1 Hümayi rş e
Yüklə 7,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
H Ü M A Y İ - Ə R Ş 81 XIX əsrdə Ərzurum. Qravür Qars qalasının ruslar tərəfindən mühasirə edilməsini göstərən qravür 82 H Ü M A Y İ - Ə R Ş İSTANBULA SƏFƏR 1271
-ci ildə [m.1854/55] Təyyar, Mühibbüddin, Ləzgi Hacı Mustafa əfəndilərlə Kürd Məhəmməd, Kürd Abdullah, Hafizli kəndindən Hacı İsmayıl, Himmət Əli -İstanbulda xəstəxanada ölmüşdür- yanında olmaqla İstanbula doğru yola çıxmışdır. İstanbulda yerləşdiyi məhəllə Fatih yaxınlığında Xirqəyi-şərifdə Mehmed bəyin, sonra yenə o ətrafda Zincirliquyuda Qazəskər İsmət Mollanın malikanəsində yerləşmişdir 35 . Bunu rəvayət edən Rusiyanın [Azərbaycanın] Qarabağ əyalətinin Cəbrayıl uyezdindən Malakan bazarı [indiki Füzuli] ilə Qıraxtın [indiki Cəbrayıl] qəsəbələrinin yaxınlığında Çərəkən kəndindən olan Molla Həsən burada Təyyar əfəndinin yanında xidmət etmişdir. Mühəqqiq alimlərin tabe olduğu Maraşlı Qazi Osman əfəndi həzrətlərinin Həzrəti Pirə İstanbulda qoşul muş olduğu güman edilir. Mustafa Rəşid paşa ilə görüşü İstanbulda iqamət etdiyi müddətcə Mustafa Rəşid paşa həzrətləri mür şidin mübarək hüzuruna gələrək şərəf tapar və ehtiyacını təmin et- məyə çalışarmış. Bir dəfə mərhum, məğfur (rəhmətlik) mürşidə Əmiri-Buxari müqəd- dəs dərgahının postnişinliyini təklif etmişlər. Qəbul edilməməsi üzərinə israr etməmişlər. Paşa həzrətlərinin bu iltifatının Əbdürrəhman paşa həzrətlərinin ərz və məhrəmanə işarələrindən meydana gəlməsi ehtimal daxilindədir. Paşa həzrətləri vəzirliyə yaraşan bir bağlılıq göstərmişdir.
Yenə o alicənab zatın xoş niyyətinin əsəridir ki, son zamanlara qə- dər Əmiri-Buxari şərəfli dərgahına postnişinliyi Həzrəti Şeyxin xas tərəf- darlarından Amasiyalı Taşabadizadə Mustafa əfəndinin öhdəsində qal- mışdır. ƏRZURUMA QAYIDIŞI 1275 -ci il tarixində [m.1858/59] İstanbuldan qayıtdıqda yenə Ərzuruma təşrif buyurmuşdur. Ərzuruma qayıtdığı il içərisində Mühibbüddin əfəndini anasının yanına göndərmişdir. Camaat arasında yayılmış rəvayətə görə, anasının həmin il içərisində həyat çiləsini tərk edəcəyini əvvəlcədən bilmiş və cənazəsinin götürülməsi və dəfninin şəriət qaydalarına uyğun olaraq həyata keçirilməsi vəzifəsini Mühibbüddin əfəndiyə məhrəm bir surətdə tapşırmışdır. Mühibbüddin əfəndinin gəlişinin üçüncü ayında anasının vəfatı və yanında mövcud 35 Kəsriyəli Əhməd paşa nəvələrindən və Darüssəltənə (İstanbul) müdərrislərindən Rumeli qazəskəri İsmət Molladır. Xirqəyi-şərif məscidi və məhəlləsi Mustafa Rəşid paşa H Ü M A Y İ - Ə R Ş 83 olub kimsəyə təslim etmədiyi cənazə xərcini o zaman meydana çıxararaq şəriətə uyğun surətdə sərfinə göstəriş verməsi bu rəvayətin doğruluğuna ehtimal verdirməkdədir. Fəqət bu xəbərin nə surətlə belə yayıldığı məlum deyildir. Vəfatından dərhal sonra Mühibüddin əfəndinin geri qa yıt masına əsasənmi bu nəticəyə gəlinmişdir, yoxsa dostlarından bir zatla bu barədə fikir bölüşmüş, bu şəkildəmi yayılmışdır, bu cəhət tədqiq edilməmişdir. Mühibüddin əfəndinin Rusiyaya gedişi əsnasında özü də Amasiyaya təşrif etmişdir. Anasının cənazə namazını Bərgüşad çayı sahilində yerləşən saleh əməl sahibi, fəzilətli alimlərdən Qubadlı Məhəmməd əfəndi həzrətləri qıldırmışdır. Mübarək məzarı Mirlər qəbristanındadır. Ərzuruma (təkrar) qayıdış Amasiyada bir il yaşadıqdan sonra Toqatın Ərbaa qəzasına tabe Giranpa kəndindən Xoca Mustafa və Ladikin Bəxşi məhəlləsindən İmam Ağa, Kır Sərdari Mehmed əfəndilərlə bərabər təkrar Ərzuruma qayıtmışdır. 1276 [m.1859/60]. Yolda bu üç zat şeyxdən icazət almışdır. Xoca Mustafa əfəndi həzrətləri əhdində sabitqədəm olaraq xilafət mərtəbəsinə yetişmiş möhtərəm zatlardandır. İmam ağa axırda üz çevirmiş və bu halına həmdü-səna edərək “İradət əlimi ilk mən uzatdım, fəqət zəlalət vadisinə düşmədən çəkilən də ilk mən oldum” - deyə iftixar edərmiş. Görəsən, zavallı düşmədiyi zəlalət vadisinin nə olduğunu dərk edir- dimi? Burası məlum deyildir. Mühitində əks olunan fikirlərdən əmələ gəl miş bir təlqinin əsiri olduğuna hökm etməkdən başqa bir səbəb eşi- dilməmişdir. Pak zövcələrinin Rusiyadan [Qarabağdan] gətirilməsi Ərzuruma gəldikdən sonra Qars və Naxçıvan yolu ilə –qeyd edilən xanımlar bərabərində olduğu halda– Rusiyaya [Qarabağa] gedərək Salvartı yaylasında olan xanımları və Mühibüddin əfəndini alaraq təkrar 1277-ci ildə [m.1860/61] Ərzuruma qayıtmışdır. Ərzurumda Züleyxa xanımdan Rüknəddin və Zəhra adlı bir oğlu və bir qızı dünyaya gəlmişdir. Rusiyaya [Qarabağa] səfəri əsnasında Qarsda Kuduri mütərcimi və Qarabağın Qara Pirim kəndində xaki-ətirnakda mədfun Qara Pirim həzrətlərinin nə və- lərindən olan dövrün alimlərinin irəli gələnlərindən Əmin paşa həzrətləri mütəsərrif imiş. Məmləkətlərindən hicrət edərək Osmanlıya gələn, öz əmisi oğullarından və Həzrəti Pirin dərs şəriklərindən olan Əmin paşanın yanında müsafir qalan ariflərin göz nuru, saleh seyidlərin rəh bəri, övliya məclislərinin qəndili, xeyirli bəndələrin məclislərinin çı ra ğı, şər’i-mübinin görən gözü, millət və dinin siracı Şəkinin Dəhnə kən dindən, millət və dinin ziyası Hacı İsrafil Əfəndizadə Hacı Siracəddin əfəndi həzrətləri ilə görüş baş tutmuşdur. Görüş əsnasında həzrəti hicrət üçün fikrində tutduğu yerdən daşındıraraq Amasiyaya təşrif etməsini təklif etmiş və həzrət də bunu razılıqla qarşılamışdır.
Yüklə 7,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|