1 liber generationis Jesu Christi, filii Davidis, filii Abrahami

nobis erant.

l l Tatstrs itaque post mensibus provccti sumus

ACTA SANCT. APOST. ['d8,a- ss.

aavi Alexandrina, qua in ea insula hiemaverst, >> cui erat insigne Castor et Pollux. Et deiccti l3 Syracusas, alh'c mansimus triduum. Unde circum1cgentes devenimus Rhegium: et altero post die quuln superveyisset Auster, secundo die venimus > 4 P«eolos: ubi repertis Eratribus, rogati sumus ut pcrmaneremus apud eos dicbus sgptem: ct ita conte»- i 5 dimus Romam. Unde quum an8iisent Eratres de rebus nostris, prodierunt nobis in occursua usqut a~1 Appii Forum et Tres Tabernas: quos quum vidissct ) aulas,.gratiis actis Deo, sumpsit hduciam.

i6 ' Quum verp venissemus RomtLm, centurio tradidit vinctos prafecto exercituum: scd permissum est Paulo ut habitaret seorsim, 'curn milite qut ipsum custodiret.

I y FACTUM est autcm ut tertio post die convocaret Paulus Judmorum primos: qui ubi convenissent, dixit eis, Iego, viri Eratres, quum nilii1 fcccrim advcrsus populum aut ritus patrios, ri»- ctus traditus sum Hierosolymis in magnus Rom~- 18 norum. Qui, quastione de me habita, volebani

me dimittere, quod nulla sit in me causa mortis. z9 Sed contradicentibus Judais, coactus sum ap'pcllare Cmsarem: non lamin quasi halieam de quo 20 gentem me@»i accusem. Ob banc igitur causarn

vos advocavi, quos viderem et alloquerer; no~» propter spcm Israelis circumdatus s»m hac catena.

2I Illi vero dixer»nt ei, Nos neque literas accepimus de te ex Judas; neque adveniens quisquam fratrum annunciaiit aut locutus est aliquid de 22 te mali. Velimus autem ex te audire qua sentinel:

nam de ista hmrcsi notum cst nobis ubique cs contradici.

23 Quum ii;itur constituissent ei diem, vcncrunt

ad eum in hospitium complures; quibus curn attcstationc exponebat regnum Dei, suadens eis

yg sent. J ~ t — s.] EP. AD ROM.

AD

ROMANOS.

24 25 2/j 27 28 2g 3o 31

quﾮ de Jesu Christo sunt, ex iege Mosis et propheti~, a mane usque ad vcsperam.

Et alii quidem asscntiebintur iis qua dicebantur; quidam vero non credebant.

Quum autem inter se discordes essent, digresst sunt postquam Paulus lloc verbum dixisset, Recte

Spiritus Sanctus locutus cst per Esaiam prophetam patribus nostris, diccns, Vade ad populum istum, et dic, Auditu audietis, et non intelligctis, ct videntcs videbitis, ct non cernctis. Pingucfactum cnim est cor populi hujus, et auribus graviter aud icrunt, ct oculis suis connivcrunt: ne cernant oculis', et auribus audiant, et corde intelligant, et convcrtant sese, et sanem eos (Es. 6,9. Io).

Notum ergo sit vobis, missam esse gentibus hanc Dci salutem, et ipsos audituros.

Quum ergo hx.c dixisset, exierunt Judmi, mnitam habcntcs )nter sc altcrcationem.

hfAÃslT autcm Paulus biennium totum in proprio conducto; ct excipiebat omnes qui ad ipsurn ingredie»antur; prmdicans rcgnnm Dei, ac docens qua sunt de Domino Jesu Christo curn omni dicendi li»crtatc, nemine prohibente.

EPISTOLA PAULI APOSTOI.I

PAUI US, servus Jesu Christi, ex vocstione apostolus, separatus ad pradicaadu~n evangelium Dei, (quod ante promiserat per prophetas suos in scripturis sanctis,) de Filio suo, (facto cx scminc David ii, secund»m carncm, dccla rat o

838 E PISTOLS. t'l,s — tr.

Filio Dci potcnter secuadum Spiritum san«tatis~ per resurrectionem er mortuis,) eeaepr Jesu Chri- 5 sto Domino nostro: (per quern accepimus gratiam

et apostolatum ad obedientiaIn fidei, inter omnes 6 gen«s, pro ipsius nomine: inter quas estis etiam 7 vos, vocati a Jesu Christo:) omnibus qui Romm

estis, dilectis Dei, i~ Dn' vocatione sanctis; gratia set vobis et pax a Deo Patre nostro, et Domino Jesu Christo.

8 Parxvx quidem gratias ago Deo meo per

Jcsum Christum super omnibus vobis, quod fides 9 vestra annunciatur in toto muado. Testis enim

mihi est Deus, quern colo spiritu meo in evangelio Filii ipsius, mc sine intermissione mentioto nem facere vestri; semper in orationibus meis rogantem, si quo modo tandem aliquando prosperum iter milLi detur ex voluntate Dei, ut veniam ad II vos. Expeto enim videre vos, ut aliquod impertiar vobis donum spirituale, ut vos stabilia- I 2 mini: hoc est, ad communem exhortationem

percipicndam apud vos, per mutuam fiidem, vestram simul et meam.

l3 Nolim autem vos ignorare, fratres, me supe

proposuisse venire ad vos, (sed prohibitus fui usque adhuc,) ut fructum aliquem haberem inter lp vos quoque, sicut et inter reliquas gentes. Et

Gracis et bsrbaris, turn sapicntibus turn insipit5 eatibus, debitor sum. Itaque quicquid in me situm est, promptum est ad vobis etiam qui Romm estis, evangelizaadurn.

t6 Non enim me pudet evangelii Christi: potentia siquidem est Dei ad salutem cuivis credenti; t7 Judao primum, turn etiam Greco. Justitia enim

Dei per illud detegitur ez fide in fidem: sicut scriptum est, Qui vero es fide justus est, vivet (Habac. 2, 4).

1, ts — ss.] AD ROMANOS. 339

18 Patet enim ira Dei e cmlo adversus omnem

impictatcm ct injustitiam hominum, ut qui vcrit9 tatem injuste detineant. Quoniam id quod de

Deo cognosci potest, manifestum est intra ipsos;

20 Deus enim eis manifesturn fccit. Ipsius enim invisibilia jam inde a creationc mundi ex iis quﾮ fecit animadversa pervidentur, sterna es'dclicct ejus turn potentia turn divinitas: ad hoc ut aint 2t inexcusabiles. Propterea quod quurn Deum cognoverint, tasse+ ut Deum non glorihcavcrunt, neque gratias ei egerunt: sed vani facti sunt in ratiocinationibus sais, et obtenebratum est desi- 22 piens cor eorurn. Quum se dictitent sapientes, 23 stulti facti sant. Mutarunt enim gloriam incorruptibilis Dei in simulacrum imaginis corruptibilis hominis, et volucrium, et quadrupedum, et reptilium.

ay Quamobrem etiam tradidit eos Deus cupiditatibus cordium ipsorum ad impuritatem, ut fmda- 25 rent corpora sua in semetipsis. Ut qui Dei veritatem transmutarint in falsitatem, et venerati sint et coluerint res conditas, prl.'trito Creatore, qui est benedictus in secula. Amen.

26 Propterea, ingeaee, tradidit eos Deus fcedis

afFectibus: num et femine illorum transmutarunt naturalem usum in eum qui est prater naturam: 2p similiterque etiam masculi, relicto naturali usu

feminI., exarserunt sua libidine alius in alium, masculi in masculis ada perpetrantes, et compensationern (quum oportuit) erroris sui in sesc recipientes.

28 Et sicut non visum est eis Deum in agnitione

retinere, s'la tradidit eos Deus in mentem omnis judicii expertem, ut faccrent qum minime con- 29 veniebat: oppleti omni injustitia, malitia, scortatione, improbitate, avaritia; pleni invidia, cade,

340 E PISTOL% [1, so — 9, ts.

3o content)one, dolo, malignitate: susarrones, oblocutores, Qei osoree, injuriosi, superbi, gloriosi, inventores malorum, parenhbus non obedientes, 3 t intelligentia carentes, fmdifragi, charitatis exper- 3Q tcs ~ implacabiles, immisericordes: qui Dei jure

agnito, (nnepe eos qui talia faciunt dignos esse morta,) tamers non solum ea faciunt, scil etiam curn iis qui ea faciunt consentiunt.

2 QUAPROPTER incscusabilis es, o homo,

quisquis altcrnm damnas: nam hoc ipso quod damnas alterum, teipsum condemnas: eadem enim agis trs qui nls'um damnas.

2 Scimus vero judicium Dei esse sccundum veri- 3 tntem adversus eos q»i talia agunt. Cogitas

autem hoc, o homo, qni damnas eos qui talia faciunt, et facis ea, fore ut efFugias judicium Dci.

4 An clivitias benignitatis ejus et tolerantim ac

tarditatis ad iram contemnis, ignorans te bcni- 5 gnitate Dei ad resipiscentiam deduci? Sed pro

duritia tua et corde quod resipiscere nescit, thesaurizas tibi ipsi iram in diem ir3.' et patefactionis 6 j»sti judicii Dei; qui reddet »nic»iq»e sccundum 7 opera ipsius; iis quidem, q»i sec»n

exspectationem qumrunt beni opcris g)oriam, et honorem, et immortalitatcm, vitam wtcrnam: 8 litigiosis vcro et veritati quidem non obcdicntibus, obedientibus a»tern injustitix, erst excandep scentia et ira. ANictio, snquam, erst et angustia

adversus omncm animam hominis per petraniis malum, turn Judni in primis, turn etiam Grmci: to gloria vcro, et honor, et pax rrgt cuivis operanti

bonum, turn Jn

lese quoque peribunt: ct q»icunquc curn lc„e tg peccaverunt, per le@em damnabuntiir: (non enirn

341

l4 l5

I6

l7

t8

10 2l

23

z.y sionem Deum dedecoras? Nam Dei nomen pro-

25

26 27 z8

ss.] AD ROMANOS.

qal eadiant legem ]asti sunt spud Deum; sed qei legend prastant, justiRcabuntur. Nam quum gentes qua legem non habent, natura qua legis sent faciant, isti legem non habentes, sibl ipsis sant lex: at qui ostendant opus legis scriptum in cordibus sais, una testimonium reddcntc ipsorum conscientia, et cogitationibus scsc mutuo accusantibus, aut etiam cxcusan(ibus:) in dic quo judicabit Dominus dc occultis hominum, ex evan-

.gelio meo, pcr Jesum Christum.

Ecce, ta cognominsris Judaus, ct scquicscis
in )ege, et gloriaris in Deo; et nosti ~J'us volun-

tatem, et cxp)oras qum discrepant, insti(utus cx lege; con6disque tc ducem esse cacorum, luccm

eorum qui slnt in tcncbris, cruditorcm insipicntium, magistrnm infantiurn, quod habeas informationem cognitionis sc veritetis in lege. Qui igitur doccs ilium, teipsum non doces? qui prxdicas non furandum, furaris? qui dicis non mmchandum,

mmcharis? qui abominaris idola, sacrilcgium admi(tis? qui de legc gloriaris, per legis transgrcs-

pter vos blasphematur inter gcntcs, sicut scriptum est (Es. 52, 5. Ezech. 36, 10. 23).

Nam circumcisio quidem protest, si lcgcm observes: quod si transgressor legis fucris, circumcisio tua lacta est pmputium. Itaquc si praputium jura legis observet, nonne prmputium illius pro circumcisionc reputabitur? Et quod cst ex natura prmputium, si lcgcm servct, damnabit tc, qui per literam ct circumcisioncm cs transgressor legis? Non enim qui est in propatulo juduar, Jude.us est; ncc en qua err propatulo cc'rcemckco, sd cs/, in carr

cisio rst: se

cumcisio cordis, c'd est, in spirite

349 EPISTOLA pgt — 18.

cujus fadei lans non crt ez hominibus ~ sed ex Deo.

3 QUW est igltur prastantia Judai? aut qua

utilitas circumcisionis?

Multa per omnem modum: primarium enim ulled 3 rrt, quod eis credits sant eloquia Dei. Quid turn

enim, si infidi fuerunt quidam? num ipsorum infide- 4 litas fidem Dei cassam reddet? Absit: imo esto

Deus verax, omnis autem homo mendax: sicut scriptum est, Ut justificeris in sermonibus tais, et vincas quando tu judicas (Ps.gr,4).

5 Quod si injustitia nostra Dei justitiam commendat, quid dicemus? num injustus Deus qui inferat pmuam? (humano more loquor }.

6 Absit: alioquin quomodo judex crit Deus mundi? 7 Etenim si veritas Dei per meum mendacium redundavit in gloriam ipsius, cur amp)ius ego ut 8 peccator condemnor? Ac non (sicut de nobis male

loquuntur, et sicut quidam aiun t nos dicere) faciamus mala ut veniant bona? quorum damnatio justa est.

9 Quid igitur? prmcellimus?

Nullo modo: nam ante criminati sumus et Juro daos et GTmcos omnes esse sub peccato: sicut

scriptum est, Non est justus, ne unus quidem: non est qui intelligat, non est qui I2 exquirat Deum. Omnes deflexerunt, simul inutiles facti sunt: non est qui faciat quod bonum est, non est usque ad unum l3 (Ps.14, I — 3) Sepulchrum apertum, guttur

eorum; linguis suis ad dolum usi sunt (Ps.5,9}; veuenum aspidum sub labiis >s coram (Ps.r4o,3}: quorum os diris et ama' -"tia plenum est (Ps. to, 7). Veloces

grum ad effundendum sanguinem:

et calamitas in viis coram: ' et is non cognoverunt (Es. 59, 7. 8).

S,ti — 4,s.) AD ROMANOS. 84S

Noa est timor Dei coram oculis eorum (ps. 36, 3).

19 SClRUs autem, quacanque lpx dicit, iis qui in

lege sant dicerc; ut omne os obturetur, et obnoxius fiat totus mundus condemnationi Dei. Promo pterea ex operibus legis nalla caro justificabitur

in conspectu ejus: per legem enim agnitio peccati.

Nunc vero absque legc justitia Dei patefacta

est, comprobata testimonio legis ac prophetarum: ss justitia, inquam, Dei per fidem Jesu Christi in

omnes et super omnes qai credunt; non enim o3 est distinctio: omncs enim peccavcrunt, ac defim4 ciuntur gloria Dei: ut qui justificentur gratis, ~d

cat, ejus gratia, per redemptioncm factam in s5 Jesu Christo: quern proposuit Deus placamentum

per idem in sanguine ipsius ad demonstrationem justitia sum pratercundo peccata qua antecesseg6 runt, in illa Dei tolerantia. Ad demonstrationem

justitia sua, praesenti tempore: ut sit ipse justus, et justificans eum qui est ex fide Jesu.

27 Ubi igitur gloriatio? exclusa est. Per quam

legem? operum? non: sed per legem fidei.

28 Colligimus igitur, fide justificari hominem absque operibus legis.

s9 An est Deus Judmorum solum? annon et gen3o tium? certe et gentium. Quandoquidem Deus

unus ~st qui justificabit circumcisionem ex fide, et praputium per fidem.

3l Legem igitur cassam reddimas per fidem? Absit: imo legem stabilimus.

4 QUID igitur dicemus Abrahamum, patrem iilam nostrum, nactum esse secundum carnem? s Nam si Abrahamus ex operibus justificatus fuit,

habet de quo glorietur, at non apud Deum.

3 Quid enim scripture dicit? Credidit autem Abrahamus Deo, et imputatum est ei ad justitiam.

4 Atqui ei qui operatur, merces non imputatur ex

5 gratia, sed ez debito. Ei vero qui non operatur,

sed credit in eum qui justifieat impivm, imputatur

G fides sua ad justitiam. Sicut etiam David declarat

beatum eum hominem cui Deus imputat justitiam

7 absque operibus, da'ccats, Beati quibus remiss'

sunt legis transgressiones, et quorum

S tecta sunt peccata. Beatus vir cui non

imputarit Dominus peccatum (Ps. 32y L 2).

Ista igitur beatitatis declaratio in circumcisionem soho', an et in praputium calf? dicimus

enim imputatam i'uisse Abrahm fidem ad justitiam.

to Quomodo ergo imputata est P quum asset in circumcisione, an gua~s cssct in praputio?

tt Non in circumcisione, sed in praputio. 'Kt

signum accepit circumcisionis, gaud csf sigillum

justitia fidei rccepta in praputio, ut esset pater

omnium credentium in praputio, impotata etiam

I" ipsis justitia; et pater circumcisionis, iis viCklichl

qui non solum sunt ex circumcisione, sed qui

etiam incedunt vestigiis fidei patris nostri Abrahami, qua fuit in praputio.

)3 Non enim per legem promissio ccssct Abrahamo, aut semini ejus, ut hares esset mundi,

rp sed per justitiam fidei. Etenim si ii qui ex lege

slnt, haredes sunt, inanis facts est fides, et

)5 cassa reddita est illa promissio. Nam lee iram

eAicit: ubi enim non est lex, ibi nec transgressio

l6 cst. Propterea ex fide hsI hnrhdstns ut sat per

gratiam, ut firma sit promissio toti semini: cd

csI, non solum ci quod cst ex lege, verum etiam

ei quod cst ex fide Abrahami, qui est pater os77 nium nostrum, (sicut scriptum est, Patrem multarum gentium constitui tc,) coram eo cui credi ~

dit, Deo vc'Alt'cct, vivificante mortuos, et vocante

J8 qua non sunt tanquam sint: oui, Abrahaoeus,

4y }f 5 j9 j AD ROhf ANOS.

contra spem sub spe credidit, fore ut ipse fieret pater multarum gentium, secundum id quod ~a dictum fuerat, Ita crit semen tuum (Gen.l5,5). c9 Ac minime infirmus fide, non consideravit suum

3Q

1l

«2

13 14 15 0

ipsius corpus jam emortuum, quum centum circiter natus esset annos, nec emortuum uterum Sara. Ad Banc promissionem autem Dei non addubitavit incredulitate: sed corroboratus fuit fide, tribute gloria Deo; ac plene certioratus est, ~un quod promiserat, posse etiam cfficcre. Quapropter etiam hoc imputatum est ei ad justitiam.

Non scriptum est autem propter eum solum, quod koc imputatum fuerit ei; sed etiam propter nos, quibus futurum est ut imputetur, iis naees'rese qui credunt in eum qui suscitavit Jesurn Dominum nostrum ex mortuis, qui traditus fuit eeorh' propter offensas nostras, et suscitatus ad nostri justificationem.

JUSTIFICATI igitur cx fide, pacem hahcmus spud Deum per Dominum nostrum Jesum Christum: per quern etiam fide adducti fuimus in

hanc gratiam per quam stamus, et gloriamur in spe gloria Dei.

Neque sd solum, sed etiam gloriamur de afAictionibus, scientes quod afAictio tolerantiam efficiat; tolerantia vero experientiam, ezperientia autem spem: porro spes non pudefacit, eo quod charitas Dei effusa est in cnrdibus nostris per

Spiritum Sanctum qui datus est nobis. Christus enim, quum nullis adhuc viribus esse-

mus, prastituto tempore pro impiis mortuus est.

Enimvero vix pro justo quisquam inoriatur; nam pro bono elro forsitan aliquis etiam mori sustineat. Commendat autem suam erga nos charitatem Deus, eo quod quum adhuc essemus peccatores, Christus pro nobis mortuus sit. Justificati igitur

EPLSTOLA [:7 t0 — tL

nunc ejus sanguine, servabimur multo magis per ta eum ab ira illa. Nam si, quum inimici cssemus,

reconciliati fuimus Deo per mortem I ilii ejus, multo magis reconciliati, servabimur pcr vitam r t ipsius. Neque id solum, verum etiam ploriamur

de Deo per Dominum nostrum Jesum Christum, per quern nunc reconciliationem rccepimus.

rz Propterea, sicut per unum hominem peccatum

in mundum introiit, sic per peccatum, mors; et ita in omncs homines mors pervasit, in quo koIg saic'ne omncs peccarunt. Nam usque aJ 1egcm

peccaium erat in mundo: peccatum vcro assr r4 non putatur, non eristente lege. Regnavit autem

mors ab Alamo usque ad Mosen, in eos etiam qui non peccaverant ad similitudinem transgressionis Adam, qui est typus illius qui erat futurus.

l5 At non ut offensa, ita etiam est quod Deus

gratihcatur: nam si illius unius offensa mu)ti mortui sunt, mu)to magis gratia Dei et donatio per gratiam, qum crt unius illius hominis Jesu t6 Christi, in multos ezundavit. Neque ut cllud

quod a'ntroc'c't per unum qui peccavit, c'Ie csl quod donatur: nam reatus quidem est ex una e/cnra ad condemnationem; quod autem gratificatur Drus ~ est ex multis ogrtcsis ad justificat7 tionem. Etenim si per unam illam offensam mors

regnavit per ilium unum, multo magis cc' qui exundantiam illam gratia et doni justitia recipiunt, in vita regnabunt pcr unum ilium Jesum Christum.

l8 Nempe igitur, sicut per unam og'ensam rratus

esne't in omnes homines ad condemnationem, ita per unam justificationem brur~ Nvs r'edvndavit t9 in omnes homines ad justificationem vitm. Sicut

enim per illam inobedientiam unius illius homi-

6,so — 6,ts.) AD ROMANOS. 842

nIs peccatores constituti aunt illi multi, i)a per unius obedientiam justi constituentur illi multi.

Lex vero prN:terea introiit, et redundaret

oH'casa illa: sed ubi redundavit peccatum, i>i z t superabundavit gratia illa: ut quemadmodum

regnaverat illud peccatum ad mortem, ita etiam gratia illa regnaret per justitiam ad vitam aternam, per Jesum Christum Dominum nostrum.

6 Quid igitur dicemus? permanebimus in peccato,

ut gratia auctior fiat?

2 Absit: qui mortui sumus peccato, quomodo acl- 3 huc vivemus in eo? An ignoratis, nos quotquot

baptisati sumus in Christum Jesum, in mortem 4 ejus esse baptizatosP Consepulti sumus igitur

ei per baptismum in mortem; ut sicuti suscitatus est Christus ex mortuis in gloriam Patris, 5 ita et nos nova vita ambulemus. Nam si curn

eo plantati coatuimus assimilatione mortis ejus, nimirum etiam resurrectionis ass&ns'lahoec curn 6 cu coalescemus: illud scientes, vetercm ilium

nostrum hominem curn eo crucifixum esse, ut cassum reddatur corpus iltud peccati, ne nos 7 amplius serviamus peccato. Etenim qui mortuus 8 est, iiberatus est a peccato. Quod si mortui

sumus curn Christo, credimus {'ore ut etiam ei 9 convivamus: ut qui sciamus Christum suscitatum

ex mortuis, non amplius mori: mortem, geglaoe, Io ei non amp)ius dominari. Nam quod mortuus

est, peccato mortuus est semel: quod autem tl vivit, vivit Deo. Ita etiam vos colligite, vos

turn mortuos esse peccato, turn vero vivere Deo t s per Christum Jesum Dominum nostrum. Ne

regnato igitur peccatum in mortali vestro corpore, ut auscultetis in cupiditatibus corporis: r3 neque sistite membra vestra arma injustitim peccato: sed sistite vos Deo, ut ex mnrtuis vivos,

S48 EPISTOLA [6,1s — V,4.

~y et membra vestra arma justitia Deo. I'cccatum

vobis non dominabitur: non cairn estis

sub lege, sed sub gratia.

Quid igituri peccabimus, quod non simus sub

legc, sed sub gratia?

)6 Absit. '4 An ncscitis quod cui sistitis vos

servos ad auscultandum, ejus servi estis cui auscultatis, sive peccati ad mortem, sive obedien- 17 tise ad justitiamP Gratia autetn sat Deo, quod

fuistis gus'd~a servi peccati, sed ex corde auscultastis ci forma doctrine in quam estis trat8 diti. Kt liberati a peccato, mancipati estis justil9 ti~. FIominum more loquor, propter in6rmitatem