2. 2-Laboratoriya ishi. Nitrat kislota olish texnologiyasi. Nazariy qism

 
2.2.2.-Laboratoriya ishi. Nitrat kislota olish

---

Nazariy qism: 
Qorishtirgich sifatida 200 ml sig`imli ichga konsentrlangan 
ammiak eritmasi solingan oddiy sklyankadan foydalaniladi. Kislorod gazometrlan 
yoki o`zi olinayotgan asbobdan nay orqali to`g`ridan to`g`ri beriladi. Kislorod 
ammiak eritmasi orqali o`tib, u bilan aralashadi. Nitrat kislota olish maqsadida 
ortiqcha kislorod kerak bo`lgani uchun (1 hajm ammiakka 1,5 hajmgacha kislorod), 
eritmaga tushirilgan nayni yuqori ko`tarib yoki pastga tushirib va kislorod oqimini 
kuchaytirib, aralashmadagi ammiakning konsentrasiyasini oshirish yoki kamaytirish 
hamda gazlarning qulay nisbatini tanlash mumkin.
Gaz o`tkazgich nayga saqlagich sifatida buralgan mis turi yoki ingichka mis 
simlari bog`lami joylanadi. Chunki, kislorod ammiak bilan portlovchi aralashma 
hosil qilish mumkin. Kontakt apparati probirkali rezina nayli hamda kontakt moddali 
(asbest ustiga xrom oksid sepiladi), ichiga spiral joylashgan, sig`imi taxminan 100 
ml sig’imli kolbadan iborat. Kataliazatorning spiralning uchlari probkaga 
maxkamlangan. Kesimi 1-2 ml sig’imli mis o`tkazgichlar bilan qisib qo`-yilgan. 
Spiral va (katalizator) manbaadan kelayotgan elektr toki bilan reostat orqali 
qizdiriladi. So`riladigan 1000 Om.li reostatdan foydalanilgan ma`qul. Qarshilikni 
o`zgartirib turib, katalizatorning mos keladigan qizishini tanlash mumkin (qulay 
harorat 750-800
0
C) ammiakning oksidlanishidan ekzotermik reaksiya sodir bo`ladi.
4 NH
3
+5O
2
= 4NO+6H
2
O 
va qisman azot (IV)-oksidi hosil bo`ladi.
2NO+O
2 
= 2NO
2
Oq fon ustida qo`ng`ir rangning paydo bo`lishi azot (IV)-oksidi hosil 
bo`lganidan dalolat bo`ladi. Ikkinchi reaksiya qaytar reaksiya bo`lib, 600
da 
muvozanat batamom chapga, 140
0
Cdan past haroratgacha sovutish kerak.
Qozon – utilizator vazifasini bajaruvchi sklyankada gazlar aralashmasi soviydi 
va azot (II)-oksid azot (IV)-oksidigacha oksidlanish davom etadi. Shu vaqtdan azot 
(IV)-oksidning qo`ng`ir rangi yaxshi ko`rinadi.