12
- Bəli, mən də ölməyib sağ qaldığım üçün qorxuram. Çünki ölənin canı hər
şeydən qurtarmış olur. Hər şeydən ...
- Məni də başa salsan, nə olar ki?
- Arvad, məsələ belədir. Deyilənlərə görə, qırmızı ordu sərhədi keçib,
üstümüzə gəlir. Rus ordusu ...
-Bəs bizim Müsavat hökuməti nə iş görür?
- Müsavatın onun qarşısında dayanası gücü yoxdur. Hələ yüz neçə il bundan
əvvəl Bizim ölkəmizi qayçıladılar. Yarısını İrana verdilər, yarısını da ruslar
özlərinə götürdülər. Olan gücümüzü də əlimizdən aldılar. Budur, bax! İki il
bundan qabaq olanımızın bir hissəsini ermənilərə güzəştə getməyə məcbur olduq
ki, onlar da dövlət yaratsınlar. Çünki onların dövlət yaratmaq üçün kifayət qədər
torpaqları yox idi. Olan torpaqlarını da biz dən alıb onlara vermişdilər. Yoxsa ki,
bizim özümüzə də dövlət yaratmaq imkanı vermirdilər.
- O niyə, ay kişi?
- Ona görə ki, onlar belə istəyirlər.
- Yersiz gəldi! Yerli, qaç!-deyə Güllü xanım təəccüblə ərinə baxdı.
- Üzümə-zada baxıb eləmə! Onsuz da heç kim bizdən heç nə soruşmur. Bizə hər
şeyi çox görürlər.
- Allah da onları çox görsün!
- Amin! Güllü, mən gedirəm. Gün bir adam boyu qalxıb. Uşaqlara de, yola-izə
çıxmasınlar. Hər yer vələdiznalarla doludur.
**********
*****
Hacı Lətif kişi evdən çıxıb fabrikə deyil, Dabbaqxananın qabağına üz tutdu.
Aprelin 29-u idi. Sərin və ilıq bir hava sanki onun üzünə sığal çəkirdi. Təbiətin
sığalından xoşhallanan Hacı Lətif kişi qarşısına çıxan adamların ona səksəkə ilə
baxdıqlarını gördükcə izahı çətin olan düşüncələrə dalırdı. İnsanlar bir-biri ilə
salamlaşır, lakin gülümsəmirdilər. Qaş-qabağı açılmış təbiət ilə qaş-qabağı
tökülmüş insanlar çox qəribə görünürdülər. Axı, nə olmuşdu? Hamı fikirləşirdi
və heç kim heç kimdən heç nə soruşmurdu.
Hacı Lətif kişi bir də gördü ki, Dabbaqxananın qabağındadır. Amma iynə
atsan, yerə düşməz. Hər yan insanla doludur. Bir ara çaşıb qaldı. Elə bu an kimsə
qolundan tutub onu özünə tərəf çəkdi. Bu, Törə Salam idi:
- Hacı, o tərəfə yox, bu tərəfə gəl.
Hacı Lətif kişi çevrilib gördü ki, fabrikantlardan Hacı Qəni, Əkbər və Əsgər ağa
qardaşları da oradadırlar.
Salamlaşdılar. Hacı Lətif kişi heyrətini gizlədə bilmədi: “Xeyir ola, a
kişilər! Bu nədir belə?”
Törə Salam başını mənalı-mənalı yırğalayaraq: -Hacı, Allah bundan
betərindən saxlasın!-dedi.
Bu arada əllərində üstü oraq-çəkicli qırmızı bayraq tutan bir dəstə adam:-
Yaşasın Fitilbörkdən gələn Şura Hökuməti!-deyə-deyə camaatı yararaq irəli
13
yeridi. Elə bu zaman qarşıdakı binanın balkonundan kiminsə uca səslə camaata
müraciəti səslənməyə başladı:
- Camaat! Müsavat hökuməti Yalamadan Azərbaycana doğru parlayan
inqilab süngülərinin qarşısında diz çökdü! Bir azdan bizim Şəkidə də qırmızı
bayraqlar dalğalanacaqdır. Ancaq bu bayram təntənəsində bir qarışıqlıq vardır.
Bir baxın, bu günə kimi bizi adam yerinə qoymayanlar da gəlib bizlərə
qoşulublar. Onlar kimdirlər? Onlar “Fəhlə, özünü sən də bir insanmı sanırsan?”
deyənlərdir. Onlar bizim haqqımızı yeyənlərdir. Onlar Törə salam, Xozeyin
Həmid, Yapon Yaqublardır! Onlar bizim taleyimizə kor düyün salanlardır!
Urraaa!!!
Yerlərdən onun səsinə səs verib qışqıranlar da oldu. Kimsə astadan, lakin
eşidiləcək səslə dedi: -Bu Mustafa Quluyevdir, özümüzün Şəkilidir. Amma
Bakıdan göndəriblər.
Yenidən balkona kimsə çıxdı. O da danışdı və danışığının sonunda “urra”
dedi. Onda üzü Dabbaqxananın qabağına baxan binanın qarşısında toplaşanlar:-
Urraaa!!!- deyib bağırdılar, Hacı Lətif kişi ilə Cumay oğlu Əhmədov pərt–pərt
baxışdılar, lakin dinmədilər. Balkondakı natiq isə öz işində idi, getdikcə daha da
coşurdu:
-Camaat!Sərkərov qardaşlarını hansınız tanımırsınız? Çopur Qaffar, Hacı
Süleyman bəy, Hacı Hacıbala kimə tanış deyildir? Onlar biz fəhlələri sömürməklə
var-dövlət sahibi olublar. Hələ bir Hacı Lətifə, Ağdaşlı oğlu Məhəmmədə baxın!
Bizi bu günlərə qoyan onlar deyilmidir?
-Yalançının atasına lənət! Daha yanıb töküldüm. Bunun balaları ac
qalmasın deyə əlimdən gələni eləmişəm. Bu da fəhlə Yunusun mənə “sağ ol”u,
tüfu! –deyə Hacı Lətif kişi üzünü yana çevirdi.
Hamının diqqəti balkondakı natiqdə idi. O, uca sələ elan etdi: “Söz Nuxa
şəhər fəhlə komitəsinin üzvü Analı Mehdiyə verilir!
Bu məqamda özünü saxlaya bilməyən Çopur Qaffar dedi:-Anana
bərəkallah, ay Mehdi! Bəs anasız anası ölmüşlər neyləsinlər?
Analı Mehdi balkona çıxan kimi əsib-coşmağa başladı:Yaşasın Şura
hökuməti! Urraaa,
ay camaat, urraa!..
Yenə ora toplaşanların bir qismi “urra”ya “urra” ilə cavab verdi. Analı
Mehdi səsinin yoğun yerinə salaraq davam etdi:
- İndicə aldığımız xəbərə görə, XI qızıl ordunun Bakıdan gələn rus,
Tiflisdən gələn erməni-gürcü bölmələri artıq Şəkiyə yaxınlaşmaqdadırlar. Biz
fəhlələr, biz kommunist-bolşeviklər qərara almışıq ki, onları Şəkiyə 12 kilometr
qalmış Qarasuda duz-çörəklə qarşılayaq.Urraaa!..
Sərkərovlardan hansısa acı bir istehza ilə yanındakılara çevrildi:”Görək
bunlar hırreyə basa-basa bu camaatı daha haralara aparacaqlar?”
Xozeyin Həmid narazı-narazı başını yırğaladı: “Ərəseydə o qədər insan
ayağı dəyməyən yerlər var ki...”
Analı Mehdi zəhmli bir görünüş, həyəcanlı bir səslə danışırdı: