1-mavzu. Buxgalteriya hisobi, uning ahamiyati va turlari Buxgalteriya hisobi haqida tushuncha

KORXONANING FONDLARI VA MOLIYAVIY NATIJALARI HISOBI

1. Ustav kapitali hisobi

2. Moliyaviy natijalarning shakllanish tartibi va taqsimlanmagan foyda hisobi


1. Ustav kapitali hisobi
Ustav kapitali – bu ta’sis hujjatida belgilangan doiradagi faoliyatni ta’minlash uchun ta’sischilarning (ishtirokchilarning) korxona mulkiga qo`ygan mablag`lari (ulushlari, aksiyalar nominal qiymatida va hokazolar)ning pul ifodasidagi yig`indisidir. Ustav kapitalini shakllantirish jarayoni korxona tashkiliy-huquqiy shakliga muvofiq ravishda O`zR qonunchiligi bilan tartibga solinadi. Ustav kapitali ro`yxatdan o`tkazilgan hajmda yoki to`langan aksiyalarning nominal qiymati yig`indisi miqdorida aks ettiriladi. Ustav kapitalining hajmi ro`yxatdan o`tkazilgan ta’sis hujjatlaridagi summadan oshib ketishi mumkin emas. Korxona ustav kapitalining ko`payishi yoki kamayishi faqat ta’sischilarning qarori asosida va ta’sis hujjatlariga tegishli o`zgartirishlar kiritilgandan keyingina amalga oshirilishi mumkin. Korxona ustav kapitalining holati va harakati to`g`risidagi axborotlarni umumlashtirish quyidagi schetlarda amalga oshiriladi:
8310 “Oddiy aksiyalar”;
8320 “Imtiyozli aksiyalar”;
8330 “Pay va ulushlar”
8310 “Oddiy aksiyalar” scheti oddiy aksiyalarni o`zida mujassamlashtirgan aksiyadorlik kapitalining holati va harakati to`g`risidagi axborotlarni umumlashtirish uchun mo`ljallangan. Aksiyadorlik jamiyati davlat ro`yxatidan o`tkazilgandan keyin uning ustav kapitali emissiya prospektida ro`yxatga olingan summada 8310 “Oddiy aksiyalar” schetining krediti va 4610 “Ustav kapitaliga ulushlar bo`yicha ta’sischilarning qarzlari” schetining debetida aks ettiriladi. Korxonaning aksiyadorlik kapitali hisobda ro`yxatdan o`tgan, lekin emissiyasi tugallanmagan miqdorda hisobga olinishi sababli e’lon qilingan (chiqarishga ruxsat berilgan), chiqarilgan (aksiyadorlar tomonidan obuna amalga oshirilgan) va muomaladagi oddiy aksiyalarning har qaysi emissiyasi bo`yicha alohida analitik hisob yuritish talab etaladi. Ushbu muomalalarni 8310 “Oddiy aksiyalar” schetiga ochilgan analitik hisob registrlarida qayd qilish zarur.
8320 “Imtiyozli aksiyalar” scheti imtiyozli aksiya ko`rinishida chiqarilgan aksiyadorlik kapitalining holati va harakati to`g`risidagi ma’lumotlarni umumlashtirish uchun mo`ljallangan. Aksiyalar 8310 “Oddiy aksiyalar” va 8320 “Imtiyozli aksiyalar” schetlarda nominal qiymatlari bo`yicha hisobga olinadi.