2013, Ankara Kauçuk ve Plastik Ürünler İmalatı İş Kolunda Risk Esaslı Programlı Teftiş

33
2.5.1.ç. Enjeksiyon Makineleri
•  Enjeksiyon Kalıplama: Sıcaklık yardımı ile eritilmiş hammaddenin bir kalıp içine enjekte edilerek
şekillendirilmesi ve soğutularak kalıptan çıkarılmasını içeren bir imalat yöntemi.
•  Toz veya granül haldeki hammadde sıvı hale gelinceye kadar ısıtılır.
•  Basınç uygulanarak sıvı polimer kalıp içine gönderilir.
•  Kalıp içindeki malzeme katılaşıncaya kadar basınç altında tutulur.
•  Kalıp açılır, iticilerle ürün kalıptan dışarı alınır.
Enjeksiyon Makinesinin Üniteleri
Enjeksiyon ünitesi 
 
    Kalıp ünitesi
besleme hunisi 
 
 
 
- sabit ve hareketli plakalar
silindir (namlu, kovan)  
 
 
- yolluklar, ağızlar
silindir içindeki sonsuz vida
silindir dışındaki ısıtıcılar
enjeksiyon memesi (lüle)

---

34
Enjeksiyon Makinesinin Tehlike Bölümleri
Tehlikeler/Riskler
Alınması gereken tedbirler
K
alıp
 a
lanı
Ezilme, kesilme, çarpma
Ara kilitlemeli mahfaza
Işık perdesi
Çift el kumanda
Basınca duyarlı paspas, zemin
Yanık, haşlanma
Sıcak yüzeylere temasa karşı uyarıcı levhalar
Kalıp KapaMa MEKanİZMaSı
Ezilme, kesilme, çarpma
Ara kilitlemeli mahfaza
Işık perdesi
Sabit koruyucu
EnJEKSİYOn alanı
Ezilme, kesilme
Ara kilitlemeli mahfaza
Sabit koruyucu
1
Kalıp alanı
4 Besleme aralığı
2
Kalıp kapama mekanizması
5
Silindirlerin üzerindeki ısıtıcı bantlar
3
Enjeksiyon alanı
6
Boşaltım alanı

---

35
Yanık, haşlanma
Akışkan sıçramasına karşı koruyucu
Sıcak yüzeylere temasa karşı uyarıcı levhalar
aKıŞKanlaŞTıRMa VE EnJEKSİYOn ÜnİTESİ
Ezilme, kesilme, kaptırma
Sabit veya hareketli koruyucular
Yanık, haşlanma
Silindir etrafında ısı yalıtımı
Hava tahliye kanalının ucuna çıkabilecek akışkan malzeme tu-
tacak koruyucu
Sıcak yüzeylere temasa karşı uyarıcı levhalar
En yüksek sıcaklık aşıldığında ısıtma elemanlarının güç 
kaynağını kesecek sistem
BOŞalTıM alanı
Ezilme, kesilme, çarpma
Koruyucular
Işık perdesi
2.5.1.d. Köpük, Sünger Kesme Makineleri
Köpük blokları belirli bir şekle getirmek adına kesme, bölme, soyma gibi işlemlerin yapılması için 
dizayn edilmiş makinelerdir. Kesme işlemi; dikey, yatay, açılı düzlemsel ve kombinasyonları şeklinde 
yapılabilir. Kesilecek malzeme; sabit platform üzerinden, hareketli platform, konveyör, döner tezgâh 
ve silindirler ile taşınabilir.

---

36
Tehlikeler/Riskler
Alınması gereken tedbirler
Hareket halindeki şerit bıçağın kesmesi
Hareket halindeki şerit bıçağa erişim sabit veya ara kilit-
lemeli koruyucularla engellenmelidir.
Kesim yapılan platform yerden en az 750 mm yüksek-
likte olmalıdır.
Çalışma yapılmadığı zamanlarda şerit 
bıçak ile (yanlışlıkla) temas sonucu kesme
Uyarı levhası ile yaklaşılması engellenmelidir
Şerit değişimi sırasında kesme
Şerit değişimi sırasında kesilme riskini azaltan, destek, 
kelepçe ve kılavuz gibi aletler kullanılmalıdır.
Şerit bıçağın kopması sonucu çarpma
Kopması sonucu sistemin otomatik olarak durması ge-
rekmektedir.
Malzeme alıp verme sırasında tezgâhın 
beklenmeyen hareketi  
Bu sırada, platformun istenmeyen hareketinden kay-
naklanacak tehlikeleri önlemek için, platformun hare-
keti kısıtlanmalıdır. (yatay, dikey kesme ve karusellerde)
Gürültü
Gürültülü kısımların etrafı ses yalıtımlı malzeme ile ka-
patılabilir
Elektrikle ilgili tehlikeler
İlgili standarda (EN 60204) uygun olmalı
Kontrol sistemindeki arıza
Kontrol sistemindeki güvenlikle ilgili kısımlar ilgili EN 
954 standardına uygun olmalı 
Frenleme sisteminin, üretici firma tarafından verilen 
prosedüre uyularak ve belirtilen periyotlarda düzenli 
olarak testleri yapılmalı
Kesme işlemi sırasında açığa çıkan tozların 
solunması
Kesilen malzeme sırasında sağlığa zararlı tozların ortaya 
çıktığı ve dolayısıyla lokal havalandırmanın gerekli ol-
duğu durumlarda, lokal havalandırma yapılarak ortaya 
çıkan tozlar uzaklaştırılmalı.
Havalandırma sisteminin arızası durumunda; ortam ha-
vasını ölçen, olumsuz bir durumda ise çalışmayı durdu-
ran bir sistem bulunmalı

---

37
2.5.1.e.  Thermoforming Makinaları
-  Thermoforming
Isı ile şekillendirme (thermoforming), termoplastik düzlemsel levhaların ısıtılarak, kullanılan kalıplar 
yardımıyla istenen şeklin verilmesi aşamalarından oluşan bir prosestir. Isıtılmış olan plastik tabaka 
ya da filme form sıcaklığında kalıp ya da kalıplar arasında hava basıncı, vakum ya da mekanik kuv-
vet uygulanmasıyla termoplastiğe şekil kazandırılır. Bu birleşme esnasında kalıp soğumaya başlar ve 
malzemenin son halini alması gerçekleşir. Bu yöntem sadece termoplastiklerde uygulanır.
En göze çarpan avantajları ise, imalatının kolay ve kısa süreli olması, sağlamlık, renk ve desen seçe-
nekleri, kalıp maliyetinin ekonomik olması, UV katkı bulundurması, krom kaplanabilme özelliğine 
sahip olmasıdır.
- Thermoforming Makinesinin Üniteleri 

---

38
Kontrol Panosu
Üzerinde bulunan açma-kapama, start, sayıcı reset, tabla yukarı, maça, fan, acil stop, ayar menüsü 
butonları ve ısıtma sistemi butonları ile sıcaklık değerlerinin ayarlanabildiği ve kontrol edilebildiği 
ünitedir.
Alt Tabla
1. Alt tabla pistonu, 
2. Vakum delikleri, 
3. MDF plaka veya uygun kalınlıkta saç.
Alt  tablanın  üzerindeki  vakum  delikleri  malzemenin  şekillendiril-
mesine yardımcı olur. Alt tablanın aşağı ve yukarı hareketinin hızı, 
alt tabla pistonuna kumanda eden valfin 
üzerindeki kısma valflerinden 
ayarlanabilir. Kalıp, alt tablaya yerleştirildikten sonra kalıp alt
 malzemesi 
uygun olan deliklerden delinip, alt tablaya diş çekilerek bağlanır.
 
Isıtıcılar
Kullanılan ürünün kalınlığına ve çeşidine göre thermeforming makinesinde kullanılan sıcaklık de-
ğerleri değişir. Thermeforming makinelerinde kullanılan levhaların et kalınlıkları 0,1-12 mm arasında 
değişir. Thermeforming makinelerinde levhaların ısıtılması 10 saniye ile 7 dakika arasında değişmek-
tedir.
Maça Plakası
Üründe bulunan boşlukların (girinti ve çıkıntıların) kalıplama esnasında oluşabilmesi için vakum ma-
kinelerinde üzerine maça monte edilen plakadır. Ürünün biçimine göre; alt tablaya bağlanan va-
kumlama kalıp dişi kalıp olarak düşünüldüğünde maça plakasına bağlanan vakumlama kalıbı erkek 
kalıp olarak adlandırılır.
Fanlar
Thermoforming makinesinde vakumlama işlemi gerçekleştirilmiş levhanın soğutulması görevini ya-
pan ünitedir. Makinenin üzerindeki salyangoz fanlar malzeme şekillendikten sonra, kalıbın soğutul-
masında kullanılır. Fanları kalıbın konumuna göre derecelendirmek mümkündür.

---