35
kəlimədir. Ağacın kökləri yerdə möhkəm olduğu kimi iman ağacı da möminin qəlbində
möhkəm yer tutmuşdur. Bu ağac göyə yüksəlir, Lə İləhə İlləllah kəliməsinin sahibi
bununla izzətlənir, izzət duyur. Həmçinin bu kəlimənin bu ağaca bənzədilməsi bizə iki
mühüm şeyi bəyan edir.
1. Bu əkilmiş ağacdır. Bu ağacı vaxtlı-vaxtında suvarmaq, belləmək və qulluq
etmək lazımdır. Həmçinin Lə İləhə İlləllah kəliməsini də vaxtlı-vaxtında suvarmaq
lazımdır. Bu kəlimənin suvarılması isə elm, saleh əməl və Allaha yaxınlaşmaqla olur.
Bu kəlimənin daima mömin tərəfindən qorunmağa, xidmət edilməyə ehtiyacı vardır.
2. Bu ağac əkildikdən, xidmət edildikdən sonra bu ağacın ətrafında ağaca ziyan
vuran alaq otlardan təmizləmək lazımdır. Həmçinin də möminin qəlbində olan o, Lə
İləhə İlləllah ağacının ətrafında da qəribə bitkilər bitir. Şirk, riya, küfr, bidət və s.
Buna görə də mömin qəlbində olan bu ağacla daima maraqlanmalıdır. Hətta qəlbində
olan Lə İləhə İlləllah ağacı salamat qalsın. Tövhidi salamat qalsın. Hətta ona etiqad
edənlərdən, ona inananlardan və ona heç bir şeyi şərik qoşmayanlardan olsun.
TÖVHİDİN ALƏMLƏRƏ TƏSİRİ
Tövhidin Təsiri Üç Qismə Bölünür:
1. Tövhidin Fərdlərə, Şəxslərə Olan Təsiri.
2. Tövhidin Cəmiyyətə, Ümmətə Olan
Təsiri.
3. Tövhidin Axirətdə Olan Təsiri.
Tövhidin Fərdlərə Olan Təsiri
–
Ən böyük təsiri qəlb rahatlığı, nəfsin
salamatçılığıdır. Ruhun qidasıdır. İbn Qeyyim
–
rahmatullahi aleyhi
–
deyir ki, insanın
həqiqəti, mahiyyəti onun qəlbi və ruhudur. Bunların da salamat olması, düzgün olması
yalnız Rəbbinin tövhidi ilə və Ona olan ibadəti ilə Ondan qorxması və Rəbbini bütün
işlərdə umması ilədir. İnsanın ən böyük ləzzəti, ən böyük səadəti və neməti də elə
bundadır. Kainatda elə bir şey yoxdur ki, insanın qəlbi onunla rahatlıq tapsın Allahdan
başqa. Allaha iman gətirmək, Onu sevmək, Ona ibadət etmək, Allahı ucaltmaq, Onu
zikr etmək bu kimi şeylər insanın qidasıdır, onun gücüdür. Bunların da hər birinə
Quran, Sünnə və fitrət dəlalət etmiş və şahidlik göstərmişdir.
Amr b. əl-Ass
–
radıyallahu anhu - rəvayət edir ki, Rəsulullah
–
sallallahu aleyhi
və səlləm - buyurdu: «Sizin qəlbinizdə olan iman köhnəlir necə ki, paltar köhnəldiyi
kimi. Buna görə də Allahdan o, qəlbinizdə olan imanın təzələnməsini istəyin»
104
.
İmanın zəifləməsi insanda qəlb sıxıntısı yaradır. İnsan necə bu qəlb sıxıntısından
qurtara bilər. Yalnız Allaha bağlanmaqla. İbn Abbas
–
radıyallahu anhu - rəvayət edir
ki, Rəsulullah
–
sallallahu aleyhi və səlləm - buyurdu: «Allahı Rəbb olaraq, İslamı da
din olaraq və Muhəmmədi Rəsul olaraq qəbul edən kimsə imanın şirinliyini, tamını
tapar»
105
.
İmanın tamını, şirinliyini, dünyanın ləzzətləri və şəhvəti ilə tapmaq olarmı. Əlbəttə
ki, yox! İnsan imanın ləzzətini yalnız bununla tapa bilər. Qeyrisi ilə yox. Ənəs –
radıyallahu anhu
–
rəvayət edir ki, Rəsulullah - sallallahu aleyhi və səlləm - buyurdu:
«Üç şey var ki, sizlərdən kimdə olarsa o, imanın şirinliyini tapar. Allah və Rəsulunu
hər şeydən çox sevmək, Allah rizası üçün bir-birinizi sevmək (sevdiyini ylnız Allah
üçün sevən), Allahın küfrdən xilas etdiyi və sonra küfrə qayıtmaqdan oda atılmış kimi
104
əl-Albani «Həsən».
105
Müslim 34.
36
qorxan (şəxs)»
106
. Bütün bu işlərin üçü də sevgi və məhəbbətlə bağlıdır. Bu yalnız
tövhid kəliməsini həqiqi surətdə həyata keçirməklə əmələ gəlir.
Sələflər görərdilər ki, dünya öz əhli içərisində, şəhvətləri içərisində dalğalanır.
Kimisi öz vəzifəsinə, kimisi də öz şəhvətlərinə qapanıb. Kimisi şərəf, şan-şöhrət
axtarır. Hamı nə isə axtarır. Lakin möminin qəlbi, nəfsi tək olan Allah ilə bağlıdır.
Allaha bağlanır və buna görə də qəlb rahatlığı tapır. Fudeyl b. İyad
–
rahmatullahi
aleyhi
–
deyir ki: «Günəş batdıqda mən bu zülmət, qaranlıqla sevinirəm. Rəbbimlə tək
qaldığıma görə. Günəş doğduqda isə mən kədərlənirəm. İnsanların mənim yanıma
daxil olduqlarına görə. Çünkü onlar bu ləzzəti təklikdə tapırlar. Ləzzəti insanlarla yox,
Allah ilə danışmaqda, tək qalmaqda tapırlar». Sələflər deyərdilər: «Gecə əhli, gecəni
ibadətdə keçirənlər, gecəni əyləncədə keçirənlərdən onların keçirdikləri daha
ləzzətlidir. Əgər gecə olmasaydı biz bu dünyada qalmaq istəməzdik». Aişə -
radıyallahu anhə
–
rəvayət edir ki, Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
buyurdu:
«Sübh namazının iki rükət (sünnəti) dünya və onun içindəkilərdən xeyirlidir.
Həqiqətən mən onları bu dünyadan da çox sevirəm»
107
. Gecənin ortasında Allah üçün
etdiyin bu ibadət sənin qəlbində iman əkir, ləzzəti, səadəti əkir. Bu elə bir ləzzət və
səadətdir ki, başqa miliyonlarla əldə olunmaz. Nə mülk, nə şərəf bu sevinci əldə edə
bilməz. Tövhid insanı Allahdan başqasına qulluqdan xilas edir. Həqiqi qulluq da elə
budur. Həqiqi qulluq insanın Allaha qul olmasıdır.
Görürsən ki, bəzi insanlar Allahdan qeyrisinə bağlanırlar. Allahdan qeyrisinə qəlbən
bağlandıqlarına görə o, bağlandıqları şeyin qulu olurlar. Nəyə görə? Çünki o, insanın
qəlbi yoxdur. Hər gün onun bir İlahı vardır. Allahı buraxaraq o, ilahlara ibadət edir. Bu
gün bir pirə, səhəri isə başqa pirlərə gedirlər. Bəziləri qəbirlərə, övliyalara, seyyidlərə,
ağaclara, daşlara bəziləri də fal oxlarına, bürclərə (inanaraq) bağlanırlar. Onların
qəlbləri Allahdan qeyrisinə bağlandıqlarına görə onun qulu olurlar. Çünkü bağlandığı
şeyi bütün işlərində və ehtiyaclarında umur. Ondan qorxduqlarına görə onun qulu
olurlar. «Nəfsini özünə tanrı edən və Allahın bilərəkdən yoldan çıxartdığı, qulağına
və qəlbini möhürlədiyi, gözünə də pərdə çəkdiyi kimsəni gördünmü? Allahdan başqa
kim onu doğru yola sala bilər. Məgər düşünüb ibrət almırsınız». (əl-Casiyə 23).
Qəlbləri Allahdan qeyrisinə bağlandığına görə, Tövhidi həqiqi surətdə həyata
keçirmədiklərinə görə onlarda qorxu yaranır. Baxırsan insanların halına ki, zəiflədikdə
nə günə düşürlər. Allahdan qeyrilərindən qorxurlar. Kahinlərdən, falçılardan, kiminsə
cəddindən və s. Gecə və gündüz onu dərd basır. Həqiqi mömin isə heç kəsdən
qorxmur. Çünki o, bilir ki, zərər və mənfəət, xəstəlik və şəfa yalnız Allahın əlindədir.
De ki: «Elə isə bir söyləyin görək, əgər Allah mənə bir zərər toxundurmaq istəsə,
sizin Allahdan qeyri ibadət etdikləriniz onun zərərini aradan qaldıra bilərlərmi?»
Yaxud: «Əgər Allah mənə bir mərhəmət əta etmək istəsə, onlar onun mərhəmətinə
mane ola bilərlərmi?» De ki: «Mənə təkcə Allah kifayət edər». (əz-Zumər 38). «Əgər
Allah sənə bir zərər yetirsə, səni ondan Allahdan başqa heç kəs qurtara bilməz. Əgər
Allah sənə bir xeyir diləsə, heç kəs onun nemətinə maneçilik edə bilməz». (Yunus
107). «De ki: «Bir deyin görək əgər Allah sizin qulaqlarnızı və gözlərinizi
əllərinizdən alsa, ürəklərinizə də möhür vursa onları sizə Allahdan başqa kim
qaytara bilər. Gör biz onlara ayələrimizi necə izah edirik ki, onlar da necə üz
döndərirlər». (əl-Ənam 46). Qul hər şeyin Allahdan gəldiyini bildiyinə görə yalnız
106
Buxari, Müslim.
107
Müslim.