1 Hümayi rş e
Yüklə 7,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
H Ü M A Y İ - Ə R Ş 27 gəlir. Heç şübhəsiz ki, əldə yaxşı bir alətin olması kifayət etməz, başda yaxşı bir istiqamətləndirici fikir olmalıdır. Odur ki, bu kimilərin birinci xüsusiyyəti doğrunu söyləmək, vəzifəsi isə idrak və təqdir edə bilmədiyi hallara məruz qaldığında bitərəf qalaraq mühakimə ilə həqiqəti meydana çıxarmağa imkan verən seçicilik xüsusiyyətinə malik olmaqdır. Halbuki, əhval və adətlərinə tamamilə vaqif olmaq imkanı hasil olmayan bir zat haqqında fikir bildirmək bağışlanılmaz bir xəta olar, çünki bu zat haqqında rəvayət edilən əhvalatların həddi-hesabı olmamaqla bərabər, bizə gəlib çatmış rəvayətlər ya qəsdən, ya da məhəbbətdən təhrif və təğyir edilmişdir. O dərəcədə ki, şəxsi həyatına dair məlumatlar belə dolaşıq, nağılvari xarakter almışdır. Bunların yanlışını doğrusundan ayırmaq və seçmək qabiliyyətinə malik olmadığımı çox gözəl bilirsiniz,” deyə ver- diyim cavabların kədər və təəssüflə qarşılanması məni özümə etimad et- məyə sövq etdi..” 10 - bu sözlərlə, əslində, bu işdən ehtiyat etdiyini də dilə gətirmişdir. Ağabalinin əsərin yazılmasına səbəb olan üçüncü xüsus olaraq dilə gətirdiyi məsələyə gəlincə isə, bəzi kəslərin ortaya çıxaraq özlərini Mir Həmzə əfəndinin vəkili-xələfi olaraq təqdim etmələri və təriqət adı al- tın da ona yaraşmayan şəkildə yanlış fikirləri ətrafa yaymaqla maddi və mənəvi istismar obyekti halına gətirmələridir. Bu kəslər şeyxin bəzi tövr və hallarını mübaliğə edərək ağıl və məntiq xaricinə çıxarmağa, xürafat halına gətirərək yaymağa çalışmaqdadırlar. Həqiqətən, bu cür rəvayətlər artıb-azalaraq dildən-dilə keçməyə başlamış, hətta, bəziləri bunları yazıya köçürmüşdülər. Həmçinin, o zaman “Tövhidi-əfkar” qəzetində çıxan Həmzə əfəndini təhqir məqsədilə yazılmış bir yazı bu qərarın tezləşdirilməsinə vəsilə olur. Ağabali, bu yazıdan sonra Həmzə Əfəndi sağ ikən əleyhində yazmağa cə- sarət edə bilməyən bir qism müxalif şəxslərin indi hücuma keçə bilə cəkləri ehtimalı üzərinə qələmə sarıldığını söyləyir. Əsərin yazılmasına daha bir başqa səbəb olaraq, Ağstafanın Qaraqo- yunlu əşirətindən Mustafa adlı saf könüllü bir müridin bu barədə ondan tez-tez xahiş etməsi üzərinə verdiyi sözü əlavə etməkdədir. Ağabali onun səmimi xahişləri qarşısında yazacağına söz versə də, o şəxs kitabın yazıl- dığını görmədən vəfat etmişdir. Odur ki, bu gəncə verdiyi sözü də yerinə yetirmək istəmişdir. Ağabali əsər üzərində xeyli irəlilədikdən sonra məmləkətdə idarə də- yiş miş, arxasından gələn inqilablarla hər şey alt-üst olmuşdur. “Artıq dövr dəyişmişdir və bu əsərin nəşr imkanı da, oxucusu da qalmamışdır,”-deyə düşünərək ümidsizliyə qapılmış və yazmaqdan əl çəkmək istəmişdir. Bu sırada dostlarının olduğu bir məclisə getmiş və orada olarkən aralarında keçən söhbət nəticəsində yenidən şövqə gəlmiş, əsəri yazıb-bitirməyi qə- rara almışdır. Hadisəni əsərinin 182-184-cü səhifələrində belə nəql edir: “Bu kitabı, adətən, axşam yeməyindən sonra otağıma çəkilərək yazır- dım. Necə oldusa, kanunu-saninin iyirmi ikinci bazar günü yeməkdən sonra vücuduma bir ağırlıq çökdü. Nəsə yaza biləcəyimə inana bilmədim. 10 Hümayi-ərş, s.6-7. 28 H Ü M A Y İ - Ə R Ş Yemək otağında bir müddət qaldım. Bu zaman ağlıma, bu kimi qiymətini itirmiş keçmişin dərinliklərinə gömülmüş əlavə məşğələlərlə məşğul ol ma- ğın münasib olmadığı tərzində qəribə, əcaib xəyallar gəlməyə baş ladı. Bu kitabın, necə olursa-olsun, tamamlanmasının müvafiq oldu ğu nu dü şün- dükcə, bunun ziddinə üstünlük verməyə başladım, çünki tamam lasam da, nə olacaq ki, unudulub bir küncdə qalacaq, o qədər... Buna səbəb isə bir kərə çap və nəşri üçün lazım olan sərmayəni tapa bilməyəcəyim düşüncəsi idi. Tapsam belə, bu kitabın çapından irəli gələn məsrəfin qarşılanması mümkün olmayacaqdı. Bu hala görə əməklərim boşa gedəcək və yazdığım yazılar da itib gedəcəkdi. Odur ki, boşuna çalışmış olacağam, deməkdir. Ən yaxşısı, bu məşğələni tərk etməyə qərar verdim. Və qalxıb qonşulardan birinin evinə getməyi düşündüm. Bu sırada xatirimə bir neçə dost gəldi ki, hər gecə birisinin evində otururdular. O gecə sıra Şirvani Hacı Vəli Əfəndizadələrin evində idi. Mən də yatsı vaxtı oraya getdim. Məclisin özünəməxsus bir idarə tərzi və müsahibəsi vardı. Bu dostların bir-birilə olan xoş söhbəti və müsahibəsi illərin əmələ gətirdiyi səmimiyyətlə əlaqədar görünürdü. Mən təbii biganə bir tövr ilə müsahibəyə diqqət edirdim. Birdən-birə məclis dostları sözü mənqəbə sahibi olan zata intiqal etdirdilər. İntiqalın nə şəkildə hüsula gəldiyindən qafil olmuşam. Ancaq Şamlar məhəlləsindən Oltulu Məhəmmədbəyzadə Lütfi bəyin “Həzrəti Pirin neçə dəfə Hicaza getdiyini” soruşduğunu və iştirakçıların mənə baxdığını gördüm. Təbii, mən də məlumatsızlığımı bəyan etdim. Daha başqa bir şey söyləmədim. Lütfi bəy sözü uzadaraq bir mənaqib yazılması lüzumundan bəhs etməyə başladı. Yenə bu müsahibəyə də əlaqədarlıq göstərmədim. Ancaq doğrusunu söyləyim ki, bu sözlər can damarlarımı təhrikə başladı. Özümü ələ almağa çalışdım. Bu məcrada cərəyan edən sözlər məni “Mənaqib yazılsa nə olacaq ki” dedirtməyə məcbur etdi. Bu xüsusda hər kəs bir cür fikir bölüşdü. Artıq sözümü gizləməyib, “Mən yazıram, fəqət nəşr etdirməyəcəyəm. Təmizə çəkdiyim nüsxəsini ümumi kitabxanaya vermək fikrində olduğumu” söylədim. Bu mənaqibin yazılmasına ən hərarətlə tərəfdar görünən Hacı Vəli Əfəndizadələrlə Lütfi bəy tərəddüd etmədən “Nəşrini biz öhdəmizə götürürük” dedilər. Bu vəd digər yoldaşlar (ki, Oltulu Mədəd Ağazadə Əhməd, Oltulu Nədim bəylərlə Təmiz Əlizadə, tacirlərdən Məhəmməd əfəndi, Şəkinin Dodu məhəlləsindən Hacı İbrahim əfəndi, yegəni Hacı Yaqub əfəndilər idilər) tərəfindən dəstəkləndi. Həqiqətən də, bu vədə əsasən əvvəlki fəallıq hissim baş göstərdi. Çox təsirləndim. Və yaxında təmizə çəkib verəcəyimi söylədim. Doğrusu, bundan sonra yazılacaq qismdə onların təsirini inkar edə bilmərəm. Ancaq əvvəlcə sərmayəsizlik dolayısıyla məşğul olmaqdan əl çəkərək getdiyim qonaq evində heç əlaqəsi yox ikən belə bir hal qarşısında qalmağım təəccübümə səbəb oldu. Sanki bir mənəvi rəhbər digər bir vasitə ilə bu işi tamamlamağımı əmr edirmiş kimi bir düşüncə meydana gəldi. Bu gözlənilməz hallar qarşısında bu vədin əsli çıxsa da, çıxmasa da, tamamlamağa qərar verdim. İnayət vermək Cənabi-qadiri-mütləqdəndir. Bu vaqeəni, Həzrəti Pirin ruhaniyyətinə isnad edirəm. Kövnü məkanın xaliqi kərəmli mürşidin ruhaniyyətinə yaxın olmaq şərəfinə nail etməsi
Yüklə 7,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|