1 uluslararasi azərbaycan felsefe araştirmalari fəLSƏFƏ VƏ sosial-siyasi derneğİ elmlər assosiASİyasi
Fəlsəfə və sosial-siyasi elmlər – 2016, № 2
Yüklə 5,03 Kb. Pdf görüntüsü
|
Fəlsəfə və sosial-siyasi elmlər – 2016, № 2 - 154 - Türk nüfusunun nasıl değiştiğini, günümüzde Türkçeyi yaşatan Türk kuru- luşlarının faaliyetlerini, Avrupa Birliği’ne üyelik sürecinde Türklerin dil haklarını ileri götürmesi beklenirken Romanya’nın bu konudaki tutumunu, Türklerin Romanya’da Türkçe eğitim konusundaki bilgi eksikliklerini ve yaklaşımlarını, Romanya’da basın-yayın faaliyetlerinde Türklerin ve Türk- çenin diğer etnik gruplara kıyasla neden geride kaldıklarını ele alıyor. Ro- manya’da yaşayan Türk nüfusun günümüzde oldukça az sayıda bulunması ve bu nüfusun eğitim, basın-yayın faaliyetlerinde Türkçeyi kullanma konu- sundaki bilinçsiz tutumlarına değinilerek Romanya nüfusu içerisinde gitgide erimeye başladığı vurgulanmaktadır. Fahri Türk, “Moldova’da Yaşayan Gagavuzlar ve Gagavuz Türkçesi” isimli çalışmasında İkinci Dünya Savaşı sonrasında Moldova ismini alan Besarabya’da Gagavuz Türkçesinin kamusal alanda kullanımını ve eğitim dili olmasını 19. yüzyıldan günümüze değin geçen süreçte çözümlemekte- dir. Türk, çalışmasında özellikle Gagavuz Türkçesinin kamusal alanda kul- lanılabilir olmasına yönelik yasal çerçevenin yanı sıra basın ve medya konu- suna da değinmiştir. Bu bağlamda, öncelikle 20. yüzyılın başlarında Gaga- vuz Türkçesinin yazı dili olarak kullanılması çabaları, Besarabya ve Moldo- va’da Türk nüfusunun durumu, komünist rejimde Gagavuz Türkçesinin ilk defa bir alfabe ile tanışma süreci ortaya konmaktadır. Hemen ardından ise Gagavuz Türkçesinin kamusal alanda kullanılmaya başlanması, eğitim dili haline gelmesi ve federal-bölgesel yasaların bu sürece nasıl etki ettiği tartı- şılmıştır. Tarihsel süreçte ilk defa komünist rejimin etkisiyle Kiril alfabesiy- le tanışan Gagavuz Türkçesi günümüzdeki alfabesine (Latin alfabesi) 1996 yılında kavuşmuştur. Çalışmadan da anlaşıldığı üzere Gagavuzların az sayı- da gazete çıkarabiliyor olmalarına rağmen bunların birçoğunun yayın dilinin Rusça olduğu vurgulanıyor. Buna karşın yalnızca birkaç gazetenin yayın dili Türkçedir. Ayrıca, Moldova’nın bağımsızlığını kazanmasından sonra Türkiye’nin Gagavuzlara yönelik uyguladığı uluslararası politikanın neticesinde Gagavuz Türkçesinin dilsel ve kültürel olarak nasıl etkilendiği de ortaya konmaya çalışılmıştır. Türk’ün bu çalışmasının bir önemi de Gagavuz Türkçesinin Moldova’da kamusal alanda ve eğitimde kullanımını diğer Balkan ülkeleriyle kıyaslayarak Gagavuz Türkçesinin benzeri örnekle- Rəylər və mülahizələr - 155 - rinden daha demokratik koşullar içerisinde varlık gösterdiğini işaret etme- sidir. Ali Hüseyinoğlu’nun “Yunanistan’da (Batı Trakya) Türk Azınlığı ve Türkçe” isimli çalışmasında, özellikle Lozan Barış Antlaşması (1923) sonra- sında Batı Trakya’da Türkçenin kullanımına ve eğitimine yönelik olgular, bu konuda farklı roller üstlenen yerel, ulusal ve uluslararası aktörler bağla- mında analiz edilmiştir. Bu analizde önemle değinilen nokta, Avrupa Birli- ği’ne üyelik süreci öncesinde ve sonrasında ikili ve çok taraflı birçok anlaşmaya konu olmasına rağmen Batı Trakya’da Türkçe dili ile ilgili sorunların halen devam ettiğidir. Bu durum tartışılırken Batı Trakya’daki Türk nüfusu, Türkçenin gündelik yaşamda kullanımının yanı sıra eğitim, basın ve yayın gibi faaliyetlerde kullanılması ve basın-yayın kuruluşları ile azınlık sivil toplum örgütlerinin Türkçe olan ilişkileri ve Türkçenin yaşatılmasına katkıları da ele alınmaktadır. Bu bağlamda, ağırlıklı olarak Türkçe ve Yunanca kaynaklar ile bölgede mülakat yaparak hazırlanan çalışma, Batı Trakya’da Türkçenin kamusal alanda, eğitim, basın-yayın ve sivil toplum alanlarındaki kullanımında yaşanan sorunlara değinmektedir. Yugoslavya döneminden başlayarak günümüze değin geçen süreçte Türkçenin kullanılması ve Türkçe diline yönelik uygulanan politikaları ele alan Fahri Türk ve Christoph Giesel’in “Makedonya Türkleri ve Türkçe” i- simli çalışmaları Makedonya’da yapılan alan çalışmasına dayanmaktadır. Bu çalışmada, 1991 yılında bağımsızlık statüsü kazanmış olan Make- donya’da Türklerin dilsel haklarına ilişkin kazanımlar ve kayıplar üzerinde durulmaktadır. Bu doğrultuda, Avrupa Birliği’ne üyelik sürecinin Türkçenin Makedonya’daki kamusal alandaki kullanımına, Türkçe matbuata etkisi incelenerek Türkçenin kullanılmasında karşılaşılan yapısal engellere dikkat çekilmektedir. Özellikle Türkiye’nin Makedonya’da yaşayan Türklere ve Türkçenin kamusal yaşamda daha yaygın kullanımına yönelik desteğinin ö- nündeki en büyük engelin Makedonya devletini rahatsız etme kaygısı oldu- ğunu dile getiren Türk ve Giesel’e göre Türkiye’nin vereceği desteğin yal- nızca Türkçenin yaşatılması bakımından değil, iki devletin iyi ilişkileri bakı- mından da olumlu etkilerde bulunabileceğini belirtmektedir. Diğer taraftan Makedonya’da Türkçenin kamusal alandaki mevcut kullanım durumu ile Fəlsəfə və sosial-siyasi elmlər – 2016, № 2 - 156 - anadilde eğitim imkânının demokratik kurumlara ve normlara olan bağlılı- ğın da bir simgesi olduğu vurgulanarak örnek bir yaklaşım olduğunun altı çizilmektedir. fdfs Yugoslavya döneminde Kosova’da Türkçenin, Arnavutça ve Sırpça dilleri ile birlikte resmi dil statüsüne kavuştuğunu, ancak Sırbistan hüküme- tinin asimilasyon politikaları çerçevesinde bu statüsünü kaybederek günü- müzde halen etkin bir kazanım elde edemediği Fahri Türk ve Sencar Kara- mucho’nun “Kosova Türk Azınlığı ve Türkçe” isimli çalışmalarında ele a- lınmaktadır. Bu bağlamda, yapılan mülakatlarda elde edilen bilgilerden yola çıkarak Türkçenin Kosova’da resmi dil statüsünü kaybetme süreci ile Kosova’da yaşayan Türklerin bu konudaki tutumları ve yaklaşımları, Ko- sova Demokratik Türk Partisi ve Ankara hükümetlerinin bu konular üzerin- de oynadıkları roller kapsamında yorumlanmıştır. Çalışmada dikkat çekilen önemli noktalardan biri de Yugoslavya yönetimi sonrasında, Sırbistan ve Kosova yönetimlerinin Türkçenin kullanımına yönelik uyguladıkları kısıtla- yıcı ve baskıcı politikaların Türklerin ve Türkçenin Kosova’daki kültürel varlıklarına yönelik ciddi bir tehdit/asimilasyon haline gelmesidir. Bunun yanı sıra Birleşmiş Milletler Örgütü’nün de bu konudaki yaklaşım ve uygu- lamalarının çifte standart olduğu vurgulanarak günümüzde Kosova ve Tür- kiye’deki egemen hükümetlerin duyarsız bir tavra sahip oldukları belirtil- mektedir. Burak Gümüş’ün “Sırbistan Türkleri ve Türkçe” isimli çalışmasında, eski Yugoslavya devletlerinin birçoğundaki Türklere ve Türkçeye ilişkin ye- tersiz de olsa bazı kaynakların bulunmasında karşın Sırbistan üzerine ya- pılmış çalışmanın olmadığı vurgulanmaktadır. Buradan yola çıkarak bu ça- lışmada, kendilerini Boşnak Türkleri olarak tanımlayan azınlık grubundan elde edilen bilgilerin çözümlendiği belirtilmiştir. Çalışmanın konusu, önce- likle Sırbistan’daki Müslüman etnik gruplar içerisindeki Sırbistan Türkleri, Boşnak Türkler ve Sırbistan Müslümanları ayrıntılı olarak açıklanarak ve ta- rihsel süreçte Sırbistan’daki Türkler demografik açıdan incelenmiştir. Son- rasında ise Yugoslavya döneminde Türkçenin eğitim dili olarak kullanılması ve son dönemde Sırbistan’daki Türkçe eğitim ve kursları ele alınmaktadır. Bu çalışmada, Sırbistan Türkleri Derneği’nin Türkçenin Sırp okullarında ya- Rəylər və mülahizələr - 157 - bancı dil olarak okutulması için sarf ettiği çabaya da geniş bir şekilde deği- nilmektedir. Çalışmadan da anlaşılacağı üzere Türklerin Sırbistan’daki dü- şük nüfus yoğunlukları kendilerini Türk olarak beyan etmemelerine ve bu- nun neticesinde azınlık haklarından mahrum kalmalarına neden olmuştur. Böylece azınlık hakları kapsamında değerlendirilebilecek olan Türkçe eği- tim ve kamusal yaşamda Türkçenin kullanımının görünürlüğü de oldukça düşük bir seyir izlemiştir. Ancak son dönemde eğitim alanındaki öğrenci de- ğişimlerinin ve sivil toplum örgütlerinin girişimleriyle Sırbistan’da Türkçe- nin ve Türk kültürünün varlığında olumlu gelişmelerin kaydedildiği vurgu- lanmaktadır. Türk-İslam kültürünün Balkanlarda en yoğun yaşandığı yerlerden biri olan Bosna-Hersek’te Türkçenin varlığını tartışan N. Aslı Şirin Öner ve Amra Dedeic’in “Bosna-Hersek’te Türkçe” isimli çalışmaları Türkçenin bu- radaki durumunu geniş bir tarihsel perspektifle ele almaktadır. Avusturya- Macaristan İmparatorluğu döneminden başlayarak günümüze değin Türkçe- nin Bosna-Hersek’te kullanımına ilişkin değişimler ve dönüşümler aktarıl- maya çalışılmıştır. Bunun yaparken, çalışmada özellikle Bosna Savaşı son- rasında Türkiye’nin de politik etkisiyle Türkçenin yaygın kullanımındaki artışa, Türkçenin araştırılması ve öğretilmesine yönelik kapsamlı faaliyet- lere değinilmektedir. Osmanlı döneminde Türkçenin Bosna’ya yerleşme- sinden sonraki süreçte Türklerin buradaki kültürel yaşama etkileri ve bunun neticesindeki etkileşimler Bosna-Hersek’in günümüzde de Türk kültürüyle oldukça yakından ilişkilendirilmesine katkıda bulunmuştur. Bu çalışma, kitapta yer alan diğer çalışmalardaki örneklere kıyasla, Bosna-Hersek’te Türkçenin kullanımı ve Türk kültürünün oldukça yaygın bir şekilde varlık gösterdiğine dikkat çekmesi bakımından önemlidir. Fahri Türk’ün, günümüzde Balkanlarda belki de en az sayıda Türk nüfusuna sahip olan Karadağ’da Türkçenin varlığını ele aldığı “Karadağ Türkleri ve Türkçe” isimli çalışmasında, Türk kültürünün ve Türkçenin Karadağlılar ve diğer Müslüman topluluklar içerisinde eriyip gittiklerine dikkat çekmektedir. Buna karşın, Karadağ Türkleri hakkında Yugoslavya döneminden başlayarak günümüze değin geçen süreçte Türkçenin öğretil- mesi hakkında yapılan alan araştırmasına dayanan bu çalışma, TİKA ve Yu- Fəlsəfə və sosial-siyasi elmlər – 2016, № 2 - 158 - nus Emre Kültür Merkezi’nin faaliyetleri üzerinde durmaktadır. Türkiye’ye yönelik yoğun göçlerin etkisiyle eskiden Karadağ’da bir şehir dili olduğu vurgulanan Türkçenin günümüzde bu özelliğini yitirdiği ve günümüzde Türkçe konuşan aile sayısının oldukça az olmasına karşın Türk kökenli nüfusun bilindiğinden daha fazla olduğu çalışmada vurgulanan önemli bir konudur. Diğer taraftan Karadağ’ın bağımsızlığını kazanması sonrasında çeşitli şehirlerde yaşayan Türklerin varlığından haberdar olunmasıyla birlikte Türkçeye olan ilginin de artış gösterdiği belirtilmiştir. TİKA’nın ve Yunus Emre Kültür Merkezi’nin Karadağ’daki faaliyetlerini inceleyen çalış- ma, bu kuruluşların da etkileriyle günümüzde Türkçenin yabancı dil veya bazı eğitim kurumlarında seçmeli ders olarak okutulmasının önünün açıldı- ğını ifade etmektedir. Bünyamin Çağlayan’ın “Arnavutluk’ta Türkçe” isimli çalışması, Ar- navutluk’ta yükseköğretim ve ortaöğretim kurumlarının yanı sıra kurslar şeklinde devam eden Türkçe eğitim ve öğretimini tartışmaktadır. Osmanlı döneminden başlayarak komünist rejime kadar geçen sürede Türkçe eğiti- mini geniş bir tarihsel arka planda ele alan çalışma, özellikle Türkçe öğreti- min yapıldığı yükseköğretim ve ortaöğretim kurumları üzerine incelemede bulunuyor. Arnavutlar ve Türkler arasında var olduğu vurgulanan tarihi dostluk ve beraberliğin tarihsel süreçte Türkçenin Arnavutluk’ta neredeyse her dönem var olmasının önün açmıştır. Bunun neticesinde günümüzde Bal- kanlardaki diğer örneklere kıyasla Arnavutluk’ta Türkçenin halen etkin bir konumda olduğu söylenebilir. Kültürel yakınlığın toplumsal yaşama yansı- masının da bir neticesi olarak Arnavutluk günümüzde de Balkanlarda Türk- çenin etkinliğini halen en fazla koruduğu örneklerin başında geldiği görül- mektedir. Sonuç olarak bu kitapta yer alan çalışmaların gerçekte Balkanlarda yaşayan Türk azınlıkları ve Türkçeye yönelik uygulanan politikalar hakkın- da geniş bir perspektif sunduğunu söylemek mümkündür. Balkanlar gibi ge- niş bir coğrafyada, Türkçeye yönelik uygulanan politikaların pratiğini karşı- laştırmalı bir analizle gözlemleme imkânı doğmaktadır. Günümüzde farklı ülkelerdeki Türk kültürünün ve Türkçenin varlığı üzerine yalnızca gündelik yaşamdaki örnekler değil, kamusal alan, eğitim, basın-yayın ve sivil toplum Rəylər və mülahizələr - 159 - alanlarındaki varoluşa yönelik de bir bakış açısı edindirmesi ve mukayeseli bir derleme olması bakımından da alanda önemli bir çalışma ortaya kondu- ğu gözlenmektedir. Bu bakımdan Türkçe özelinde dilin kültürel ve toplum- sal olarak taşıdığı önemin tarihsel süreçte geçirdiği değişimleri farklı dö- nemlerde analiz ederek incelemesi ve tartışması da kitabın önemini artıran bir durumdur. Fahri Türk’ün uluslararası ilişkiler alanında çalışmalar yapan bir bilim insanı olması göz önüne alındığında, kitapta yer alan çalışmaların işaret ettiği bir diğer önemli husus da dilin tarihsel süreçte kültürel varoluşa katkısının azımsanmayacak bir olgu olmasıdır. Türkçenin uzun bir tarihsel dönem boyunca belirgin biçimde egemen/kurucu bir unsur iken günümüzde azınlık kimliğin bir parçası haline gelmesi disiplinler arası bir yaklaşımla ele alınmayı gerektiren güncel politik ve toplumsal tartışmanın konusudur. Ayşe BALCI Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstütütsü, Balkan Çalışmaları Ana Bilim Dalı. - 160 - İÇİNDEKİLER YAYIN KURULU`NDAN ............................................................... 5 ARİSTOTELES – 2400 Hatice Nur ERKIZAN – Aristoteldə Ousia və Energeia: Varlığın/Var Olanın ‘Var oluşu’ Haqqında (I) .............................. 7 Salahaddin HALİLOV – Aristoteles`te Ruh-Beden Öğretisi ve Onun Doğu-İslam Felsefesi Üzerinden Çağdaş Batı Düşüncesine Aktarılması ........................................ 30 FELSEFE TARİHİ Fulya BAYRAKTAR – Homo Viator`un İslam Mistisizmi Işığında Okunması (ingilisce) ................................................... 43 Ali Sertan BEŞER – Leo Strauss`un Düşüncesinde Tarihi ve Felsefi Problem Olarak Sokrates ............................................... 55 Rabia DİRİCAN, Levent BAYRAKTAR – Türk Düşüncesi Dergisi`nde Felsefi Akımlar ............................................................... 79 EPİSTEMOLOJİ A. Suat GÖZCÜ – Temporal Parçalar Metafiziği II: Temporal Geçiş Sorunu ............................................................................... 100 DİN FELSEFESİ Rahim ACAR – İnsanî Sınırlarımız İçinde Dini Çeşitliliği Yorumlamak .. 112 ÇAĞDAŞ POLİTİKA Erdinç YAZICI – Türkiye’de 15 Temmuz’da Darbe Teşebbüsünü Durduran Güç: Yeni Orta Sınıf ......................................................... 132 BİLİMSEL-FELSEFİ YAŞAM 65. Fenomenoloji Kongresi // “Sürdürülebilir Üretim ve Ekolojik İnsan Formasyonu İçin bir Paradigma Olarak Yetişyirme” .............. 146 Rəylər və mülahizələr - 161 - İlahi ve beşeri aşk – Prof.Dr. Könül Bünyadzade`nin konferansı ................. 147 Türkiye`de Aristoteles Sempozyumu Düzenlendi ........................................... 148 Türk Dünyası`nın Eğitim Sorunları ve Çözüm Yolları .................................. 148 GÖRÜŞ VE DÜŞÜNCELER Fahri Türk, Balkanlarda Yaşayan Türk Azınlıkları ve Türkçeye Yönelik Dil Politikaları (A.Balcı)............................................................ 151 TABLE OF CONTENTSERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. - 162 - TABLE OF CONTENTS FROM EDITORIAL BOARD ........................................................ 5 ARISTOTLE – 2400 Hatice Nur ERKIZAN – Ousia and Energeia in Aristotle: On the Becoming of Being (I) .................................................................. 7 Salahaddin KHALİLOV – Aristotle`s Soul-Body Doctrine and its Transformation to the Contemporary Western Thought Over the Eastern-Islamic Phylosophy ..... 30 HISTORY OF PHILOSOPHY Fulya BAYRAKTAR – The Reading of the Homo Viator in the Light of Islamic Mysticism ....................................................... 43 Ali Sertan BESHER – Socrates as Hystorical and Philosophical Problem in Leo Strauss`s Thought ................................................ 55 Rabia DIRIJAN, Levent BAYRAKTAR – Philosophycal Movements in the Journal of Turkish Thought ....................................... 79 EPİSTEMOLOGY A. Suat GOZCHU – Metaphysics of Temporal Parts II: Problem of the Temporal Passage ............................... 100 PHİLOSOPHY OF RELIGION Rahim AJAR – Interpreting Religious Variety Within Our Human ......... 112 CONTEMPORARY POLITICS Erdinj YAZICHI – The Power That Stopped the 15th July Coup Attempt in Turkey: A New Middle Class ................................................... 132 SCIENTIFIC AND PHILOSOPHICAL LIFE The 65th Congress of Phenomenology // Cultivation as a Paradigm For Sustainable Production and Ecological Human Formation .... 146 Rəylər və mülahizələr - 163 - Divine and Human Love – Prof. Dr. K.Bunyadzade`s Conference ............... 147 Aristotle Symposium held in Turkey ............................................................... 148 Education Problems of Turkish World and Its Solution ................................ 148 OPINIONS AND REVIEWS Fahri Turk, Turkish Minorities in Balkans and Language Policies Towards Turkish Language (A.Balcı) ..................................................... 151 Yüklə 5,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|