2-Cİ NƏŞR Əlavə VƏ DÜZƏLİŞLƏR
Yüklə 7,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- "Rəbbin onların həddi-buluğa çatmalarını və Rəbbindən bir mərhəmət
- "Doğrusu, onu xatırlamağı mənə yalnız
- "İnsanların öz əlləri ilə etdiyi əməllərinin nəticəsi olaraq quruda və dənizdə fəsad törəyir ki
- Əleyhimussəlam
- «Və Adəm Rəbbinə asi oldu …».
412
tutub yerində qopardı! (Başqa rəvayətdə: Yerə yıxaraq onu bıçaqla urdu)». Musa: «Heç bir günah iş tutmayan, buna görə də qisasa layiq olmayan pak, məsum bir cana qəsd etdin? Doğrusu olduqca məzəmmətə layiq bir iş gördün!» dedi. Xıdır: «Mən sənə demədimmi ki, sən mənimlə bir yerdə (görəcəyim işlərə) görə əsla səbr edib dözə bilməyəcəksən!» deyə cavab verdi. Musa: «Əgər bundan sonra səndən bir şey haqqında xəbər alsam, bir daha mənimlə yoldaşlıq etmə. (Hərəkətlərinə etiraz etdiyim, səni qınadığım üçün) sən artıq mənim tərəfimdən üzürlüsən (məni atıb getməyə haqqın vardır) deyə cavab verdi. Sonra yenə də yollarına düzəlib getdilər. Axırda bir məmləkətin əhalisinə yetişib, onlardan yeməyə bir şey istədilər. Məmləkətin əhalisi onları qonaq (müsafir) etməkdən çəkindilər. Onlar o, məmləkətdə yıxılmaq (uçulmaq) üzərə olan bir divar gördülər. (Xıdır) o, divarı əlilə düzəltdi. Musa: «Bunlar elə bir qövümdür ki, biz onların yanına gəldik, lakin onlar bizi qonaq (müsafir) etməkdən çəkindilər. İstəsəydin sözsüz ki, bu iş müqabilində onlardan (çörək pulu) alardın!» dedi. Xıdır: «Bu o, deməkdir ki, artıq biz səninlə ayrılmalıyıq. Zahiri gördüyün və dözə bilmədiyin şeylərin daxili mənasını (batinini, mahiyyətini) sənə xəbər verəcəyəm. Belə ki, gəmiyə gəlincə o, dənizdə işləyən bir qurup yoxsula məxsusdur. Ona görə mən onu xarab etdim ki, bu adamların arxasında hər bir yaxşı gəmini zorla (ədalətsiz olaraq) ələ keçirən bir hökmdar (Hudad b. Budad adlı hökmüdar) vardır. Gəmini almaq üçün gələn hökmüdar onun deşik olduğunu gördüyü zaman onu zorla ələ keçirməkdən vaz keçdi. Sonra gəmi sahibləri o, gəmini taxta ilə düzəldib təmir etdilər. Oğlan uşağına gəldikdə isə onun ata-anası mömin kimsələr idi. (Mən onun daxilinə baxıb) gördüm ki, həddi-buluğa yetişdiyi zaman kafir olacaqdır. Böyüdükdə isə ata-anasını da öz arxasınca azğınlığa, küfrə sürükləyəcəkdir. İstədim ki, Rəbbi onun əvəzində onlara daha təmiz və ata-anasına qarşı daha mərhəmətli olan başqa bir övlad versin (Başqa rəvayətdə: Qız övladları dünyaya gəlir). Divara gəldikdə isə o, məmləkətdə yaşayan iki yetim oğlanındır. Altında onlara çatan bir xəzinə vardır. Onların atası əməlisaleh bir adam idi. Allah onların həddi-buluğa çatmalarını və Rəbblərindən bir mərhəmət olaraq öz xəzinələrini tapıb çıxarmalarını istədi. (Ya Musa!) Mən bunları öz-özümdən etmədim. (Yalnız Allahın əmrini yerinə yetirdim). Sənin səbr edib dözə bilmədiyin şeylərin daxili (batini) mənası budur!» dedi. Peyğəmbər: «Allah Musaya rəhmət etsin! İstərdim ki, o, daha çox səbr edərdi və biz də onların aralarında baş verən hadisələrdən daha çox xəbərdar olardıq!» deyə buyurdu 1647 .
Bu dünyada baş verən hadisələrdən danışdığımız zaman Allaha qarşı ədəb formalarına diqqət etməliyik. Xıdır – əleyhissəlam – xeyirin (bərəkətin) Allahdan olduğuna:
olaraq öz xəzinələrini tapıb çıxartmalarını istədi". (əl-Kəhf 82), Həmçinin Musa – əleyhissəlam – ın köməkçisi balıq barədə unutduqda demədi ki: "Bunu mənə Allah unutdurdu". Əksinə bunu Şeytana nisbət etdi. "Doğrusu, onu xatırlamağı mənə yalnız şeytan unutdurdu". (əl-Kəhf 63). Şərrin və Xeyrin Allah tərəfindən yaradılması və təqdir edilməsinə baxmayaraq şərr Allaha nisbət edilməz. Şeyx Useymin –
olduğuna iman gətirmək – Şərdən qəsd – baş verən (təqdir edilən) hadisələrin şərr olmasıdır, Qədərin özü isə şərr deyildir. Uca və böyük olan Allahın əməli şərr ola bilməz. Çünki Onun əməli Xeyir və Hikmətlə doludur. Şərr Alahın təqdir etdiyi və yaratdığındadır. Allahın əməlində isə şərr yoxdur. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və
1647 Buxari 1/169, H. 74, 1/174, H. 78, 1/217, H. 122, 4/445, H. 2267, 3278, 3400, 4726, Müslim 2380. 413
səlləm – buyurdu: "Şərr sənə nisbət edilməz...". Bizlər şərr olaraq təqdir olunanda və yaradılanda görürük. Vəhşi heyvanlar, ilanlar, əqrəblər, quraqlıq, xəstəliklər, kasıblıq və s. Bütün bunlar insanlar üçün şərdir. Çünki insan bunları qəbul edə bilmir. Həmçinin asiliklər, günahlar, bədbəxtçilik, qətillər və s. şərdir. Lakin bütün bunlar Allah üçün xeyirdir. Çünki Allah bunlarda böyük hikmətlər və faydalar təqdir etmişdir. Allahın istədiyi kimsələr bu hikmətləri görür, diləmədiyi kimsələr isə bunları görməzlər. Bizə şərr kimi görünən bir çox hadisələrdə faydalar ola bilər. "İnsanların
–
Üsyankarlar etdikləri günahları, asiliklərini Allahın onlar üçün yazdığı qədərin bir nəticəsi olaraq göstərməyə çalışırlar. Öz xətalarını, günahlarını qədərin üzərinə yükləyirlər. Bu mövzuda dəlilləri isə Adəm ilə Musa – əleyhimussəlam – ın Allahın dərgahında bir-birləri ilə mücadələ etmələri ilə əlaqədar olan hədisdir. Əbu Hureyrə -
«Adəm ilə Musa – əleyhimussəlam - Rəbbləri qatında bir-birləri ilə mücadələ etdilər. Nəticədə Adəm, Musaya hüccətlə qələbə çaldı. Musa: «Sən, Allahın əli ilə yaratdığı, öz ruhundan üfürdüyü, mələklərini sənə səcdə etdirdiyi, Cənnətdə yerləşdirdiyi, sonra da etdiyin xətadan ötrü insanları yer üzünə endirən Adəm deyilsən?» deyə soruşdu. Adəm: «Sən, Allahın Rəsulu və kəlimi olaraq seçdiyi, içində hər şeyin bəyanı olan Lövəhləri verdiyi və səninlə (vasitəçisiz) danışmaq üçün Allahın özünə yaxınlaşdırdığı Musa deyilsən? Səncə Mənim yaradılmağımdan neçə il əvvəl Allahın Tövratı yazdığını bilirsən?» deyə soruşdu. Musa: «Qırx il əvvəl» deyə cavab verdi. Adəm: «Tövratın içində: «Və Adəm Rəbbinə asi oldu …». (Ta ha 121) ayəsini oxudunmu?» deyə soruşdu. Musa: «Bəli, oxudum» deyə cavab verdi. Adəm: «Elə isə Allahın məni yaratmamışdan qırx il əvvəl üzərimə yazdığı və edəcəyim bir işdən ötrü məni qınayırsan?» dedi. Peyğəmbər: «Beləcə Adəm, Musanı hüccətlə məğlub etdi!» deyə buyurdu
1648 .
Buna belə cavab verilir. Bu hədis Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – dən səhih olaraq nəql edildiyi üçün biz onu qəbul edir, dinlər və itaət edərik. Qədəriyyənin etdiyi kimi rədd ilə ravisini yalanlamaqla qarşılıq vermərik. Faydasız təvillərə də yol vermərik. Səhih olan budur ki, Adəm – əleyhissəlam – Qəza və Qədəri günahına dəlil göstərməmişdir. Çünkü o, Rəbbini də, günahını da çox gözəl bilən bir kimsə idi. Onun mömin övladlarından da heç kimsə qədəri günahının əleyhinə dəlil göstərməz. Çünkü bu batil bir şeydir. Musa – əleyhissəlam – da öz atasını çox gözəl tanıyırdı. Çünkü atasını da Allah seçmiş, bəyənmiş və hidayətə yönəltmişdir. Bura da olan qınama sadəcə Adəm övladlarını Cənnətdən çıxardan müsibətdir. Adəm – əleyhissəlam – ın etdiyi xətaya və günaha görə deyil, müsibətə qədəri dəlil gətirmişdir. Çünkü müsibətlər halında qədəri dəlil gətirmək olar. Ayıblamaq və qüsuru üzə çıxartmaq məqsədilə qədər dəlil göstərilməz. İbn Teymiyyə – rahmətullahi aleyhi – deyir ki, qədər günahlarda deyil, müsibətlərdə dəlil gətrilir. Qulun öz istəyi və iradəsi olmadan başına
1648 Müslim 2652. Yüklə 7,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|