1 vaqif aslan
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
38 -Mamedov Qadji Lyatif Rasul oqlı! Hacı Lətif kişi ailəsi ilə birlikdə onsuz da qabaq sırada dayanmışdı. Qabağa çıxıb zəif və xırıltılı səslə dedi: -Mən. Ad çəkəndə rusca ad çəkən poqonlu aktyor əmr etdi: -Qara maşına! Hacı Lətif kişi çiynindəki çanta ilə qara maşına doğru yeriyəndə arxadan gələn ağlaşma səsi onu sarsıtdı. Çevrilib arxaya baxmaq istədi. Onda poqonlu aktyor qəzəblə qışqırdı: -Qara maşına! Hacı Lətif kişi qara maşına mindi. Poqonlu aktyor yenidən siyahını oxumağa başladı: -Mamedova Qulli! -Mən. -Qara maşına! Uşağını da götür! Mamedov Abdulmedjit! -Mən! “Mən” bu qədər aydın deyilişindən şaşıran poqonlu aktyor özündən çıxdı: -Nə “mən-mən” harayı salmısan? Qara maşına! Əbdülməcid yerişini dəyişdirmədən qara maşına doğru yeridi. Onları yola salan qohum-qardaşları yas içində idilər. Qadınlar isə ağlaya-ağlaya qalmışdılar. Tamaşaçılardan kimsə pıçıltı ilə böyründəkinə deyirdi: “Bu hökumətə işləməyə nə var ki? Adamın adını rusca, “qara maşın” sözünü isə öz dilində deyə bildin, bəs edir.” O biri adam isə dodaqlarını büzüb əlavə etdi:”Savad nə boyda olar ki? Bəsdi də.” Qara maşın isə çevrilib fit verə-verə Gəncəyə doğru şütüyürdü. ********** ***** Məhkəmənin qərarı XII Qara maşın Gəncəyə çatanda gündüz saat ikinin yarısı idi. Onları qara maşından düşürüb birbaşa məhkəmə olacaq binaya apardılar. Məhkəmə zalında oturub gözləmələrini əmr etdilər. Başlarının üstündə silahlı əsgərlər dayanmışdılar. Aradan bir xeyli vaxt keçdi. Birdən elan etdilər: -Ayağa qalxın, məhkəmə gəlir! Onsuz da məhkəmə zalında Hacı Lətif kişinin aıləsindən və nəzarətçi əsgərlərdən başqa heç kim yox idi. Onlar da ayaq üstə idilər. Qarşıdakı səhnənin yan qapısı açıldı. Məhkəmə üzvləri zala daxil oldular. Onlar Gəncə dairəsi üzrə rayon Fövqəladə Üçlüyündən ibarət idilər. Hakimin amiranə səsi zalda əks-səda verdi: -Müttəhimlər onlar üçün ayrılmış xüsusi yerə keçirilsinlər! Hacı Lətif kişi və ailə üzvləri nəzarətçi əsgərlərin müşayiəti ilə səhnəyə qalxıb müttəhimlər üçün ayrılan yerə keçdilər. Hakimlə və məhkəmə üzvləri ilə qabaq-qarşı 39 dayandılar. Onları oturmağa da qoymadılar. Onlara danışmaq ikanı da vermədilər. Əslində heç sual-cavab da olmadı. Fövqəladə Üşlüyün sədri qarşısındakı 47 №-li qovluğu sürətlə vərəqlədi və müstəntiq Yelyanı məhkəmə zalına dəvət etdi. Yelyan ağzını açıb nəsə demək istəyirdi ki, hakim onun sözünü kəsdi: -Qovluqdakı faktların doğruluğunu təsdiq edirsənmi? Yelyan cavab verdi: -Bəli, möhtərəm hakim! Hakim ayağa qalxdı. Yanındakılar da, məhkəmə zalından onlara irişə-irişə baxan müstəntiqYelyan da ayağa qalxdılar. Müttəhimlər onsuz da ayaq üstə idilər. Hakim ciddi və sərt bir tövrlə əlindəki vərəqi oxumağa başladı: - “Azərbaycan ərazisi üzrə Gəncə dairəsi rayon Fövqəladə üçlüyü müvəkkil Yelyanın məruzəsinə və Nuxa şəhərində tərtib edilən 12 mart 1931-ci il tarixli təqsirnamədə göstərilən faktlara əsaslanaraq qərara alır: “ Hacı Lətif Rəsul oğlu səkkiz il müddətinə həbs düşərgəsinə məhkum edilsin. Məhkumluq müddəti ... hesablansın. Ailəsi üç il müddətinə Qazaxıstana sürgün edilsin. Sürgün müddəti ... hesablansın. Əmlakı müsadirə edilsin. ” Məhkəmə elə bununla da bitdi. Hacı Lətif kişini və ailəsini yenə də qara maşına doğru apardılar. Qara maşın yola düşdü. 40 ********** ***** Çıxılmazlıq XIII Əbdüləli müəllim neçə gün idi ki, özünə gələ bilmirdi. Ata-anasının, qardaşlarının haraya sürgün edildiyini öyrənmək də onun üçün müşkül bir işə çevrilmişdi. Öyrənə bildiyi yeganə bir şey onların konvoyla Bakı limanına gətirilməsi, digərləri ilə birlikdə yük gəmisinə doldurulub Xəzərin o biri tayına –Krasnovodsk limanına göndərilməsi, sonra isə Aral dənizinin şimalında yerləşən Kokaral adasına sürgün edilməsi olmuşdu. Bu dəqiq idimi? Bunun dəqiq olduğunu necə dəqiqləşdirməli? Nə yaxşı ki, onun Mehralı adlı bir dostu vardı. O tez-tez Aşqabada, arabir də Daşkəndə və Alma-Ataya gedib gələnlənlərdən idi. O yerləri yaxşı tanıyırdı. Özünün də Siyasi İdarədə yaxın bir qohumu işləyirdi. O, Pakizə adında yupyumuru bir qız idi. Sevişirdilər. O Mehralıya, Mehralı da Əbdüləli müəllimə bu işdə kömək edəcəyinə söz vermişdilər. Amma ki, günlər sürətlə bir-birini əvəz edirdi. May ayı qurtahaqurtarda idi. Get-gedə Əbdüləli müəllimin səbri, hövsələsi daralırdı. Bir axşam darvazanın döyüldüyünü eşidən Əbdüləli müəllim həyətə çıxdı. Darvazanın bala qapısını açıb gələnin dostu Mehralı olduğunu gördü. Əlüstü salamlaşıb, darvazanı tez bağladılar, evə keçdilər. Mehralı qoltuğundan bir dəstə kağız çıxartdı. Bunlar Hacı Lətif kişinin istintaqı və məhkəməsi ilə bağlı sənədlərin makinada çıxarılmış surətləi idi. Onlar kağızları diqqətlə oxumağa başladılar. Birdən Əbdüləli müəllim təəccüblə Mehralıdan soruşdu: -Qardaşım, beş yaşlı Hamid sürgündə ola-ola adının istintaq sənədlərinə salınmaması nə deməkdir? Çevrilib Əbdüləli müəllimə baxan Mehralının üzündə acı bir təbəssüm əmələ gəldi: -Sovet hökuməti hümanist hökumətdir. O, uşaqları sürgünə göndərmir. Onlar yenə də baxışdılar, dodaqlarını büzərək başlarını mənalı-mənalı tərpətdilər. Hər ikisi bir ağızdan:-Belə de!-dedilər. İttihamnamənin “qərara alındı” hissəsindəki “Tyurok, poddanstvo ASSR” sözləri də onların diqqətindən yayınmadı. Əbdüləli müəllim dedi: -Bu hayes Yelyan onun türk olduğunu xüsusi vurğulayıb. Üstəlik “qrajdanin” sözündən deyil, “poddanstvo” sözündən istifadə edib. “Qrajdanin” vətəndaş” mənasında olduğu halda, “poddanstvo” həm “vətəndaş”, həm də “təbəə” mənasındadır. Mehralı ona təsdiqedici bir nəzərlə baxaraq cavab verdi: “Bəli, hayes Yelyan türkə Azərbaycan vətəndaşı kimi deyil, Azərbaycan təbəəsi kimi baxır. Bütün SSRİ üzrə məşhur Üçlüyün üzvü Mir Cəfər Bağırovun səsinin gur yerinə salaraq hansı bərabərlikdən, hansı xalqlar dostluğundan danışdıgına fikir verməmisənmi? Əbdüləli müəllim Mehralını sirayətedici nəzərlərlə başdan-ayağadək gözdən keçirdi: Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|