100 Soruda Merkez Bankacılığı
Merkez Bankası denetlenir mi? Nasıl?
Yüklə 3,01 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 15.Merkez Bankası denetlenir mi? Nasıl?
Bir anonim şirket olan Merkez Bankasının denetimi, Banka içi ve dışı denetimler olarak ikiye ayrılmaktadır. İç Denetim Merkez Bankası Kanunu’nun 15. maddesi uyarınca Genel Kurul, Banka Meclisi tarafından verilen Yıllık Rapor ile Denetleme Kurulu Raporu’nu, Bankanın bilançosunu, kâr ve zarar hesaplarını denetler ve karara bağlar. Genel Kurul, Bankanın yıllık faaliyetinin denetimini her yıl Banka Meclisini ve Denetleme Kurulunu ibra konusunda ka- rar almak suretiyle gerçekleştirir. Denetleme Kurulu ise, Merkez Bankası Kanunu’nun 24. maddesi 100 Soruda Merkez Bankacılığı 19 uyarınca, Bankanın bütün işlem ve hesaplarını denetler; yıl sonunda hazırlayacağı raporu Genel Kurula sunar. Banka Kanunu’nun verdiği yetki çerçevesinde Denetleme Kurulu, değerlendirme/görüşlerinin yazılı olarak Banka Meclisine bildirir ve bir kopyasını da Cumhurbaş- kanına verir. Merkez Bankası Teşkilat ve Görevleri Esas Yönetmeliğinin 64 ila 67. maddeleri ile Bankanın işlemlerini denetim görev ve yetkisi verilen Denetim Genel Müdürlüğü; Merkez Bankası Kanunu'nun ve diğer mevzuatın tanıdığı yetkiler ve görevler çerçevesinde, Bankanın bi- rimleri, şubeleri ve temsilcilikleri ile Banka dışı kurumlar ve kuruluş- lar nezdinde denetim yapmak; inceleme ve araştırmalarda bulun- mak; gerektiğinde soruşturma yapmak ve danışmanlık faaliyetinde bulunmak görev ve yetkisini haizdir. Dış Denetim Banka nezdinde gerçekleştirilen dış denetimin öncelikli yasal da- yanağı, Merkez Bankası Kanunu’nun 42. maddesidir. Buna göre, Cumhurbaşkanı, Bankanın işlem ve hesaplarını denetlettirebilir. Cumhurbaşkanlığı bu hususta her türlü bilgiyi Bankadan isteyebi- lir. Banka ayrıca, bilanço, kâr ve zarar hesaplarını bağımsız denetim kuruluşlarına denetlettirebilir. Başkan tarafından, Banka faaliyetleri ile uygulanmış ve uygulanacak olan para politikası hakkında her yıl Nisan ve Ekim aylarında Cumhurbaşkanına rapor sunulur. Banka, faaliyetlerine ilişkin olarak, yılda iki defa Türkiye Büyük Millet Mec- lisi Plan ve Bütçe Komisyonunu bilgilendirir. Banka, para politikası hedefleri ve uygulamalarına ilişkin dönemsel raporlar hazırlar ve kamuoyuna duyurur. Raporların hangi dönemler itibarıyla hazırla- nacağı, kapsamı ve açıklanma usulü Bankaca belirlenir. Banka, be- lirlenen hedeflere ilan edilen sürelerde ulaşılamaması ya da ulaşı- lamama olasılığının ortaya çıkması halinde, nedenlerini ve alınması gereken önlemleri hükûmete yazılı olarak bildirir ve kamuoyuna açıklar. Ayrıca, Sayıştay Kanunu’na göre Bankanın temel görev ve yetkileri dışında kalan faaliyet ve işlemleri Sayıştay denetimine tabidir. Yine, Anayasal bir kuruluş olan ve Cumhurbaşkanlığına bağlı bulu- nan Devlet Denetleme Kurulu’nun yetki alanı Bankayı da kapsamak- tadır. |