39
min dinar olduğu halda zahid ola bilərmi? O: «Bəli, ola bilər». O, kimsə: «Ey imam bu
necə ola bilər?» deyə soruşdu. O: «Artanda sevinmir, azalanda isə kədərlənmir». Tək
olan Allaha ibadət edən insan varlı da ola bilər, şərəflidə ola bilər. Lakin bütün bunları
əlində edər. Bunların heç birini qəlbinə salmaz. Çünkü bütün bunlar dünyanın keçici
zövqüdür. Mömin kimsə qəlbini yalnız Allaha sevgi, Peyğəmbərinə itaətlə doldurur.
Bu qəlb parçasını Allahdan qeyrisinə yönəltmir. «Bilin ki, dünya həyatı oyun-
oyuncaq, bər-bəzək, bir-birinizin qarşısında öyünmək və mal-dövlət, oğul-uşaq
çoxaltmaqdan ibarətdir. Bu elə bir yağışa bənzəyir ki, onun yetişdirdiyi bitki
əkinçilərin xoşuna gəlir. Sonra o, quruyar və sən onun çör-çöpə döndüyünü
görərsən. Axirətdə isə şiddətli əzab, Allahdan bağılanma və razılıq gözləyir. Dünya
həyatı aldanışdan, yalandan başqa bir şey deyildir». (əl-Hədid 20). «Qadınlar,
uşaqlar, qızıl-gümüş yığınları, yaxşı cins atlar, mal-qara və əkin yerləri kimi nəfsin
istədiyi və arzuladığı şeylər insanlara gözəl göstərilmişdir. Lakin bütün bunlar dünya
həyatının keçici zövqüdür, gözəl dönüş yeri isə Allah yanındadır». (Ali-İmran 14).
«Dünya həyatı isə aldadıcı həzzdən, əyləncədən başqa bir şey deyildir». (Ali İmran
185). «Dünyanın ləzzəti və faydası azdır, lakin müttəqi üçün axirət daha xeyirlidir».
(ən-Nisa 77). «
…
Dünya malı axirət yanında yalnız cüzi bir şeydir». (ət-Tövbə 38).
Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
buyurur: «Ölünü qəbr evinə kimi üç şey
təqib edər, lakin ikisi geri dönər. Biri isə onunla bərabər qalar. Ölünü ailəsi, malı və
əməli təqib edər. Nəticədə ailəsi və malı geriyə dönər. Əməli isə onunla bərabər
qalar»
117
. Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
buyurur: «Kimin dərdi axirət dərdi
olarsa Allah varlığı onun qəlbində edər. İşlərini düzüb qoşar, dünya istəmədiyi halda
ona gələr. Əgər kimin dərdi dünya dərdi olarsa Allah kasıblığı onun qarşısında edər.
Allah onun işlərini dağıdar. Ona dünyadan yazılandan başqası verilməz»
118
. Sələflər
axirət üçün yaşayardılar və axirət üçün çalışardılar. Allah da onlara dünyanı
istəmədikləri halda verərdi.
Bütün bu qulluqlardan qurtaran kimdir. Tək olan, şəriki olmayan Allaha ibadət
edənlərdir. Bütün dərdləri toplaşaraq bir dərdi olandan gözəl yaşayışı olan ola bilərmi.
Onun dərdi bir dənədir. O, da Uca və Böyük olan Allahın razılığını qazanmaqdır.
Həqiqi azadlıq da elə budur. Azadlıq başqa şeylə ola bilməz. Əgər Allaha qul deyilsə o,
kimsə heç vaxt azad ola bilməz. Ya şeytanın qulu olacaqdır, ya da kiminsə? Həqiqi
qulluq, azadlıq isə tək olan, Qahhar olan Allaha qul olmaqdır.
Görürsən ki, bəzi insanlar da əcəldən, ruzinin azalmasından, çətinliklərdən,
xəstəliklərdən qorxurlar. Qəlbi tək olan Allaha bağlı mömin isə bu kimi şeylərdən
qorxmur. İmanı zəif olan isə elə zən edir ki, artıq maaşı kəsilərsə özü və övladları da
öləcəkdir. «Kasıblıq üzündən uşaqlarınızı öldürməyin. Sizin də, onların da ruzisini
biz verəcəyik». (əl-Ənam 152). Elə zənn edir ki, filan ticarətdə uduzdusa gələcək həyatı
dağılacaqdır. Bəziləri də İslamı qəbul etməkdən qorxurlar. Deyirlər ki, biz bu haqq
olan kəliməni - Lə İləhə İlləllahı - desək bizə əzab-əziyyət veriləcəkdir. Bizə cürbəcür
adlar veriləcəkdir. Allaha iman gətirən kimsə isə bilir ki, onun həyatı da, ruzisi də,
əcəli də Allahın əlindədir. Mömin Rəbbinə inanır. Çünki əqidəsi güclüdür. Çünki bu
əqidə möhkəm bir əsas üzərində qurulmuşdur. «Allahın risalətini təbliğ edənlər ondan
qorxar, Allahdan başqa heç kəsdən qorxmazlar. Allahın çəkdiyi haqq-hesab
kifayyətdir». (əl-Əhzab 39).
117
Müslim 2960.
118
Tirmizi, əl-Albani səhih.
40
Sən mömini dini ilə İzzət tapdığını görürsən. Sələflər – dualarında deyərdilər ki,
Allahım! Məni itaətimlə izzətləndir və günahlarla alçaltma. «Hər kəs izzət, qüdrət,
şərəf-şan istəsə bütün bunlar Allaha məxsusdur
…
». (Fatir 10). «Halbuki şərəf-şan,
izzət, qüdrət yalnız Allaha, Peyğəmbərinə və möminlərə məxsusdur». (əl-Munafiqun
8). Bu mömin məğrur kafirə baxır və onlarda olan imkana, vara-dövlətə, səltənətə,
elmə yuxarıdan baxır. Baxmayaraq ki, insanların çoxları bununla aldanırlar. Çünkü
onlar kafirdilər. Onlar Cəhənnəmin odunudurlar. Onlar heyvan kimidirlər və bəlkə də
ondan da aşağıdırlar. «Biz cinlərdən və insanlardan bir çoxunu Cəhənnəm üçün
yaratdıq. Onların qəlbləri vardır, lakin onunla anlamazlar. Onların gözləri vardır,
lakin onunla görməzlər. Onların qulaqları vardır, lakin onunla eşitməzlər. Onlar
heyvan kimidirlər, bəlkə də (ondan) daha çox zəlalətdədirlər. Qafil olanlar da məhz
onlardır». (əl-Əraf 179). «(Ya Muhəmməd!) Qoy kafirlər hələ yeyib-içsinlər,
(düyadan) ləzzət alsınlar, arzuları-ümüdləri başlarını qatsın. (Düçar olacaqları
müsibəti) sonra biləcəklər». (əl-Hicr 3).
Mömin qul haqq üzərində sücaətlə yeriyir. Bu sücaət də yalnız və yalnız Tövhiddən
irəli gəlir. Onlardan biri kafirlərin qarşısında öz dini ilə İzzətlənərək deyir ki: “Allah
–
subhənəhu və təalə
–
bizi gətirib ki, öz istəyi ilə insanları – insanların qulluğundan
Allahın qulluğuna çıxardaq. Dünyanın sıxıntısından – dünya və axirətin genişliyinə
çıxardaq. Bütün dinləri zülmətdən İslamın adilliyinə çıxardaq”.
Tövhidin Cəmiyyətə (Ümmətə) Olan Təsiri
–
Tövhidin təsiri həmçinin də fərdlərə
deyil bunları da aşaraq cəmiyyətə, insanlara da böyük təsiri vardır. Tövhidin
ümmətlərə olan təsirindən ümmətin müstəqil olmasıdır. Ümmətin müstəqilliyi yalnız
onun əqidəsində, tövhiddə müstəqilliyinə bağlıdır. Ümmət yalnız öz əqidəsi ilə
müstəqil ola bilər. Bundan qeyrisi ilə müstəqil ola bilməz. Əgər ümmət tövhidə,
əqidəyə bağlanmasa o, ümmət tabeçilik həyatı sürər. Bu da artıq tarixdə baş verən
hadisələr gözümüzün qabağında günəş kimidir. Ərəblər Rumlulara tabe idilər. Öz
aralarında baş verən işlərdə hökm vermək üçün onlara müraciət edərdilər. Onlar da bu
məsələ ilə bağlı hökmlərini verərdilər. Nə vaxt ki, Allah Tövhid əqidəsini, Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
i göndərdi və İslam dövləti Mədinədə böyüdü və
müstəqilliyi yarandı artıq bütün ölkələrdən müstəqil oldular. Onlar hətta Əhli Kitabdan
da, böyük miras sahibləri sayılan Yəhudilərdən də, Xristianlardan da, cəhalətdən də,
bütpərəstlikdən də azad oldular. Bütün yer əhlindən müstəqil oldular. Bu ümmətin
müstəqilliyi yalnız bu əqidənin müxtəlif vasitələrlə əkilməsindəndir. Çünki bu əqidə
balacanı da, böyüyü də, yaşlı və cavanı da, qadın və kişini də yaşından və cinsindən
aslı olmayaraq Allaha qul edir. Onlar əmin-amanlıqda olurlar. Çünki bu əmin-amanlıq
fərdi şəxslərdən keçərək ümmətin əmin-amanlığına çevrilir.
Qureyş qorxu içərisində bir həyat sürürdü. Nə vaxt ki, Yəmən hökmüdarı Əbrəhə
Kəbəni dağıtmağa gəlirdi. Qureyş dağlara qaçdı. Bütpərəstliyin heç bir köməyi olmadı.
Düşmənlərə yol açıldı. Əqidəsiz insanlar düşmənə özləri yol açdılar ki, düşmən gəlib
girsin. Kəbəni qurtaran kim oldu – Allah
119
. Bu böyük hadisə Peyğəmbər
–
sallallahu
aleyhi və səlləm
–
in gəlişi üçün bir hazırlıq idi. Beləliklə qureyş əmin-amanlıq
diyarına çevrildi. Çünki bundan əvvəl qureyş müxtəlif tayfaların, ölkələrin
hücumlarına məruz qalır və qarət olunurdu. Bu hadisədən sonra onlar dedilər ki, əgər
bu böyüklükdə qoşun məhv oldusa deməli bu evin müqəddəsliyi vardır. Həmçinin də
119
Bu haqda daha geniş Fil surəsindən və Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in həyatı ilə bağlı kitablardan
oxuya bilərsiniz.