1 uluslararasi azərbaycan felsefe araştirmalari fəLSƏFƏ VƏ sosial-siyasi derneğİ elmlər assosiASİyasi

Fəlsəfə və sosial-siyasi elmlər – 2016, № 2 
 
 
- 98 - 
Mounier,  Emmanuel,Varoluş  Felsefelerine  Giriş,  Alan  Yayıncılık, 
İstanbul, 1986. 
Öktem, Niyazi, “JacquesMaritein, Akdeniz Kültürü, Neo-Tomizm ve 
Personalizm”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C.48, S.1-
4, 1982-1983, s. 283-293. 
Safa, Peyami, “Egzistansiyalizm”, Türk Düşüncesi Dergisi, C.6, S.34, 
1956, s.2-6. 
Safa,  Peyami,  “Egzistansiyalizm  II”,  Türk  Düşüncesi  Dergisi,  C.6, 
S.35, 1957, s.22-26. 
Safa, Peyami, “Einstein’in Ölümü Üzerine”, Türk Düşüncesi Dergisi, 
C.3, S.18, 1955, s. 385.  
Safa, Peyami, “Türk Düşüncesi ve Batı Medeniyeti”, Türk Düşüncesi 
Dergisi, C.1, S.1, 1953, s.4-9. 
Topçu,  Nurettin,  Bergson,  Dergah  Yayınları,  5.  Baskı;  İstanbul, 
2011. 
Ülken, Hilmi Ziya, “Bir Münzeviye Cevap”, Türk Düşüncesi Dergisi, 
C.3, S.16, 1955, s. 286-289. 
Ülken,  Hilmi  Ziya,  “İrade  ve  Telkin”,  Türk  Düşüncesi  Dergisi,  C.3, 
S.16, 1955, s. 246-251.  
Ülken, Hilmi Ziya, “İrade ve Telkin II”, Türk Düşüncesi Dergisi, C.3, 
S.17, 1955, s. 331-336. 
Ülken,  Hilmi  Ziya,  “Tarihi  Maddeciliğe  Reddiye”,  Türk  Düşüncesi 
Dergisi, C.10, S.54, 1959, s. 54-57. 
Ülken, Hilmi Ziya, “Tarihi Maddeciliğe Reddiye II”, Türk Düşüncesi 
Dergisi, C.10, s.55, 1959, s. 23-32.  
 
 
Arş. Gör. Rabia Dirican  
Doç. Dr. Levent Bayraktar 
 
Philosophical Movements in the  Journal of Turkish Thought 
(summary) 
 
The  Journal  of  Turkish  Thought  which  first  issue  was  published  in 
1953 and last one was published in 1960 when Democrat Party was lasting 
to government, started to work for evaluate philosophically to crucial deve-
lopments  in  the  hometown.  We  are  reveal  in  this  article  that  they  firstly 
handle Bergsonism, existentialism, personalism, positivism, materialism and 

---

Fəlsəfə tarixi  
 
 
- 99 - 
anti-materialism believing to be necessary of handle different disciplines to 
get a philosophical perspective.  
The  Journal  of  Turkish  Thought  prominent  thinkers  of  own  lived 
period wrote demonstrated that it own be a journal of thought. For instance 
Bergsonism is a current of thought that place importance on ‘time’, ‘memo-
ry’ and ‘intuition’ notions. Existentialism describes existence as a construct 
of  oneself  of  human  and  also  personalism  attaches  importance  to 
personality.  
When  philosophical  thoughts  and  way  of  handling  all  together  is 
thought  it  is  possible  to  say  that  the  Journal  of  Turkish  Thought  criticise 
severely materialism degrade reality to material and it critise positivism try 
to  explain  via  science  entire  universe.  And  also  we  reveal  that  the  Journal 
take  an  existentialist  and  personalist  stance  base  on  personality,  will  and 
national memory. 
  
Keywords:  Journal  of  Turkish  Thought,  philosophical  thoughts, 
Peyami Safa 
 
Lab. Rabia Dirican  
Dos. Dr. Levent Bayraktar  
 
Türk Düşüncəsi Dərgisində Fəlsəfi Cərəyanlar 
(xülasə) 
 
Demokrat  Partiyanın  iqtidarda  olduğu  1953-1960-cı  illərə  təsadüf 
edən Türk Düşüncəsi Dərgisi ölkədə cərəyan edən hadisələrə fəlsəfi prizma-
dan qiymət vermək məqsədi ilə işə başlamışdır. Fəlsəfi bir baxış tərzinə sa-
hib olmaq üçünsə ilk növbədə fərqli cərəyanları tədqiq etmənin vacibliyinə 
inanaraq  dərgidə  berqsonculuq,  eqzistensiyalizm,  personalizm,  pozitivizm, 
materializm və anti-materializm kimi cərəyanların müzakirə edildiyi ortaya 
çıxarılmışdır.  
Dövrün  tanınmış  mütəfəkkirlərinin  öz  yazılarıyla  yer  aldığı  Türk 
Düşüncəsi  Dərgisi  fərqli  fəlsəfi  cərəyanları  araşdıraraq  bir  düşüncə  dərgisi 
olduğunu isbat  etmişdir. Məsələn, berqsonculuq  “müddət, hafizə və sezgi” 
məfhumlarına  diqqət  çəkən,  eqzistensiyalizm  varlığa  “mövcudiyyət 
halındakı insanın özünü inşa etmə macərası” olaraq tərif verən, personalizm 
isə şəxsiyyəti və özünəqayıdışı önə çıxardan bir cərəyan olaraq verilmişdir. 
 
Açar sözlər: Türk Düşüncəsi Dərgisi, fəlsəfi fikirlər, Pəyami Səfa.    

---

 
 
- 100 - 
 
 
 
Epistemoloji 
  
  
Temporal Parçalar Metafiziği II: Temporal Geçiş 
Sorunu
*
 
 
 
A. Suat Gözcü 
 
 
Giriş
 
 
Çağdaş  metafizikçiler  arasında  temporal  parçalar  ve  temporal  geçiş 
konularında yapılan çalışmaların çoğunda zamanın ya hareketi içerdiği (du-
rağan olmadığı) ya da statik bir yapıda olduğu (akışı içermediği) şeklinde iki 
karşıt  yaklaşım  vardır.  Bu  iki  yaklaşım  arasında  zamanın  kendi  başına  bir 
varlık  olduğunu,  bizden  bağımsız  bir  şekilde  akıp  gittiğini,  yeniyi  getirip 
eskiyi alıp götürdüğünü ileri sürenlerle, temporal parçalar arasındaki bağın-
tının kalıcı olduğunu ve temporal geçişin olmadığını savunanlar arasında ya-
pılan tartışmayla karşılaşırız.
1
 Sözü edilen tartışmalarda temporal oluşun do-
ğaya  ait  olduğunu  ya  da  evrene  yüklenebileceğini  ileri  sürenler,  temporal 
kavramlar ile fizik doğa arasında bir bağıntı olduğunu da düşünür; buna kar-
şın, zamanın statik yapıda olduğunu ileri sürenler açısından, temporal mod-
lar fizik doğada içerilmez. Kısaca, çağdaş metafizikçilerden bazıları zaman 
ile uzay arasındaki analojiden yararlanarak temporal geçişin olduğunu ileri 
                                                 
*  Temporal  parçalar  metafiziği  ile  ilgili  ilk  çalışmamızda  süregelimcilik  ve  dört-boyutçu 
teori üzerinde durduk. Bkz. Gözcü, A. S., “Temporal Parçalar Metafiziği I: Süregelimcilik 
ve  Sider’ın  Dört-Boyutçuluğu”,  Kutadgubilig  Felsefe-Bilim  Araştırmaları  Dergisi,  2016 
(Eylül), N. 31, s. 193-206 
1
 Bkz. Olson, E. T., “Passage of Time”, The Routledge Companion to Metaphysics, Edit. R. 
Le Poidevin, P. Simons, A. McGonial, R. P. Cameron, Routledge, New York, 2012, s. 440 

---