1. Psixi hadisələrin mahiyyəti və onların təsnifatı

Anket və onun quruluş qaydaları

Anket sorğusunu toplamaq üçün hər şeydən əvvəl bir şey yaratmaq lazımdır ki, onun köməyi ilə lazım olan məlumat toplamaq mümkün olsun.
Anket—tərzdə struktur qurulmuş və hər bir tədqiqatın əsas vəzifəsi ilə bağlı məntiqi surətdə bağlı olan suallar yığılmışdır.
Anketin tərtib edilməsi prosesi material tədqiqatın əsas hipoasını suallar dilinə çevirmək üçün. Bu, çox mürəkkəb və olduqca çox zəhmətli, tədqiqatçı-sosioloqdan ehtiyatı, səbirlə işləmək, sualların tipləri haqqında yaxşı biliklərin olması, sualları dəqiq ifadə bacarmaq və onlara uyğun şəkildə tələb edən əməliyyatdır.
Anket sualları, təsviri, 3 əsasa görə görünürdür:

1. 
   onlara görə;
   
2. 
   formasına görə;
   
3. 
   funksiyasına görə.
   

Sualların şərhinə görə tipləri

Anketin bütün suallarına uyğun olaraq iki böyük qrupa bölmək olar:
a. keçmiş və indiki dövrdəki faktlar, davranış və fəaliyyət məhsulları haqqında suallar;
b. fərdin motivləri, qiymətləri və rəyləri haqqında suallar.
Əgər birinci qrupdan olan suallarla araşdırmaçı rəyi soruşulan haqqında, onun nələri ilə bağlı araşdırma apardığı və yadda saxladığı haqqında obyektiv məlumat ala bilərsiniz, ikinci qrup, daxil olan sualların vasitələri ilə o, rəyi soruşulanın nə düşündüyü, bu və ya başqa bir şey haqqında rəyi, nə etmək əsas və bunun səbəbi haqqında məlumat əldə edir.
Birinci qrup suallara hər şeydən əvvəl demoqrafik suallar, rəy soruşulan statusunun, cinsinin, yaşının, təhsilinin, ailə vəziyyətinin, peşəsinin, iş stajının və s. təyin edilməsinəmiş sualları kömək etmək olar. Adətən, bu cür suallardan "anketin demoqrafik hissəsi" və ya "pasportçası" adını almış bölməsi tərtib edilir və anketin sonunda genişləndirİr.
Demoik suallar cavabların qəti birmənalılığını müəyyənləşdirmək üçün dəqiq və dəqiq sözlərlə ifadə edildi, onlara cavab vermək prosesində özü, onda təklif, rəyi soruşulanlara xüsusi diqqət yetirmək təşkil etmir. Bu çur suallara verilən cavabların doğruluğu olduqca yüksəkdir. Lakin bəzi istisnalar da olur. Cavabdeh anonimliyə görə edə bilərsə və onda verdiyiniz cavabları ilə hər hansı bir zərərzdə vura bilər.
Fərdin davranışı və fəaliyyəti məhsulları ilə bağlı və sosioloqun onların köməyi ilə hadisələrlə, faktlarla dolu məlumatlarla bağlı suallara qoşulmaq, onlara verilən cavablara əlavə olaraq düzgün və səmimi olur. Adətən, rəyi soruşulanlara böyük həvəslə və heç bir çətinlik çəkmədən cavab verirlər. Lakin qeyd etmək dazımdır ki, verilən suallara cavab verməyən hərəkətlərə və ya respondentin əvvəlki vəziyyətində çoxdan olmuş hadisə və hərəkətlərə yardım göstərən qeyri-mötəbər cavabların alınacağı ehtimalı təmin etmək surətdə artır. Birinci halda, hansı davranış tipinin cəmiyyət tərəfindən bəyənildiyini, Hansının pisləşdiyini yaxşı bilən cavab verən öz hərəkətləri faktlarını gizlətməyə və hansısa əməliyyatları çox şişirtməyə və ya hərəkətdə heç bir yerdə olmamış vəziyyətdə öz ayağına yazmağa meyl göstərir. İkinci halda qeyri-mötəbərlilik, yaddaşın səhvləri, respondent tərəfindən hər hansı bir keçmiş hadisənin fikrincə canlandırılması çətinliyi yaranır.
Rəyi soruşulanların motivləri, qiymət və qiymətləndirmələrin aydınlaşdırılmasına yönəldilmiş ikinci qruplar respondentlər üçün birinci qrupdakı suallardan çətindir, buna görə də onlara verilən cavabların düzgünlüyü və səmimiliyi birinci suala verilmiş cavablara görə daha az olur. Sualların ümumi sayının hər hansı bir cavabsız qalanların çox faizi məhz bu suallara düşür. Məhz həmin suallara cavab verilərkən sooloq respondentin ya cavab verə biləcəyini, ya da təyin etdiyi halları qeyd edir. Belə bir tədqiqatçının vəzifəsi xüsusi texniki üsullar və alətlər ilə lazımi məlumatların əldə edilməsinə nail olmaq üçün.
"Niyə?" tipləşdi və nəyə görə belə fikirləşirsiniz? və s.), Respondentdə yalnız müsbət reaksiya və cavab vermək arzusu doğuran suallar tədqiqatçı detallaşdırılmış suallar silsiləsi əlavə edir və onlara verilən cavabların məcmusu tədqiqatçıları cavablandıran bir rəyin rəyi barədə fikir yaradır.