikin aşağı gücündə verilmiş rejimdə işləmək üçün Y.T.Y.N- nin reykasının vəziyyətinə uyğun olaraq qol (6) yeni vəziyyətdə olacaq. Bu tənzimləyici statikdir və verilmiş dövrlər sayını statik bərabərsizliklə saxlayır. Tənzimləyicinin bərabərsizlik dərəcəsi 2^6% həcmində olur. Tənzimləyicinin dinamik dayanıqlığım artıqmaq üçün izodromun iynəli klapanını bir az bağlayırlar. (keçid prosesi artır). Bu klapanın bütövlüklə bağlanması A.T.S.-nin statik bərabərsizliyinin yüksəlməsinə gətirib çıxarır. Tənzimləyicini nizamlamaq üçün mexaniki-(l) fırlatmaqla (3) yayını əlavə sıxırlar. Muharriki saxlamaq üçün ( 1 1 ) qolunu döndərirlər o da öz növbəsində Y.T.Y.-nin qoluna təsir göstərir. (12)-dayaq yayının olması nasosun reykasını sıfır (0) vəziyyətinə qoymasına imkan verir, bununlada tənzimləyicilərin elementlərinə təsir göstərməyə imkan verir. rejimli "Vudvord UG-8" Bu tənzimləyicilər birbaşa təsirli olmayandır və dizel generatorlarında qoyulur.Mühərriklərdə tənzimləyicinin valı yumşaq val vasitəsilə Y.T.Y.N.-un (24) kiçik valında fasiləsiz təsir edir. Bu vəziyyətdə talkatlin stoku (6) yay (7) ilə (8) stəkanın dibinə sıxır. Bir yumrucuğunu döndərməklə mühərrikin yerli idarəetmə dəstəyini "saxla" vəziyyətinə qoymaqla tənzimləyicinin (16) qolunu (13) yanacağın sıfır vəziyyətinə qoyuruq. Registrin qaydalarına görə dizeb generatorlarının mühafızəsi üçün hədd tənzimləyiciləri qoyulur ki, muharrikin dövrlər sayı nominaldan 20% yuxarı olduqda yanacağa təsir etməklə mühərriki saxlayır. Dizel generatorun dövrlər sayı həddən çox yuxarı qalxdıqda qazpaylayıcı valın diskisində (23), (20)-sekmentində burucu yaya (22)-mərkəzdənqaçma qüvvəsi ilə təsir edərək onu öz oxu ətrafında döndərir. və(19)künc qolunun itələyicisinə təsir edir.O da(18)stokuna birləşən(17) yayı vasitəsilə(5)-yarım muftasını döndərir.(5)və(4)yarım muftaları arasındaal aralığı əmələ gəlirir. Sonraki dönmədə aralıq 2=0 olduqda yumruqlu muftalar əlaqəyə girərək(3)-valını döndərir. O da yanacaq reykasına təsir göstərərək yanacağı kəsir. Beləliklə mühərrikin mühafizəsi işədüşür. Hədd tənzimləyicinin fırlanma sürətini tənzimləmək üçün (21) qaykasını burmaqla (22) yayını sıxmaq lazımdır. Mühafızə işə düşdükdən sonra mühərriki yenidən işə salmaq üçün hədd tənzimləyicisnin əlilə əvvəlki vəziyyətinə qaytarırlar. Mühafizənin işə düşməsi əsas tənzimləyiciinin nasazlığından əmələ gələ bilər. Onda əl dəstəyi (lO)vasitəsilə statik bərabərsizlik dəyişdirilir. Dəstək (12) vasitəsilə izodromun əks əlaqəsinin təsiretmə dərəcəsini onun iynəsi ilə izodrom vaxtını dəyişmək olar.(14)- probkası tənzimləyicinin yağını buraxmaq üçün istifadə olunur. Bütün idarəetmə dəstəkləri xüsusi şərti şkala ilə sərt və izodrom əks əlaqə sisteminin qiymətini təyin etmək üçün qeyd edilmişdir. D.Y.M.-də sıxılma dərəcəsi 8^14 dəfə havanın həcmi kiçilir. P-13M-2KE Bu tənzimləyicilər DP 30/50-1: DP 43/61-1 bu" tipli baş mühərriklərin tənzimlənməsində və idarəedilməsində istifada olunur. Bu tənzimləyiciləri məsafədən avtomatik idarəetmə sisteminə qoşmaq olur. Bu tənzimləyicinin quruluşuna baxaq. Burada tənzimləyici izodromlu və sərt əks əlaqəlidir. Dövrü yağ sistemi ilə təchiz olunub yanacağın verilməsini hədd proqramı ib və mexaniki əl mexanizmləri ilə avadanlıqlaşdırılır. Fırlanan hissedici elementlər mərkəzdənqaçma iki yükdən ibarətdir və yayla təmin olunub. Yayın dartılması hədd traversilə (18) nizamlanır. Hissedici element çaşkanın içərisində yerləşir. Və bu yağın köpüklənməsinin qarşısını alır. Hərəkət isə mühərrikin ötürücü vala verir, dişli yağ nasosunu (2) və elastik muftanı (5), (2) dişli çarxını fırladır. Hissedicinin muftası idarəedici zalotnikin (9) ştoku ilə sərt birləşib. Zolotnikin ştoku traversin dəliyindən keçərək tarelkaya söykənir. Zolotnikin iki işçi kanalı var və bu kanallar zolotnikin çiyinləri ilə açılıb bağlanır. Zolotnik ortada olduqda bu kanallar bağlı olur və yağ axına gedir. Zolotnikin orta kanalı servomotorun (10) aşağı fəzası ilə birləşib. Yəni, onun porşeninin üst hissəsi həınişə yağın təzyiqi altında olur. Yağ nasosu (2) yağın fasiləsiz olaraq servomotorun yuxarı hissəsinə verir və bir hissəsini akkumulyatora ötürərək sistem üçün təzyiq ehtiyatı yaradır. Dörd ədəd şarikli klapan (3) ötürücü valin (1) fırlanma istiqamətindən asılı olmayaraq yağın vrilməsini təmin edir. Zalatnik (9) yağın servomotora verilməsini idarə edir. əgər zolotnik aşağıya gedərsə servomotorun aşağı hissəsindəki yağ axına gedəcək. əgər yuxarı hərəkət edərsə yuxarı kanal açılacaq və servomotorun porşeni aşağı fəzaya yağı axıdacaq. Onda servomotrun porşeni yağın təsir qüvvəsindən yuxarı qalxacaq, hərəkəti isə uzununa olan vala (11), о isə konusvari dişli çarxlarla hərəkəti (12) vali vasitəsilə yanacaq nasoslarına birləşən (13) qolunu döndərəcək. Uzununa valin (ll)ucu sərt əks əlaqənin rıçakını (14) hərəkətə gətirmək üçündür. Valin orta hissəsində izodrom əks əlaqəyə təsir edən rıçaq (19) qoyulmuşdur. Sərt əks əlaqə (14) və verilmiş tapşırığı dəyişən mexanizm (18), travers vasitəsilə yayın sıxılmasını dəyişir. Izodromun porşeni (20) zolotnikin aşağı hissəsinə yağı ötürür v onu yuxarı qaldırır. Indi tənzimləyicinin iş prinsipinə izodromsuz və hədd mexanizmsiz baxaq. Məs. Mühərrikə düşən yük azaldıqda onun fırlanma sürəti azalacaq. Onda mərkəzdənqaçma yükləri aralanacaq və yayın gərginliyinə üstün gələrək zalatniki yuxartıya qaldıracaq.yağ isə təzyiq xəttindən və akkumulyatordan (4) servomotorun aşağı hissəsinə daxil olacaq. Servomotorun porşeni yuxarı qalxacaq, vallar (11),(12) vasitəsilə yanacaq nasosunun qolunu yanacaq azalan tərəfə çəkəcək. Sürət rejiminin tapşırığını dəyişmək üçün traversdən keçən yayın sıxlığını nizamlamaq üçün xüsusi mexanizm qoyulur. Bu mexanizm mühərrik işləyərkən verilmiş tap;şırığı dəyişə bilər. Həmçinin məsafədən idarəetmə və ya yerli postdan mühərriki saxlaya bilər. Məsafədən idarəetmə postundan vala (24) təsir edilir., yerli idarəetmədən isə əl rıçaqı vasitəsilə təsir göstərir. Hər iki halda rıçaqın (23)vəziyyəti dəyişdirilir. Onda travers yayının gərginliyi dəyişdiriləcək. Mühərriki saxlamaq üçün əl dəstəyini STOP vəziyyətinə qoyurlar. Onda travers ən yuxarı vəziyyətdə olacaq. Cəngəlvari rıçaq (33) tarelka (34)vasitəsilə zalatnikin stokuna təsir edəcək. Və zalatnik yuxarı vəziyyətdə olacaq. Onda yağ servoimotorun yuxarı hissəsinə daxil olacaq və onun porşenini qaldıraraq mühərrikə verilən yanacağı saxlayacaq. 1.Ələkbərov A.“Gəmi qurğuların avtomatlaşdirilması”.”Maarif”nəşriyatı 1981il 2.Oнасенко В.С.«Судовая автоматика», изд. «Транспорт» 1988г 3.ТольшинВ.И., Сизых В.А. «Автоматизация судовых энергетических установок», «Транспорт» 2006 г. Сисин В.Д. «Автоматизированные системы управления судовым вспомогательным оборудованием», изд. «Новосибирск» 2003г. Cизых В.А Автоматич.Энергетич.Усеановки. Малахов И.И Автомати-нны сисеумы управ. Судовыми диз. Энергетическами Установками. AVTOMATIKA(Gəminin avt.Kursda İdar.Edilm. АвтоСЭУ 1часть АвтоСЭУ 2часть АвтоСЭУ 3часть Вагушенко Л.Л Атомат.управ.движение судов. avtomatiкa modern-1 (ПРЕДИСЛОВИЯ) ƏLAVƏ ƏDƏBİYYAT Андрезен В.А., Гольберг М.Э. «Автоматизация судовых энергетических установок и систем», изд. «Судостроение» 1973г. Лебедев О.Н., Калашников С.А. «Судовые энергетические установки и их эксплуатация», изд. «Транспорт» Yüklə 10,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|