2-Cİ NƏŞR Əlavə VƏ DÜZƏLİŞLƏR
Yüklə 7,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «İstiva Bilinməz Deyildir»
- «Bu Haqda Sual Vermək Bidətdir»
- «Sonra səmaya tərəf üz tutaraq».
- İstiva
- Əlif-Tə
- ƏRŞ VƏ KURSİ
- Allahdan başqa ilah yoxdur».
111
kimi görürəm və bu adamın qovulmasını əmr etdi» 310
. İbn Qeyyim – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Allaha verilən İsim və Sifətlər tamamən Tovqifidir – Allah və Rəsulunun bildirməsi ilə bilinə bilər» 311
. İmam İshaq İbn Rahaveyh – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Elm əhlinin inancına görə O, ərşə istiva etmişdir. Yeddinci yerin dibindəki hər şeyi də bilir» 312 .
mənası yüksəklik, üstə olmaq, yüksəlmək, çıxmaq deməkdir. «Necəliyi Ağilla Dərk Olunmaz» sözü: Ağıllarımızla Allahın ərşinə istivasının necəliyini anlamağımız mümkün deyildir, deməkdir. Bunun yolu ancaq və ancaq nəqli dəlillər olan Quran və Sünnə (hədislərdir). Quran və Sünnədə Allahın ərşinə istivasının necəliyini bildirən hər hansı bir dəlil yoxdur. Buna görə də bu haqda bizdə dəlil olmadığı üçün bu mövzuda susub danışmamağımız daha məsləhətlidir. Sual ola bilər ki: «Allahın Sifətlərinin necəliyi varmıdır?». Cavab olaraq deyirik ki: «Allahın Sifətlərinin mənaları tərəfimizdən bilinməkdədir. Necəliyi isə bizim üçün bilinməzdir. Çünki Allah bizə, bu Sifətlərin mənalarını bildirmiş, necəliyini isə bildirməmişdir. Sələf mütləq olaraq necəliyi rədd etməmişdir. Əsla, çünki bu bir tətildir. Allahın Sifətlərinin necəliyi vardır. Fəqət bu necəlik bizim üçün bir bilinməzdir. Çünki bir şeyin necəliyi, yalnız o, şeyi görməklə, ya bənzərini görməklə və ya onun haqqında gələn doğru xəbərlərlə bilinə bilər. Bu yolların heç biri Allahın Sifətləri haqqında mövcut deyildir. Sifətlər haqqında söz, zat haqında sözün bir budağıdır. Biz Allahın zatının necəliyinə varmadan qəbul etdiyimiz kimi, Sifətlərini də eyni onun kimi necəliyinə varmadan qəbul etməliyik. Sələflər deyirlər ki, müxaliflərdən biri sənə: «Allahın sifətlərindən hər hansı birinin necə olduğunu soruşarsa» ona belə de: «Yaxşı, Allah zatıyla necədir?» Heç şübhəsiz ki, Allahın zatının necəliyinə varmayacaqdır. O, zaman ona de: «Onun zatının necəliyini demək mümkün olmadığı kimi, Onun Sifətlərinin necəliyini deməkdə mümkün deyildir. Çünki sifətlər zata tabedirlər.
İstiva etdiyinə inanmaq vacibdir. Çünki Allah özünü belə tanıtmışdır. «Bu Haqda Sual Vermək Bidətdir» sözü: Bu isə İstivanın necəliyi haqqında sual vermənin bidət olduğu mənasına gəlməktədir. Çünki belə bir sualı Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm - və səhabələrin zamanında verilməmişdir. Allah, Qurani Kərimdə 7 yerdə: əl-Əraf 54, Ta ha 5, ər-Rad 2, Yunus 3, əs-Səcdə 4, Furqan 59, əl-Hədid 4-də Alə – üzərinə ön qoşması ilə, «Rahmən ərşin üzərinə yüksəldi». (Ta ha 5). İki yerdə isə: əl-Bəqərə 29, Fussilət 11-də Ilə – tərəf ön qoşması ilə, «Sonra səmaya tərəf üz tutaraq». (əl-Bəqərə 29)-də İstiva etdiyini bəyan etmişdi. Müxaliflər İstiva kəlməsini bir çox mənalar ilə dəyişmişlər. Bunlardan ən məşhuru İstiva – sözünə Lə – şəkilçisi artıraraq İstəvlə – zəbt etmək, hökmü altına almaq mənasıdır. Heç bir qrammatika alimləri bu sözlərin eyni məna ifadə etdiklərini qeyd etməmişlər. İstiva – felin səkkizinci fəslinə aiddir və kökü Sin-Vav-Yə – dən ibarətdir.
310
Bu Söz İmam Əbu Hənifə – rahmətullahi aleyhi – dən də rəvayət edilir: "Mirkatul Məfatih Mişkətul Məsabih" 8/251, "Firəhul Emali" s.31, İbn Qudamə "İsbat" 104, Əbu Nuaym "Hilyətul Əvliyə" 6/325, Darimi "Raddu Alə Cəhmiyyə" s. 33, Lələkai "664, Beyhəqi "Əsmə" 408, 2/150-151, İbn AbdulBərr "Təhmid" 7/151, Zəhəbi "Uluv" s. 141, İbn Teymiyyə "Məcmuul Fətava" 5/365, İbn Həcər "Fəthul Bəri" 13/417, əl-Albani "Muxtəsər Uluv" 141, "Əqidətul Təhaviyyə" s. 281,302. Bu söz Ummu Sələmə – radıyallahu anhu –
dan Movquf və ya Mərfu əsər olaraq rəvayət edilir. Lələkai "Usulu Sünnə" 663. Lakin daha çox İmam Məlik – rahmətullahi aleyhi – in sözü kimi məşhurdur. Doğrusunu Allah Bilir! 311 Bədaiul Fəvaid 1/166. 312 İmam Zəhəbi «Uluvv». 112
Əlif-Tə artırılaraq əmələ gəlib. İstəvlə – felin onuncu fəslinə aiddir və kökü Vav-Ləm- Yə – dən ibarətdir. Əlif-Sin artırmaqla düzəlir. Şairin: Qad İstəvə Bişrun Aləl Iraqi Min Ğayri Səyfin Və Dəmin Mihraqi Bişr İraqı İstilə (zəbt etmdi, hökmü altına aldı), Qılıncsız qan tökmədən. Sözlərinə gəlincə bu beytin sənədi olmadığı kimi, onu kimin söylədiyi və ondan bu beyti kimin nəql etdiyi bilinməməkdədir. İbn Teymiyyə – rahmətullahi aleyhi – deyir: «Bunun ərəb şeri olduğuna dair səhih bir nəql yoxdur. Dil (qramatika) imamlarından bir çoxu onu inkar etmiş və dildə bilinməyən uydurma bir beyt olduğunu söyləmişlər. Bilindiyi kimi Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm - bir hədis dəlil olaraq irəli sürülərsə şübhəsiz ki, onun səhih olması lazımdır. O, halda isnadı belə bilinməyən və dil imamlarının inkar etdiyi bir beytin nə hökmü ola bilər? Əbul Muzəffərin «əl-İfsah» adlı əsərində Xəlilə: «Dildə «İstiva» kəlməsinin «İstəvlə» mənasına gəldiyinə heç rast gəldinmi?» deyə soruşdular. O: «Bu həm ərəblərin bilmədiyi bir şeydir, həm də dillərində belə bir şey caiz (qəbul) deyildir. Xəlil dildə imamdır. O, halda İstivaya (dildə) bilinməyən bir məna yükləmək, batil bir məna yükləmək adlanır» 313 .
Həmçinin bizə Qurani Kərimdən göründüyü kimi, sonra Ərşə yüksəldi. Müxaliflərin dediyi kimi olsa, sonra hökmü altına aldı – belə çıxır ki, əvvəl Ərş Allahın hökmü altında deyildi, həmçinin hökmü altına almaq acizliyin əlamətidir. Allah əvvəl aciz olub, sonra güc toplayaraq öz hökmü altına alıb. İkinci tərəfdən əgər Allah, onların dediyi kimi Ərşi hökmü altına alıbsa bəs qalan məxluqlar necə? Biz bilirik ki, Allah göyləri və yeri yaratmamışdan əlli min il əvvəl də hər bir şey Allahın hökmü altında olub və olacaqdır. İstivanın həqiqətini inkar edən hər kəs Muattıl olur. Yenə istivanı yaradılmışların bir-birlərinə olan istivasına bənzədən kimsə də Müşəbbih olur. Hər kimdə Allahın İstivasının bənzəri heç bir şey yoxdur deyərsə o, Muvahiddir (Tövhid əhlidir), Munəzzihdir (Allahı əskiklik və qüsur sifətlərindən təmizliyəndir).
Əhli Sünnə Vəl Cəmaat - Ərş və Kursinin də haqq olduğuna inanırlar. Ərş –
kəlməsi Qurani Kərimdə 21 yerdə qeyd olunur. «Şanlı ərşin sahibi də odur». (əl- Buruc 15). «Ərşin sahibi olan Allah». (əl-Mumin 15). «O, böyük ərşin sahibi olan Allahdan başqa ilah yoxdur». (ən-Nəml 26). «O, uca və kərim olan ərşin sahibidir». (əl-Muminun 116). Ərş –
dı». (ən-Nəml 23). «Yusif ata-anasını taxt (öz taxtının) üstünə qaldırdı». (Yusif 100). Ərş mələklərin daşıdığı və tutacağı taxtdır. Ərşin tutacağı vardır. Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm - buyurur: «Qiyamət günü İnsanların çaşqın olan vaxtı ilk oyanan mən olacağam. Bir də baxıb görəcəm ki, Musa - əleyhissəlam - Ərşin dirəklərindən birindən tutub» 314
. Aləmin üzərində Qübbə formasındadır Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm - buyurdu: «…Yazıqlar olsun sənə! Sən Allahın (böyüklüyünün və ucalığının) nə olduğunu bilmirsən? Şübhəsiz ki, Onun Ərşi göylərin (Başqa rəvayətdə: Yerlərin) üstündədir. (Allahın Ərşi) belədir deyib: «(Peyğəmbər –
313 «Məcmul Fətava» 5/146. İbn Qeyyim "İctimaul Cuyuşil İslamiyya" s. 197-202 adlı əsərində İstiva barəsində bir çox şairlərin şerlərini də vermişdir. "Şərh Əqidətul Vasitiyyə" 1/378-379. 314
Buxari 6991, 7427. Yüklə 7,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|