1 vaqif aslan
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
16 1920-1922-ci illərdə sənayenin və kənd təsərrüfatının qıc olması Yeni İqtisadı Siyasətə (Новая Экономическая Политика-НЕП) keçidi zəruri etmiş, proletar diktaturasının diktatoru Vladimir İliç Lenin bu barədə dekret imzalamışdı. Bu da öz növbəsində azacıq da olsa, dirçəlişə səbəb olmuşdu. 1924-cü ildə Leninin vəfatı və onun yerinə İosif Vissarianoviç Stalinin gəlməsi Yeni İqtisadı Siyasətə keçiddən, bir növ, imtina etməklə nəticələnsə də, xırda sexlər fərdi şəkildə fəaliyyətini davam etdirməkdə idi. Dövlətin bundan sonra necə siyasət aparacağından çox da arxayın olmayan sahibkarlar bir bəhanə ilə ölkəni tərk edir, əksər hallarda Türkiyəyə üz tuturdular. Çünki hər gün kiminsə dustaq edildiyini, qolçomaq kimi güllələndiyini eşidən camaat çaş-baş qalmışdı. ********** ***** Axşamından səhərinə ümid olmayan illərin axarında Hacı lətif kişinin ailəsində bir çox yadda qalan hadisələr baş vermişdi. Qızı Hüsniyyəni Hacı Abdullanın böyük oğlu Mirhəsənə, qızı Kubranı isə Hacı Abdullanın ortancıl oğlu Mirəliyə ərə vermişdi. Onların toyu bir il fərq ilə həyata keçirilmişdi. Bu arada, Şəkililər demişkən, onun həyatında beyqafıl bir hadisə baş vermiş, ömrünün-gününün bu vaxtında daha bir oğlu olmuşdu. Adını Hamid qoymuşdular. İndi 1929-cu ilin sonları idi və Hamidin üç yaşı vardı. Hacı Lətif kişini ən çox sevindirən o idi ki, onun ağıllı və qeyrətli oğlu Əbdüləli Sənaye və İqtisad texnikumunu bitirmiş, dərs deməyə başlamışdı. O yandan da 1923-cü ildən Zaqatala şəhər ibtidai məktəbinin müdiri olmaqla yanaşı Zaqatala Sənaye və Kənd təsərrüfatı texnikumunda da dərs deyən kürəkəni Mirəli Axındov 1926-cı ildə BDU-ya daxil olub biologiya ixtisası üzrə aqrtıq 3-cü il idi ki, təhsilini davam etdirirdi. Bu axşam kürəkənləri Mirhəsən və Mirəlinin kiçik qardaşı Mirhəmzə Hacı Lətif kişinin qonağı idi. O bir neçə vaxt idi ki, Türkiyədə yaşayırdı. Özü də Əminə xanım adlı bir türk qızı ilə evlənmişdi. Ortaya Mirhəmzəyə layiq bir süfrə açılmışdı. Süfrədə pürrəngi çay buğlanırdı.Güllü xanım plovun dəm almasını gözləyirdi. Süfrəyə bir neçə cür mürəbbə qoyulmuşdu. Hacı Lətif kişi ağsaqqal ərkyanalığı ilə Mirhəmzəyə təklif etdi: -Hansı mürəbbədən xoşun gəlir, ondan istifadə et. Hər halda Türkiyədə Şəki mürəbbəsi olmur. - Ora da şirin yerdir.Mürəbbəsi də boldur. - Olsun, a bala olsun! Eşitdim. Orada evlənmisən. Barı, arvadın müsəlmandırmı? - Bəli. Adı da Əminədir. Bəyəm, Mirhəmzə o qədər avam oldu? - Yox əşşi! Mirhəmzə başqa oğlandır. Bəs yaşayışın necədir? - Allaha şükür!Atatürkün sayəsində çörək sarıdan qıtlıq çəkmirik. Əmin- amanlıqdır. Hacı, deyirəm, bəlkə, sən də Türkiyəyə keçəsən. Gürcüstan tərəflərdə belə şeylərə o qədər də fikir vermirlər. Bu qəfil sualdan Hacı Lətif kişi duruxdu. Udqundu. Handan-hana dilləndi: “Mirhəmzə, çayını iç!” Hacı Lətif kişinin tutulduğunu görən Mirhəmzə əlini çaya uzatdı, bir qurtum alıb yenə sual elədi: - Hacı, nə fikrə gəldin? 17 Hacı Lətif kişi sanki ayılan kimi oldu: “A bala, sən dünənki uşaqsan. Torpaq- ananın qucağına mənim qədər isinişməmisən. Bu səbəbdən ondan ayrılmaq sənin üçün o qədər də çətin deyildir. Mən isə bu torpaq-ananın qucağında ömür-gün çürütmüşəm. Mən ondan necə ayrılım? -Hacı, mən dünənki uşaq olsam da, bunu atam Abdullaya da, Mirhəsən, Mirəli qardaşlarıma da demişəm. Buradan qan iyi gəlir. Qorxuram ki, sizi bu torpaq-ananın qucağından zorla dartıb ayıralar. Uzaqlara, lap uzaqlara atalar. Yerə düşəndə də ayaqlar altına düşəsiniz. Burada açılan sabahlara etibar yoxdur. Bu arada balaca Hamidin ağlamaq səsi gəldi. Söhbətə diqqətlə qulaq asmaqda olan Güllü xanım tez ayağa durub uşaq olan otağa keçdi. Mirhəmzənin sözlərini ürəyində vərəvurd edən Hacı Lətif kişi asta-asta dilləndi: “Ay Mirhəmzə, atan da, qardaşların da səninlə razılaşmadılar. Mən də elə. Mən gedib orada nə işlə məşğul olacağam? Qərib yerdə düzdə qalmağıma dəyərmi?” Mirhəmzə yenidən qızışdı: - Bu hökumət rus-erməni hökumətidir. Buna etibar yoxdur. Onun özünü belə aparmağına baxma. O, xaça sitayiş edir. Onların fikri-zikri müsəlmanları qırıb qurtarmaqdır. Rus-erməni kommunistlər ingilis, fransız, alman keşişləri kimi düşünürlər. İndi bunların 26-lar deyib bağırdıqları adamların heç də hamısı güllələnməmişdir. Türk qanına susayan Stepan Şaumyanın, Tatevos Əmiryanın, Baqdasar Avakyanın ingilislərin əli ilə, lakin Leninin xahişi əsasında Hindistana- Dehliyə ötürüldüyünü deyirlər. Hətta, deyirlər ki, onların uşaqları Moskvada tərbiyə olunurlar. - A bala, bu ingilislər yaman adamlardır. Onlar ki, o boyda Hindistanı işğal ediblər, onlardan qorxmaq lazımdır. Deyirlər ki, Hindistanda da çoxlu müsəlman yaşayır. -Bəli. Onlar Hindistanı Dehli Sultanlığının əlindən təhvil almaqla işğal eləmiş oldular. Mən Türkiyəyə gedəndən sonra orada ticarət edən ingilislərlə qarşılaşdım. Hətta, onların konsertlərində də oldum. Gördüm ki, onlar türk həzinliyi, hind şirinliyi ilə oxumağa cəhd edirlər. Öz-özümə fikirləşdim ki, ingilislər Hindistanı, hindlılər isə ingilislərin nəfəsini işğal ediblər. İngilis müğənnilərə qulaq asdıqca mənə elə gəlirdi ki, artıq İngiltərə yoxdur, Hindistan vardır. -Belə de, Mirhəmzə, belə de! Bu arada balaca Hamidi sakitləşdirib qayıdan Güllü xanım mehribanlıqla dedi: -Əbdüləli gecə məktəbində fəhlələrə dərs deyir. Bir azdan gələcək. Plovu onda çəkib gətirsəm, gec olmaz ki? - Cavab verməkdə diribaşlıq göstərən Mirhəmzə Hacı Lətif kişini qabaqladı: -Yox, ay Güllü ana!Qoy, Əbduləli gəlsin, sonra! Mirhəmzə üzünüHacı Lətif kişiyə döndərərək: -Siz mənim atam yaşındasınız, Hacı Lətif əmi! Mənim sizə söz öyrətməyim yersiz düşər. Amma bunları deməsəm, olmaz. Əkbər ağa Gürcüstana gedib. Deyirlər ki, hələ özünə kiçik bir sex də düzəldib. Amma yenə də qorxuludur. Hər necə olsa da, Gürcüstan sovet hökumətinin tərkibindədir. Bir tərəfdən Molla Əhməd Özbəkistana gedib Kokandda bank təsis edib. Digər bir tərəfdən isə Fətullahlardan Razi Əfəndiyevi Özbəkistana sürgün ediblər. Özbəkistan da Gürcüstan kimi sovet hökumətininqapazı altındadır. Fərq ondadır ki, adamları Gürcüstqana sürgün etmirlər. Bunun da öz Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|