2-Cİ NƏŞR Əlavə VƏ DÜZƏLİŞLƏR
Müxaliflərin Digər Şübhələri
Yüklə 7,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Müxaliflərin Digər Şübhələri
- “Biz onu
- «Bəndələrim məni səndən soruşsalar söylə ki, mən onlara yaxınam. Dua edib məni çağıranın duasını qəbul edərəm».
- «Allah
- Allahummə
- «Siz harda olsanız, o, sizinlədir. Allah sizin nə etdiklərinizi görəndir».
- “...Allah yenə də
- «Göyləri və yerləri altı gündə xəlq edən, sonra ərşin üzərinə yüksələn
- Hululiyyə
121
Müxaliflərin Digər Şübhələri: «Can boğaza yetişdiyi zaman, siz ona baxıb durursunuz. Biz ona sizdən daha yaxınıq, amma siz görmürsünüz». (əl-Vaqiə 83-85). Allah: «Biz Ona Sizdən Də Yaxınıq» buyurduqda, ölüm anında Ölüm – mələyinin ölən insana yaxın olduğunu buyurur. Bəs nə üçün Allah birinci şəxsin adından danışır? Mələklər Allahın elçiləridir və onladan danışıldıqda birinci şəxsisn adından danışılır. “Biz onu (Cəbrailin dili ilə) oxutduğumuz zaman oxunmasını diqqətlə dinlə”. (əl- Qiyamət 18). “İbrahimin qorxusu çəkildikdə və ona (İshaqın doğulacağı haqqında) müjdə gəldikdə Lut tayfası barəsində Bizimlə (mələklərimizlə) mübahisə etməyə başladı. (Əzabın onlardan dəf edilməsini istədi)”. (Hud 74). Hər iki ayədə söhbət mələklərdən gedir. Həmçinin - Bu ayədə ölüm anı xüsusiləşdirilmişdi. Əgər biz desək ki, Allah bizə yalnız ölüm anında yaxındır, bu düz olmaz, çünkü Allah bizə hər an yaxındır. Ölüm anının xüsusiləşdirilməsi isə o, anda ölüm mələyinin yaxın olmasına görədir. Allahın bizə hər an yaxın olması isə Quran və Sünnə ilə sabitdir. Bu da duadır.
istəmək və Allaha ibadət etmək üçün olunan duadan gedir. Qayda: İstək duası zamanı insan bir şeyə diqqət etməlidir! Allahın adlarından öz istədiyi şeyə münasib olanını istədiyindən qabaq çəkməlidir. Məs: «Ey Rahmən olan Allah! Mənə rəhm et, məni bağışla!» «Ey qoruyan, məni qoru!» və s. Rəsulullah –
sallallahu aleyhi və səlləm – buyurur: «Sizin dua etdiyiniz Allah sizdən hər hansı birinizin dəvəsinin boynundan da ona yaxındır» 360
. Allahın yaxın olması ucalığına və yuxarıda olmasına zidd deyildir. Çünkü bütün sifətlərində Allaha bənzər bir şey yoxdur. O, yaxın olması ilə də ucadır, ucalığı ilə də yaxındır. «Allah (müşriklərin) ona
–
rahmətullahi aleyhi –
əhatə edir”. Əbu Radca əl-Ataridi –
–
kəliməsində olam “Mim” hərifi özündə Allahın 99 İsmini əhatə edir”. ən-Nadr b. Şamil –
–
başlayarsa artıq Allahı bütün İsimləriylə çağırmış olar”.
baxışdan bu ayələr insana şübhə gətirə bilər. O, sizinlə bərabərdir buyuruğu: Allah yaradılmışlar ilə qarışmış, onların yanlarındadır demək deyil. Xeyr! Allah Ərşin üzərindədir, məxluqatın üzərində Raqibdir (nəzarət edəndir). Əgər ayələrin sonlarına fikir versəniz görərsiniz ki, Allahın bizimlə bərabər olması, Onun bizim etdiklərimizi bilməsi və görməsi ilədir. Elm, qüdrəti ilə hər bir şeyi idarə edən, əhatə edən, himayə edən haqqında düşünmək ki, o məxluqlarla, naqislərlə, günahkarlarla birlikdədir. Bu ağla sığmazdır. Sufyan əs-Souri –
–
onların yanındadır”. Yəni: Elimi ilə onlarladır” 361
. Sələflər (Səhabə və Tabiinlər) bu
360 Buxari, Müslim. 361 Zəhəbi “Uluv” 139. 122
barədə icma etmişlər: “O, Ərşi üzərindədir, elimi isə hər bir yerdədir” 362
. İbn Kəsir –
rahmətullahi aleyhi –
insanlar deyirlər ki, İcma vardır “Yanında” kəliməsinə görə. Yəni, burada qəsd olunan “Yanındadır Elimilə” deməkdir 363 .
Əhli Sünnə Vəl Cəmaat alimləri Allahın yaratdıqları ilə bərabər olmasını, Zatı ilə deyil məhz elmi ilə onlarla bərabər olması şəkilində açıqlamışlar. Burada məqsəd sapıq Hüluliyyəçilərə cavab verməkdir 364
. Pak və nöqsansız olan Allahın yaratdıqlarıyla bərabər olması Ona yaraşır bir bərabərlik olub əsla yaradılmışların bir-birləriylə olan bərabərliyi kimi deyildir. Heç şübhəsiz ki, onların dəlilləri Allahın həm zatıyla yaratdıqlarının üstündə, həm də onlarla bərabər olduğunu ifadə etməkdədir. Bunların hər iksinin də sübut və dəlili güclüdür. Allahın bu buyurduğunda hər iksinə də dəlil vardır. «Göyləri və yerləri altı gündə xəlq edən, sonra ərşin üzərinə yüksələn (istiva edən) Odur. O, yerə girəni də, yerdən çıxanı da, göydən enəni də, göyə qalxanı da bilir. Siz harda olsanız O, sizinlədir. Allah sizin nə etdiklərinizi görəndir!». (əl-Hədid 4). Bu ayədə Allah yaradılmışların (məxluqatın) ən üstündə, ən yüksəkdə olan Ərşə İstiva etdiyini bildirdiyi kimi, bizimlə bərabər olduğunu da bildirmişdir. Yüksəkliklə bərabərlik arasında bir ziddiyyət yoxdur. Bir şey həm zatı ilə yüksəkdə də ola bilər, həm də ona bərabərlik nisbət edilə də bilər. Əgər biz Allahın yaratdıqlarından olan Aya baxsaq görərik ki, o səmada yerləşdirilmişdir. Bununla bərabər o, səfərdə olan hər bir kəsə hara gedirsə getsin onunla birlikdədir. Halbuki Ay göydədir və bizimlə bərabər hərəkət etməkdədir. Ayın bərabər olması onun işıq saçması və görülməsinə görədir. Ay isə Allahın ayələrindən ən kiçiyidir. Bir qadın Allah haradadır? deyə soruşuduqda İmam Əbu Hənifə: «Allah səmadadır, yerdə deyil» cavabını verdi. Bəs Allah: «Siz
verdi. «Bu sənin bir kimsəyə məktub yazıb mən səninlə bərabərəm deməyin kimidir. Halbuki sən onun yanında deyilsən» 365
. Müxaliflərin Digər Şübhələri: Ubadə b. Samit – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «İmanın ən üstünü harada olursansa ol, Allahın səninlə bərabər olduğunu bilməkdir» 366
. Bu hədis, bu ləfzlə hədis alimləri tərəfindən zəif qəbul edilmişdir. Əyyub Səhtiyani – rahmətullahi aleyhi – Mutəzilə və Cəhmilər barədə deyir ki: “Onların (etiqadının) əsası: Səma üzərində heç
362 Zəhəbi “Uluv” 572. 363 Fəxrəddin Razi “Məfətihal Qeyb” ayənin təfsiri. 364 Hululiyyə – Allahın Zatıyla hər yerdə olduğunu qeyd edənlərdir. Onlar Allahın Məiyyə – Birlikdə, bərabər olmaq sifətində həddi aşaraq Allahın ona yaxın olan (əl-Mukərrəbun) şəxslərə hulul etdiyini (yəni nüfuz etmək, girmək, iki şeyin bir şeymiş kimi birləşməsini) irəli sürən sapıq firqədir. Onlara görə kim nəfsini itaətlə tərbiyə edər, dünya ləzzətləri və şəhvətlərinə səbr edərsə Allaha yaxın olanların (əl-Mukərrəbun) məqamına yüksəlir. Sonra o, bəşəriyyət sifətlərindən təmizlənincəyə qədər, saflaşmaya və saflaşmış olanların dərəcəsinə yüksəlməyə davam edəcəkdir. Saflaşma əsnasında bəşəriyyətdən bir parça da belə qalmadıqda İsa b. Məryəmə hulul edən Allahın ruhu ona da hulul edər. O, zaman istədiyi kimi olan şeydən başqasını diləməz və əməllərinin tamamı Allahın feli olur, sonunda da Allaha birləşərək, Allah olur!? AbdulQahir əl-Bağdadiyyənin bölümünə görə 11 qurupdur. Bunlar: Hululiyyə, Səbəiyyə,
imamlara Hulul etdiyini deyənlər də vardır. Bax: «Məqalətul İslamiyyə» 1/81,82, «Fərq Beynəl Firaq» s. 198,205. 365 Beyhəqi «əl-Əsma və əs-Sifət» 429, Zəhəbi «Uluvv» müxtəsər: s. 135. 366 Təbərani "Kəbir", "Əvsat", Huzeymə "Məcmuuz Zəvaid" 25, Əbu Nuaym "Hilyətul Əvliya" 6/124, Beyhəqi "Əsmə" 2/172, Suyuti "Cəmius Sağir" 1/49, əl-Albani "Daif Cəmius Səğir" 1002, "Silsilə Daif" 2589. Lakin Abdullah İbn Muaviyə əl-Ğadiri – radıyallahu anhu – dan gələn rəvayətdə: «Nəfsin təmizlənməsi (yaxşılığı) harada olursansa olsun Allahın onunla bərabər olduğunu bilməsidir» Beyhəqi «Sünnən Kubra» 4/95, əl-Albani «Səhih Hədislər Silsiləsi» 1046.
Yüklə 7,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|