1. kimyanin ilk qanunlari. Stexiometrik qanunlqar
Yüklə 217,73 Kb.
|
| Mn(OH)2, Mn(OH)3 Mn(OH)4, H4MnO4 H2MnO4, HMnO4
Manqan 2-oksid, suda həll olmayan yaşıl-boz rəngli tozdur. Alınma üsulları: MnO2 + H2 → MnO + H2O (300-600oC) MnC2O4 → MnO + CO + CO2 MnCO3 → MnO + CO2 Manqan 2-oksid əsasi xassəlidir turşularda həll olaraq duzlar əmələ gətirir. MnO + H2SO4 → MnSO4 + H2O MnSO4 + 2NaOH → Mn(OH)2 + Na2SO4 Ağ rəngli Mn(OH)2-i havada oksidləşərək qəhvəyi rəngli Mn(OH)4-ə çevrilir. 2Mn(OH)2 + O2 + 2H2O → 2Mn(OH)4 Manqan 3-oksid, Suda həll olmayan qara rəngli tozdur.Təbiətdə braunit mineralı şəklində tapılır. 4MnO2 → 2Mn2O3 + O2 4MnO + O2 → 2Mn2O3 Mn2O3 qatı xlorid və sulfat turşusu ilə soyuq halda üçvalentli birləşmələr əmələ gətirir. Mn2O3 + 6HCl → 2MnCl3 + 3H2O Mn2O3 + 3H2SO4 → Mn2(SO4)3 + 3H2O Manqan 3- oksidə MnO(OH) tərkibli hidrat uyğun gəlir. MnCl3 + 3NaOH → MnO(OH) + 3NaCl + H2O Manqan 4-oksid, suda həll olan qara rəngli maddədir, amfoter xassəlidir. Mn(NO3)2 → MnO2 + 2NO2 MnO2 + 2NaOH → Na2MnO3 + H2O MnO2 + 4NaOH → Na4MnO4 + 2H2O MnO2 qüvvətli oksidləşdiricidir. O, qatı xlorid turşusu ilə qarşılıqlı təsirdə olduqda sərbəst xlor, sulfat turşusu ilə oksigen ayrılır. MnO2 + 4HCl → MnCl2 + Cl2 + 2H2O 2MnO2 + 2H2SO4 → 2MnSO4 + O2 + 2H2O Manqan 4-oksidə uyğun gələn hidroksidi almaq üçün manqan 2-hidroksidə qələvi mühitində oksidləşdiricilərlə təsir edirlər. Mn(OH)2+Br2+2KOH=Mn(OH)4+2KBr H2MnO3-meta, H4MnO4 –orto manqanat turşusu. Manqan 6-oksid, suda həll olan qırmızı rəngli maddədir. Turşu oksidi olub manqanat (H2MnO4) turşusuna uyğun gələn anhidriddir. MnO3 və uyğun turşusu H2MnO4 davamsız birləşmələrdir. Lakin duzları davamlı olub, manqan oksidini oksidləşdiricilərin iştirakı ilə közərtməklə əldə edirlər. MnO2 + 2KOH + KNO3 → K2MnO4 + KNO2 + H2O 2MnO2 + 4KOH + O2 → 2K2MnO4 + 2H2O Manqanatların suda məhlulları davamsızdır və tədricən permanqanatlara çevrilir. 3K2MnO4 + 2H2O → 2KMnO4 + MnO2 + 4KOH Manqan 7-oksid, tünd yaşıl rəngli kristal maddədir. Manqan 7-oksid KMnO4-ə 200C-də qatı H2SO4 ilə təsir etməklə alınır. 2KMnO4 + H2SO4 → Mn2O7 + K2SO4 + H2O 2Mn2O7 → 4MnO2 + 3O2 Manqan 7-oksid, permanqanat turşusunun anhidrididir. Onu suda həll etdikdə permanqanat turşusuna çevrilir. Mn2O7 + H2O → 2HMnO4 Permanqanatları qızdırdıqda temperaturdan asılı olaraq iki istiqamətdə parçalanırlar. 2KMnO4 → K2MnO4 + MnO2 + O2 4KMnO4 → 2K2O + 4MnO2 + 3O2 Permanqanatlar mühitin pH-dan asılı olaraq aşağıdakı kimi reduksiya olunur. Turş mühitdə (pH<7) Mn+2 ionuna qədər reduksiya olunur. 2KMnO4 + 5K2SO3 + 3H2SO4 → 5MnSO4 + 6K2SO4 + 3H2O Neytral mühitdə (pH=7) qəhvəyi rəngli MnO2 alınır. 2KMnO4 + 3K2SO3 + 3H2O → 2MnO2 + 3K2SO4 + 2KOH Qələvi mühitdə (pH>7) yaşıl rəngli manqanatlar alınır. 2KMnO4 + K2SO3 + 2KOH → 2K2MnO4 + K2SO4 + H2O 5.ALMÜMİNİUM.TƏBİİ BİRLƏŞMƏLƏRİ,ALINMASI,XASSLƏRİ TƏTBİQİ. Alüminium kimyəvi elementlərin dövri sistemində 3 – cü dövrün III qrupunun əsas yarımqrupunda yerləşir. B, Al, Ga, İn, Tl elementləri III A qrupunu təşkil edirlər. p – elementləri sırasına daxildir. Elektron quruluşunun ümumi formulu ns2np1 – dir, həyəcanlanmış halda ns1np2 – dir. Alüminiumun xarici elektron təbəqəsində üç elektron olduğu üçün birləşmələrində maksimum oksidləşmə dərəcəsi +3, valentliyi isə III olur. Alüminiumun təbiətdə tapılması. Alüminium təbiətdə ən geniş yayılmış metaldır. . Təbiətdə yayılmasına görə oksigen və silisiumdan sonra bütün elementlər arasında 3- cü, metallar arasında isə 1-ci yeri tutur. Ona təbiətdə yalnız birləşmələr şəklində təsadüf olunur. Əsas təbii birləşmələri aşağıdakılardır: Al2 O3 · 2SiO2 · 2H2O - kaolinit və ya ağ gil K2O · Al2O3· 6SiO2 - çöl şpatı və ya ortoklaz Al2O3 · nH2O - boksit, alüminium filiz Na3AlF6 - kriolit Al2O3 – korund, tərkibində Cr2O3 olduqda yaqut, titan və dəmir oksidləri qarışığı olduqda sapfir adlanır. Alınması. 1825 – ci ildə Danimarka alimi Ersted kalium ilə alüminium – xloridi hava daxil olmadan qızdırmaqla sərbəst alüminium almışdır. AlCl3 + 3K → Al + 3KCl Alüminium almaq üçün susuzlaşdırılmış və kənar qatışıqlardan təmizlənmiş boksitdən (Al2O3 · nH2O) istifadə edilir. Boksitin elektrik keçiriciliyini artırmaq və ərimə temperaturunu (20500 C) aşağı salmaq üçün 6-8% boksit ilə 92-94% kriolit qarışığı götürülür ki, bu da elektrolizi təxminən 10000C – də aparmağa imkan yaradır. Elektrolizor vannasının divarları və dibi istiliyi keçirməyən materiala döşənir və üzərinə qrafitdən üz çəkilir. Proses zamanı bu hissə katod rolunu oynayır. Anod kimi vannaya kömür çubuqlar daxil edilir. Elektroliz prosesində ərimiş boksit aşağıdakı sxem üzrə dissosasiya edir: Al2O3 (Al AlO3) → Al3+ + AlO33- Katodda: Al3+ + 3e- → Al0 Anodda: 4AlO33- – 12e- → 2Al2O3 + 3O2 Fiziki xassələri. Gümüşü – ağ, yüngül (p=2,7 q / sm3) plastik, tər = 6600C – də əriyən metaldır. Elektrik keçiriciliyinə görə yalnız Ag və Cu – dən geri qalır. Kimyəvi xassələri. Alüminium havada qaldıqda üzərində sıx oksid təbəqəsi, nəm havada qaldıqda isə səthində nazik hidroksid təbəqəsi əmələ gəlir; xırdalanmış halda közərtdikdə şiddətli alovla yanaraq oksidə çevrilir. Üzərindəki oksid təbəqəsini dağıtdıqda alüminium adi şəraitdə su, oksigen, xlor və bromla reaksiyaya girir. Alüminium hidogenlə birbaşa reaksiyaya girə bilmir, onun hidridi dolayı yolla alınır. Yüklə 217,73 Kb. Dostları ilə paylaş:
|