2-Cİ NƏŞR Əlavə VƏ DÜZƏLİŞLƏR
Yüklə 7,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «Onun kursisi göyləri və yeri əhatə etmişdi».
- «Əlbəttə, Allah aləmlərə möhtac deyildir».
- «Göyün və yerin Onun əmrində durması… Onun qüdrət
- Mərfu
- ALLAH - Subhənəhu Və Təalə - nin ULUV – UCALIQ SİFƏTİ VƏ SƏMADA OLMASI
- Əzizdir , Cəlildir
115
yerdir. Ərşin böyüklüyünü isə Allahdan başqa heç kəs bilməz» 330
. O, da Qurani Kərimdə yalnız bir yerdə qeyd olunur. «Onun kursisi göyləri və yeri əhatə etmişdi». (əl-Bəqərə 255). Kursinin elm olması haqda bəzi alimlər hədislər də gətirirlər. Lakin bu hədislərin hamsı zəifdir 331 .
Ərş – ilə Kursinin müqayisəsini Əbu Zərr – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm - belə izah edir. «Yeddi qat göy və yeddi qat yer, Allahın Kusisi yanında geniş səhraya atılmış bir halqa kimidir. Ərşin Kursiyə üstünlüyü isə bu geniş səhranın halqaya üstünlüyü kimidir» 332
. İbn Zeyd – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm - buyurdu: «Yeddi qat göy və yeddi qat yer Kursi ilə müqayisədə qalxanın içərisinə atılmış yeddi dirhəmə oxşayır» 333
. İbn Abbas – radıyallahu anhu – dedi: «Yeddi səma və yeddi yer Rəhmanın əlinin içində (ovcunda) sizdən birinizin əlinin içində tutduğu xardal dənəsinə oxşar». Sələflər deyirlər ki, müxaliflərdən biri sənə: «Allahın Ərşinə İstivasını, Ərşin üzərində, üstündə olmasıyla açıqlayırsınızsa deməli Allahı üstündə daşıyacaq bir taxta (Ərşə) möhtac olduğunu irəli sürmüş olursunuz». Buna cavab olaraq belə deyirik: «Allahın Ərşə də Kursiyə də ehtiyacı yoxdur. Allah Ərşə ehtiyacı olduğu üçün İstiva etməmişdir. Allah Ərşə də, başqa şeylərə də möhtac olmaqdan münəzzəhdir. Allahın böyüklüyünü, qüdrət, qüvvət və zənginliyinin mükəmməlliyini bilən hər kəs Allahı üstündə daşıyacaq bir taxta ehtiyacı olduğunu ağlının ucundan belə keçirməz. Necə keçirsin ki? Allahın izzəti və uluhiyyəti Ərş və Kursidən də çox ucadır. Ərş də, Kursi də və digər yaradılmışlar da Allaha möhtacdırlar və Onun qüdrəti və hökmü ilə daşınmaqdadır. «Əlbəttə, Allah aləmlərə möhtac deyildir». (Ali İmran 97). «Ey insanlar! Siz Allaha möhtacsınız. Allah isə (heç nəyə) möhtac deyildir». (Fatir 10). Bütün bu yaradılmışlar O, olmadan nə var ola bilirlər, nə də ayaqda dura bilirlər. Necə ki, göyün və yerin Onun əmri ilə ayaqda durması Onun (varlığının və qüdrətinin) əlamətlərindəndir. «Göyün və yerin Onun əmrində durması… Onun qüdrət əlamətlərindəndir». (ər-Rum 25). İmam Təhavi – rahmətullahi aleyhi – Əbu Hənifə – rahmətullahi aleyhi – nin Ərş və Kursi barəsində olan inancını bu sözlərlə ifadə edir: "Ərş və Kursi haqdır. Allahın Ərşədə, aşağı olan şeylərə də ehtiyacı yoxdur. Allah hər şeyi və bunun üzərindəki Ərşi də (elmi ilə) əhatə etmişdir. Özünü əhatə etməkdən isə
330
İbn Abbas – radıyallahu anhu – nun sözü olaraq "Movquf" səhihdir: Əhməd "Sünnə" 586,1020,1021, İbn Əbi Şeybə "Kitabul Arş" 61, İbn Huzüymə "Tovhid" s. 107, 248, Həkim "Mustədrək" 2/310, 3116, Darakutni "Kitabul Nuzul" 36,37, 49-50, Təbəri 5789, Darimi "Rəddul Mərisi" s. 67,71-73, İbn məndə "Rəddul Cəhmiyyə" 15, Beyhəqi "Əsmə" s. 404, 2/148, İbn Kəsir 1/317, Zəhəbi "Uuv" 45, Əhməd Şakir "Umdətul Təfsir" 2/162, Heysəmi "Məcmuus Zəvaid" 6/323, əl-Albani "Muxtəsər Uluv" s. 102, "Şərh Əqidətul Təhaviyyə" s. 279, 299, Mərfu – Peyğəmbər sözü olaraq edilən rəvayət zəifdir. Bax: "Silsilə Daif" 906. Həmçinin – Əbu Musa əl-Əşari yolu ilə "Movquf" olaraq rəvayət edilmişdir. Əhməd "Sünnə" 588,1022, Təbəri 5790, İbn Əbi Şeybə "Kitabul Ərş" 60, Beyhəqi "Əsmə" s. 404, 2/148, əl- Albani "Muxtəsər Uluv" 124, "Silsilə Daif" 2/306,307. 331
əl-Albani – rahmətullahi aleyhi – Kursinin elm olduğuna dair İbn Abbas – radıyallahu anhu – dan edilən rəvayət haqqında deyir ki: "Bu rəvayətin İbn Abbas – radıyallahu anhu –
ya isnadı səhih deyildir". "Silsilə Səhih" 1/226. Həmçinin – Kursinin Ərş olduğu barədə Həsənul Bəsri – rahmətullahi aleyhi – dən rəvayət edilən soz də İbn Kəsir – rahmətullahi aleyhi – nin söylədiyi kimi zəif olub Ondan səhih olaraq gəlməmişdir. İbn Cərir 5796, İbn Kəsir 1/318, "Təhzibut Təhzib" 2/113, Qurtubi "Cəmiul Əhkəmul Quran" 3/180-181, əl-Albani – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: "Kursinin öz mənasından başqa digər bütün mənaları (elm olması, Ərş olması) rəvayətləri zəifdir". "Səhih Silsilə" 1/226. «Fəthu Rabbil Bəriyyə bi Təlhisil Həməviyyə» Ərş və Kursi bölümü. Useymin – rahmətullahi aleyhi – nin şərhi ilə. 332
Əhməd 5/178,179, Bəzzar 160, Nəsəi 9/180, İbn Əbi Şeybə "Kitabul Ərş" 58, İbn Hibban "İhsan" 361, Zəhəbi "Uluv" 105, Beyhəqi "Əsmə" 2/149, əl-Albani "Səhih" 109, 1/226, "Muxtəsər Uluv" s. 130, "Şərh Əqidətul Təhaviyyə" s. 280,300. 333
İbn Cərir ət-Təbəri. 116
yaratdıqlarını aciz buraxmışdır" 334
. Sələflər deyirlər: «Biz Allahın ehtiyac olmadan Ərş üzərinə İstiva və istiqrar etdiyini iqrar edirik. O, ehtiyac olmadan Ərşi də başqalarını da mühafizə edər» 335
.
ALLAH - Subhənəhu Və Təalə - nin ULUV – UCALIQ SİFƏTİ VƏ SƏMADA OLMASI
Ərşin üzərində olmasına baxmayaraq, bütün yaratdıqları üzərində uca, onlardan ayrı olmasına baxmayaraq, onları görən, onların nə halda olduqlarını bilən, hər şeyi elmi ilə əhatə edən də odur. Heç bir şey ondan gizli qalmaz, kimsə onunla çəkişməz, ona qarşı çıxmaz, ona heç bir şeydə əngəl olmaz. Əksinə hər şey onun əzəməti önündə boyun əyər, izzəti qarşısında zəlildir. Hər şey onun hökmü, idarəsi altındadır. O, şanı etibarı ilə ən yüksəkdir. O, bütün kamil sifətlərin sahibidir, bütün əskikliklər ondan uzaqdır.
– Ucalıq deməkdir. Allahın zatı sifətlərindən olub iki qismə ayrılır: 1. Sifətlərin Uluvvu – Bu var olan hər kamil sifətin hər baxımdan ən ucasının və ən mükəmməlinin sadəcə Allaha aid olması deməkdir. İstər bu sifət Məcd (şərəf) və Kahr (kahr etmə) sifətlərindən, istərsə Cəmal (gözəllik) və Qadr (şan, şərəf, hörmət) sifətlərindən olsun heç fərq etməz.
– Bu isə Uca Allahın zatıyla bütün yaratdıqlarının üstündə olması deməkdir. Sələflər deyirlər ki: «Hər kim Allahın (zatıyla) göydə olduğunu inkar edərsə heç şübhəsiz ki, kafir olmuşdur» 336 .
Allahdan bir şey istədikdə yuxarıdan istənilir, aşağıdan deyil. Çünki aşağı heç bir şeydə Rububiyyət və Uluhiyyət sifətlərindən deyildir. Həmçinin yüksəklik alçaqlığın ziddidir. Alçaqlıq da əskiklik sifətindəndir. Zatıyla yüksəkdə olan Allah isə bütün əskik sifətlərdən münəzzəhdir. Allahın zatıyla yüksəkdə, yuxarıda olduğunu göstərən üç İsmi vardır. Bunlar əl-Aliyy 337
, əl-Ələ 338
və əl-Mutəalidir 339
. Bunların üçü də Qurani Kərimdə zikr edilmişdir. Allah daima uca və böyükdür. Allahın uca və böyük olmasını isə: 1. Qurani Kərim. 2. Sünnə. 3. Səhabələrin icması. 4. Ağıl. 5. Fitrət sübut edir. Allahın səmada olmasına Quran və Sünnədə 18-cür isbat vardır: 1. Min – dan, dən, ön qoşması ilə Allahın yüksəkdə olması - Fövq. «Onlar, onların fövqündə olan Rəblərindən qorxarlar». (ən-Nəhl 50). 2. Min – dan, dən, ön qoşması gəlmədən. «O, öz qulları üzərində hakim- mütləqdir». (əl-Ənam 18 və 61). 3. Ona doğru yüksəliş. «Mələklər və ruh onun dərgahına müddəti əlli min il olan bir gündə qalxarlar». (əl-Məaric 4). Rəsulullah –
buyurur: «Onların arasında gecələyən mələklər yuxarıya qalxarlar (uruc edərlər). Allah onlardan soruşar….» 340 .
4. Saədə –
– qalxmaq sözündən. «Pak söz ona tərəf yüksələr». (Fatir 10). Əbu Hureyrə – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər –
334
əl-Albani "Şərh Əqidətul Təhaviyyə" s. 277,280. 335
«Əqidətul Vasitiyyə» s. 73. 336
Zəhəbi «Müxtəsər əl-Uluvv» s. 137. 337
Bax: əl-Bəqərə 255, ən-Nisa 34, əl-Həcc 62, Loğman 30, Səba 23, əl-Mumin 12, əş-Şura 51. 338
Bax: ən-Nəziət 24, əl-Ələ 1, əl-Leyl 20. 339
Bax: ər-Rəd 9. 340
Buxari 555,3223,7429,7486, Müslim 632, Məlik 1/155, H. 82, əl-Albani "Səhih" 8019, "Mişkət" 626. Yüklə 7,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|